Οι άνθρωποι των ΜΜΕ ανακαλύπτουν πως ακόμη και αν η «ενημέρωση είναι πάνω από τα κέρδη» δεν μπορεί να είναι υπεράνω των ζημιών.
Σε φάση δύσκολης αναδιοργάνωσης και αντιμετώπισης της οικονομικής πραγματικότητας εισέρχονται πολλές εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας. Είναι τραγική ειρωνεία πως έγιναν θύμα του ιδεολογήματος που με συνέπεια και επί σειρά ετών υπήρξε σημαία τους. Του ιδεολογήματος που λέει ότι «μια άλλη οικονομία είναι εφικτή», ότι οι νόμοι της αγοράς μπορούν να καταργηθούν. Ολόκληρος ο χώρος των ΜΜΕ άρχισε σιγά σιγά να ανακαλύπτει πως ακόμη και αν η «ενημέρωση είναι πάνω από τα κέρδη» δεν μπορεί να είναι υπεράνω των ζημιών. Δυστυχώς, εκδότες και δημοσιογράφοι θα ζήσουν στο πετσί τους τον οικονομικό εξορθολογισμό που λυσσαλέα και επί μακρόν πολεμούσαν, είτε αυτός αφορούσε τα δημόσια οικονομικά είτε τις ΔΕΚΟ είτε ακόμη και ιδιωτικές εταιρίες.
Τα ελληνικά ΜΜΕ είναι η φωτογραφία και ο ιδεολογικός βραχίονας του νεοελληνικού παραλογισμού. Κατ’ αρχήν, σε ολόκληρο τον κόσμο επενδύσεις γίνονται σε αγορές που μεγαλώνουν. Μόνο στη χώρα μας παρατηρήθηκε να πληθαίνουν τα έντυπα σε ευθεία αναλογία με τη συρρίκνωση των πωλήσεών τους. Μόνο στην Ελλάδα τα ΜΜΕ δεν θεωρούνται πρωτίστως επιχειρήσεις, αλλά οφείλουν να έχουν ψηλότερα στην ατζέντα τους άσχετους με την οικονομική βιωσιμότητά τους σκοπούς (αγαθούς και μη).
Αν θέλουμε να βρούμε μια κοινή συνιστώσα της κακοδαιμονίας του ελληνικού Τύπου πρέπει να την ψάξουμε στο παλιό σύνθημα της Αριστεράς: «η ενημέρωση δεν είναι εμπόρευμα». Κατά παράδοξο τρόπο, αυτό που αποτελεί αίτημα είναι πραγματικότητα στην αγορά των ΜΜΕ. Ποτέ στην Ελλάδα η ενημέρωση δεν θεωρήθηκε εμπόρευμα. Ισως γι’ αυτό δεν υπήρξε και ποτέ ενημέρωση.
Ετσι, τα Μέσα υπήρξαν μοχλός είτε πολιτικών («ή με κάνεις υπουργό ή εφημερίδα βγάζω») είτε οικονομικών συμφερόντων («μη με κόψεις από τα έργα, γιατί έχω κανάλι») ή εργαλείο επίτευξης ιδεολογικών στόχων. Eτσι, στη δεκαετία του 1980 ο αγοραστής εντύπων καταλάβαινε άλλη πολιτική πραγματικότητα, αναλόγως της εφημερίδας που διάβαζε. Στη δεκαετία του 1990 η οικονομική πραγματικότητα αποτυπωνόταν ανάλογα με τα συμφέροντα, ενώ υπάρχει διαχρονική και διακομματική στρέβλωση της διεθνούς πραγματικότητας. Για παράδειγμα, ποτέ ο καταναλωτής των ενημερωτικών προϊόντων δεν κατάλαβε γιατί η Βαγδάτη θα γινόταν Στάλινγκραντ και κατόπιν κανείς δεν του εξήγησε γιατί δεν έγινε. Τα ελληνικά ΜΜΕ θεωρούν ότι δεν έχουν πρώτιστο στόχο να ενημερώσουν τον κόσμο, αλλά ότι είναι χρέος τους να τον αλλάξουν. Να μην παρεξηγηθούμε: καλός και αγαθός σκοπός είναι η αλλαγή του κόσμου. Μόνο που δεν είναι η δουλειά των ΜΜΕ. Τουλάχιστον όχι η βασική.
Μέχρι οι εκδότες να καταλάβουν ότι οι εφημερίδες δεν είναι όχημα πολιτικών, οικονομικών ή άλλων εξυπηρετήσεων και μέχρι οι δημοσιογράφοι να κατανοήσουν ότι τα ΜΜΕ δεν πουλούν πρωτίστως το δέον για την πραγματικότητα, αλλά πουλούν την ακριβέστερη δυνατόν περιγραφή της πραγματικότητας, η κρίση θα βαθαίνει.
Eφτασε η ώρα λοιπόν να σκεφθούμε σοβαρά την αναβάθμιση της πληροφόρησης στο επίπεδο εμπορεύματος. Αν ξεφύγουμε από τη σημερινή ιδεοληψία (στην οποία όλοι οι εμπλεκόμενοι τσαλαβουτούν με διάφορα συνθήματα και διάφορες δικαιολογίες), θα μπορέσουμε τελικά να αναβαθμίσουμε την ενημέρωση σ’ αυτό που πρέπει να είναι, δηλαδή σε κοινωνικό αγαθό.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 11.3.2007
