Οτιδήποτε κι αν γίνει σ’ αυτή τη χώρα προβάλλονται μόνο οι κίνδυνοι και αποσιωπώνται οι ευκαιρίες
Κάπως έτσι, με οιμωγές για το «θάνατο του εμποράκου», αντιμετωπίστηκε το πρώτο εμπορικό και ψυχαγωγικό κέντρο και οι δύο μεγάλες αλυσίδες λιανικού εμπορίου που άνοιξαν την περασμένη εβδομάδα τις πύλες των. Ελάχιστοι είδαν τις επενδύσεις (η μία ξεπέρασε τα 320 εκατομμύρια ευρώ), τη δημιουργία χιλίων και πλέον θέσεων εργασίας, το γεγονός ότι -όπως αποδείχθηκε από την προσέλευση του κόσμου- ήταν κάτι που χρειαζόταν. Οι περισσότεροι σχολιαστές οπλίστηκαν με τη γνωστή αριστερή μιζέρια κι άρχισαν να κινδυνολογούν για τους μικρομεσαίους που χάνονται, για τους εργαζομένους που βλάπτονται, για το λαό που θα υποφέρει, λες και οι δεκάδες χιλιάδες που συνέρευσαν σ’ αυτά ήταν μεγαλοαστοί.
Έγραφε, για παράδειγμα, χθες το όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος: «Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για τη μεταφορά και στη χώρα μας του οξύτατου ανταγωνισμού ανάμεσα στα διάφορα εμπορικά μεγαθήρια, που στην ουσία όμως εξαναγκάζουν σε αφανισμό χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις, κύρια των αυτοαπασχολούμενων και των μικρών ΕΒΕ, αφού ο στόχος της βίαιης περιθωριοποίησής τους μπορεί να μεγαλώσει την πίτα που νέμονται τα μεγάλα συγκροτήματα» («Ριζοσπάστης» 29.11.2005).
Είναι περίεργο αλλά οτιδήποτε κι αν γίνει σ’ αυτή τη χώρα προβάλλονται μόνον οι κίνδυνοι και αποσιωπώνται οι ευκαιρίες. Η αλήθεια είναι πως κάθε επένδυση (και μάλιστα μεγάλη) αναδιατάσσει το σκηνικό. Μπορεί να έχει και οικολογικές επιβαρύνσεις. Μπορεί να πλήξει κάποιους τομείς της οικονομίας που δεν ήθελαν, ή δεν πρόλαβαν να εκσυγχρονιστούν. Μπορεί να δημιουργήσει προσωρινά ανεργία σε κάποιους κλάδους. Όλα αυτά συνέβησαν πολλάκις στην οικονομική ιστορία του ανθρώπου. Για παράδειγμα, όταν εφευρέθηκε ο ηλεκτρικός λαμπτήρας εκατοντάδες κηροποιεία κινδύνευσαν και η συντριπτική πλειονότητά τους έκλεισε. Πολλοί που απασχολούνταν σε αυτόν τον κλάδο έμειναν χωρίς δουλειά. Πιθανώς κάποιοι να θεωρούν ότι λόγω της ηλεκτρικής ενέργειας επιβαρύνθηκε το περιβάλλον με την ανέγερση των θερμοηλεκτρικών σταθμών και των υδροηλεκτρικών φραγμάτων.
Άλλαξαν πολλά πράγματα λόγω του ηλεκτρισμού σ’ αυτή τη χώρα: Από το τοπίο στη σημερινή λίμνη Πλαστήρα μέχρι τις σεξουαλικές συνήθειες των ανθρώπων. Κάθε πρόοδος αλλάζει πράγματα. Αν ασπαζόμασταν τη μίζερη λογική της κινδυνολογίας που κυριαρχεί σήμερα, θα έπρεπε να ζούμε σε σπηλιές και να τρώμε ωμό κρέας. Ξέρετε πόσους κινδύνους και πόσες πυρκαγιές ενέχει η ανακάλυψη της φωτιάς;
Η έλευση των μεγάλων αλυσίδων και των εμπορικών κέντρων στην Ελλάδα ενέχει κινδύνους. Η ίδια η ζωή ενέχει κινδύνους. Δεν παγώνει η πρόοδος, όπως δεν παγώνει και η ζωή. Είναι σίγουρο ότι όποιοι μικρομεσαίοι δεν μπορούν να μετεξελιχθούν στο νέο περιβάλλον θα σβήσουν. Αν δεν διαφοροποιήσουν το προϊόν, ή τη μέθοδο πώλησης, δεν θα επιβιώσουν. Αλλά αυτές οι επιχειρήσεις δεν θα επιβίωναν, είτε έρχονταν οι ξένες αλυσίδες είτε όχι. Οι μόνοι χαμένοι θα ήταν οι καταναλωτές, που δεν θα αγόραζαν φθηνά και σ’ ευχάριστο περιβάλλον. Οι ανάγκες των οποίων, όλως παραδόξως, στη δημόσια συζήτηση που γίνεται κάθε φορά για το εμπόριο (είτε αυτή αφορά το ωράριο είτε τα πολυκαταστήματα) μονίμως αποσιωπώνται.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 30.11.2005
