Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι πρώτα αγώνες και μετά πολιτική διαμαρτυρία. Χρήσιμη είναι η δεύτερη, αλλά δεν πρέπει να ακυρώνει το πρώτο. Αλλιώς δεν θα μιλάμε για Αγώνες, θα μιλάμε για διαδήλωση.
Από παλιά η αγωνία της Ολυμπιακής οικογένειας ήταν να αποστειρώσει τους αγώνες από το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον. Είναι αναμενόμενο: Θεμέλιος λίθος της Ολυμπιακής Ιδέας ήταν η συναδέλφωση των λαών και όχι οι πολιτικοί ανταγωνισμοί τους. Αυτή η προσπάθεια όμως εμπεριέχει μια τεραστία αντίφαση. Ο διαχωρισμός των ανταγωνιζόμενων αθλητών ανά έθνος μετέφερε αναγκαστικά τους πολιτικούς ανταγωνισμούς των κρατών στο γήπεδο. Η πολιτική ήταν παρούσα σε όλους τους Αγώνες μόνο που σπανίως η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) το παραδέχεται. Το παραδέχθηκε τοις πράγμασι σε τρεις Ολυμπιάδες, όταν μεγάλες ομάδες κρατών μποϋκοτάρισαν την διοργάνωση κι έκανε τα στραβά μάτια όταν ιδεολογίες, κοινωνικά και πολιτικά αιτήματα διαδηλώθηκαν δια των αγώνων.
Ας αφήσουμε την αρχαιότητα όπου επίσης το πολιτικό στοιχείο ήταν έντονο. Από τους πρώτους Ολυμπιακούς της Αθήνας τέθηκαν πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Ήταν επόμενο. Οι Αγώνες δεν ήταν ουδέτεροι της κοινωνίας που τους γέννησε, μιας κοινωνίας ανδροκρατικής, ρατσιστικής και ταξικά διαρθρωμένης. Έτσι μέχρι το 1912 δεν συμμετείχαν γυναίκες στους Αγώνες. Χρειάστηκαν τέσσερις ξεχωριστές Ολυμπιάδες (Παρίσι 1922, Γκέτεμποργκ 1926, Πράγα 1930, Λονδίνο 1934), που διοργανώθηκαν από φεμινιστικές οργανώσεις ενάντια στη θέληση της ΔΟΕ, για να γίνουν το 1950 όλα τα Ολυμπιακά Αγωνίσματα για το θεωρούμενο «ασθενές φύλο». Αυτές οι «Ολυμπιάδες», βέβαια, δεν αναγνωρίζονται από την ΔΟΕ, αλλά ήταν πολυπληθείς, πολυεθνικές και εξαιρετικά δημοφιλείς.
Τα πολιτικά ζητήματα του 20ου αιώνα εμφανίζονται και με την διοργάνωση τεσσάρων «εργατικών ολυμπιάδων» (Πράγα 1921, Φρανκφούρτη 1925, Λος Άντζελες 1931, Αμβέρσα 1937), ώστε να υπάρξει απάντηση στην «αστική αντίληψη για τον αθλητισμό».
Η πολιτική εμφιλοχώρησε και στους επίσημους Αγώνες του 1920 όταν οι νικητές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου απέκλεισαν τους ηττημένους, ήτοι Γερμανία, Αυστρία, Βουλγαρία, Τουρκία. (Το ίδιο έγινε και στο Λονδίνο το 1948 όπου δεν προσκλήθηκαν Γερμανία και Ιαπωνία). Η πιο πολιτικοποιημένη βέβαια προπολεμική Ολυμπιάδα ήταν εκείνη του Βερολίνου το 1936, με την οποία το ναζιστικό κόμμα θέλησε να προβάλλει την ρατσιστική του ιδεολογία. (Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλές από τις φιλοξενούμενες ομάδες -μεταξύ αυτών και η ελληνική με σημαιοφόρο τον Σπύρο Λούη- χαιρέτησαν ναζιστικά τον Αδόλφο Χίτλερ). Η πολιτική διαμαρτυρία ήρθε αυτόματα με τα αποτελέσματα. Ο αμερικάνος Τζέσι Όουενς, κατέκτησε τέσσερα χρυσά μετάλλια. Ανάγκασε έτσι τον Χίτλερ να αποχωρήσει από το στάδιο για να αποφύγει έτσι την απονομή σε έναν νέγρο αθλητή.
