Υπάρχει μια εκπομπή που συμπυκνώνει όλα τα χαρακτηριστικά της ελληνικής τηλεοπτικής δημοσιογραφίας. Οι «Αποδείξεις», που μεταδίδει ο τηλεοπτικός σταθμός «Αντένα», είναι ο ιδεότυπος της ελληνικής ενημέρωσης.
Εχουμε γράψει πολλάκις για τη «Χώρα των Θαυμάτων», που γεννάται καθημερινά στο ελληνικό τηλεοπτικό τοπίο. Είναι μια χώρα που έχει τη δική της ιδιότυπη λογική και όπως στο παραμύθι του Λιούις Κάρολ δεν έχει καμιά ανάγκη να εδράζεται στην πραγματικότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι τέτοιες μέρες, πριν από πέντε χρόνια, σύσσωμη η ελληνική δημοσιογραφία είχε φτιάξει τη «Βαγδάτη – Στάλινγκραντ». Ολοι οι Ελληνες «ήξεραν» ότι ο στρατός του Σαντάμ νικούσε και ότι η καταστροφή του αμερικανικού ιμπεριαλισμού ήταν θέμα ημερών και κάποιων τάφρων πετρελαίου στα περίχωρα της Βαγδάτης. Υπάρχει όμως μια εκπομπή που συμπυκνώνει όλα τα χαρακτηριστικά της ελληνικής τηλεοπτικής δημοσιογραφίας. Οι «Αποδείξεις», που μεταδίδει ο τηλεοπτικός σταθμός «Αντένα», είναι ο ιδεότυπος της ελληνικής ενημέρωσης.
Κατ’ αρχήν η εκπομπή είναι «αποκαλυπτική». Ολοι βλέπουμε μπροστά στα μάτια μας τις απάτες που κάποιοι κάνουν για την παραγωγή κάποιων προϊόντων. Είναι εντυπωσιακή. Τα θολά πλάνα της επ’ αυτοφόρω μαγνητοσκόπησης της απάτης και οι ελάχιστα ευκρινείς διάλογοι, που χρειάζονται υποτιτλισμό, δημιουργούν ατμόσφαιρα μυστηρίου που καθηλώνει τον τηλεθεατή.
Κινείται στα -μονίμως για την ελληνική πραγματικότητα- θολά όρια της νομιμότητας. Για το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο η χρήση κρυφής κάμερας απαγορεύεται ακόμη και σε καταστήματα, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση: εδράζεται σε μια πολύ διασταλτική ερμηνεία του ιδιωτικού χώρου.
Είναι ηθικολογική. Το μόνιμο μουρμουρητό των ευυπόληπτων θαμώνων σε κάθε αποκάλυψη είναι «τσκ,τσκ, τσκ! Τι γίνεται στον κόσμο!»
Προάγει τον διάλογο, αλά ελληνικά. Σε κάθε εκπομπή παρευρίσκονται κάποιοι που σχίζουν τα ιμάτιά τους για τους απατεώνες επιχειρηματίες. Απέναντί τους κάθονται κάποιοι εκπρόσωποι του κλάδου που «αποκαλύπτεται», οι οποίοι σχίζουν τα ιμάτιά τους από την ανάποδη: «δεν μπορεί να αμαυρώνεται ένας ολόκληρος κλάδος για λίγα σάπια μήλα!» Στο τέλος όλοι ασπάζονται τη βαρύγδουπη αυτή επισήμανση και καταλήγουν στο ακόμη πιο βαρύγδουπο: «κάτι πρέπει να κάνει η πολιτεία γι’ αυτό!»
Είναι άχρηστη. Διότι τι να την κάνουμε την πληροφορία ότι κάποιοι νοθεύουν το μέλι, όταν η εκπομπή δεν μας αποκαλύπτει ποιοι είναι αυτοί; Στο τέλος, οι τηλεθεατές μένουν με γενικές εντυπώσεις και δεν έχουν ούτε τη στατιστική ούτε τη χρήσιμη πληροφορία: πόσα είναι τα «σάπια μήλα» στον συγκεκριμένο κλάδο και κυρίως ποια είναι, ώστε να μην τα αγοράσουμε;
Δημιουργεί γεγονότα. Η πρεμιέρα των «Αποδείξεων» είχε ως αποτέλεσμα χιλιάδες ξεκοιλιασμένα στρώματα δίπλα στους κάδους απορριμμάτων. Μια εκπομπή για κάποια στρώματα (που ποτέ δεν μάθαμε ποια είναι) κάποιων εταιρειών (που επίσης δεν μάθαμε ποτέ ποιες είναι) δημιούργησε μαζική υστερία – την οποία μάλιστα ο ίδιος σταθμός κάλυψε σε δελτία των επόμενων ημερών. Κάθε κλίνη της ελληνικής επικράτειας ήταν ύποπτη: «λες να…» Η μόνη δε απόδειξη ενοχής ή αθωότητας του στρώματος ήταν η καταστροφή του. Ποτέ δεν μάθαμε πόσα στρώματα ξεκοιλιάστηκαν δικαίως και πόσα αδίκως. Πόσοι φουκαράδες πλήρωσαν την ευπιστία τους και πόσο τους κόστισε.
Να τελειώσουμε με ένα κουίζ: πόσα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά υπάρχουν και στα σόου που ευφημίζονται ως δελτία ειδήσεων;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 22.3.2008