Το 1956 οι Ολυμπιακοί γίνονται στη Μελβούρνη. Είναι η χρονιά που Σοβιετικά άρματα καταπνίγουν την λαϊκή εξέγερση στην Ουγγαρία και οι αγγλογάλλοι εισβάλουν στην Αίγυπτο. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα παραπάνω αρνούνται να πάνε στη Μελβούρνη Ισπανία, Ολλανδία, Αίγυπτος, Ιράκ, Λίβανος, ενώ επιπλέον δεν εμφανίζεται και η Κίνα επειδή έγινε δεκτή η συμμετοχή της Ταϊβάν. Ήταν το πρώτο μποϊκοτάζ για πολιτικούς λόγους μια τακτική που θα εμφανιζόταν και πάλι στο Μόντρεαλ το 1976 (απείχαν 27 αφρικανικές χώρες σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την συμμετοχή της Νέας Ζηλανδίας που διατηρούσε σχέσεις με το καθεστώς του απαρτχάιντ της Ν. Αφρικής), στη Μόσχα το 1980 (απείχαν σχεδόν όλες οι χώρες της Δύσης σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν) και στο Λος Άντζελες (απείχαν οι περισσότερες χώρες του Ανατολικού μπλοκ για αντίποινα). Η πολιτική γινόταν με την παρουσία, ή καλύτερα με την απουσία χωρών από τους αγώνες.
Τα κινήματα δικαιωμάτων έκαναν κι αυτά εμφανή την παρουσία τους στους Αγώνες, ειδικά στο Μεξικό το 1968. Τότε ο μεγάλος νικητής των 200 μ. Τόνι Σμιθ και ο συμπατριώτης του Τζον Κάρλος εμφανίζονται ξυπόλυτοι στο βάθρο των νικητών και κατά την διάρκεια ανάκρουσης του εθνικού ύμνου των ΗΠΑ υψώνουν την γροθιά τους, σύμβολο του ριζοσπαστικού κινήματος «Μαύροι Πάνθηρες».
Αλλά και φέτος, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, η πολιτική υπάρχει. Πέρα από τις αριστερόστροφες αναλύσεις ότι «οι αγώνες αναπαράγουν το κυρίαρχο μοντέλο εμπορευματοποίησης των πάντων και τρομολαγνείας που επικρατεί στον κόσμο», ήδη υπάρχουν πολιτικές διαμαρτυρίες με όχημα αυτούς τους αγώνες. Υπάρχει η μήνυση σε ελληνικά δικαστήρια μιας θρησκευτικής οργάνωσης της Κίνας κατά των δικτατόρων του Πεκίνου για θρησκευτικές διώξεις στη διοργανώτρια χώρα των Ολυμπιακών του 2008. Υπάρχει όμως και η έκκληση των κατοίκων του κατεχόμενου από την Κίνα Θιβέτ να σιωπήσουμε όλοι όταν παρελαύνει η εθνική Ομάδα της Κίνας. Είναι ήπιας μορφής πολιτικές διαμαρτυρίες που μπορούν να στείλουν το μήνυμα ότι οι επόμενοι Ολυμπιακοί θα γίνουν σε μια χώρα που κυβερνάται από δικτάτορες και κατέχει παρανόμως μια άλλη χώρα.
Η άλλη πολιτική διαμαρτυρία που θα μπορούσε να υπάρχει στους αγώνες ήταν η συμμετοχή κάποιων αθλητών με τα Παλαιστινιακά χρώματα. Θα μπορούσε να ήταν μια θαυμάσια πρωτοβουλία αν οργανωνόταν με την απαιτούμενη σοβαρότητα. Δηλαδή: είναι δεδομένη η αλλεργία της ΔΟΕ για την πολιτική διαμαρτυρία αλλά υπάρχουν δύο στοιχειώδη πράγματα. Πρώτον: έπρεπε να κατατεθούν τα δικαιολογητικά εμπρόθεσμα και δεύτερον να εκπροσωπηθεί η Παλαιστίνη από νεώτερους που θα είχαν τουλάχιστον τα απαιτούμενα αθλητικά προσόντα συμμετοχής. Ευτυχώς οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι πρώτα αγώνες και μετά διαμαρτυρία. Χρήσιμη είναι η δεύτερη, αλλά δεν πρέπει να ακυρώνει το πρώτο. Αλλιώς δεν θα μιλάμε για Αγώνες. Θα μιλάμε για διαδήλωση και οι διαδηλώσεις, ως γνωστόν, δεν γίνονται στα στάδια, γίνονται στους δρόμους. Στο κάτω-κάτω της γραφής οι Τόνι Σμιθ και Τζον Κάρλος σήκωσαν την γροθιά τους διαμαρτυρόμενοι, αλλά είχαν ανέβει στο βάθρο. Η 47χρονη πολιτευτής του ΠΑΣΟΚ σε ποιο βάθρο θα ανέβαινε για να διαμαρτυρηθεί;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 11.8.2004
