Από τα ντιµπέιτ κανείς δεν κέρδισε εκλογές. Κάποιοι όμως έχασαν πολύτιμους πόντους, που τους στέρησαν τη νίκη. Ηταν χαρακτηριστική η αμηχανία του πολέμιου της θανατικής ποινής Μάικλ Δουκάκη, όταν το 1988 ρωτήθηκε αν θα ζητούσε την εσχάτη ποινή για κάποιον που «θα βίαζε και δολοφονούσε την Κίτι Δουκάκη», σύζυγο του υποψηφίου. Η απάντηση του Ελληνοαμερικανού τότε κυβερνήτη της Μασαχουσέτης ήταν καθαρά και βαθιά πολιτική: «Οχι, δεν θα το ζητούσα. Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η θανατική ποινή εμποδίζει τα βίαια εγκλήματα. Υπάρχουν καλύτεροι και πιο αποτελεσματικοί τρόποι αντιμετώπισής τους. Το έχουμε κάνει στην πολιτεία μου και γι’ αυτό έχουμε τη μεγαλύτερη πτώση δολοφονιών από όλες τις βιομηχανικές πολιτείες της Αμερικής…».
Πολλοί απέδωσαν την ήττα του στην «αστοχία» αυτής της απάντησης. Δεν το ξέρουμε· άβυσσος η ψυχή του μέσου ψηφοφόρου, αν αυτός υπάρχει. Ο δημοσιογράφος του NBC, Τσακ Τοντ, είπε αργότερα ότι αυτή η απάντηση ήταν πολύ επίπεδη, «κάποιοι ψηφοφόροι την εξέλαβαν ως ρομποτική». Μπορεί. Εξάλλου, την Ιστορία δεν τη γράφουν μόνο τα γεγονότα αλλά και η ερμηνεία τους.
Αυτά είχαν προφανώς κατά νου οι υποψήφιοι πρωθυπουργοί που εμφανίστηκαν στην ΕΡΤ την περασμένη Τετάρτη (10.5.2021). Ηταν λογικό να παίξουν άμυνα, αφού μια «στραβή» στο ντιμπέιτ μπορεί να κρίνει στις δεύτερες εκλογές την αυτοδυναμία. Πρέπει να συνυπολογίσουμε επίσης ότι το 1988 δεν υπήρχαν κοινωνικά δίκτυα, και η απάντηση του κ. Δουκάκη δεν έγινε viral.
Σήμερα ακόμη και μια ξεκομμένη από το συνολικό νόημα φράση μπορεί να κάνει μεγάλη ζημιά. Αν δεν το πιστεύετε, ρωτήστε τον κ. Γιώργο Παπανδρέου για το «λεφτά υπάρχουν». Οι μισές αλήθειες είναι το παντεσπάνι των αντίπαλων εκλογικών επιτελείων. Κάποιες έμειναν στην Ιστορία για τη σατανικότητά τους. Ο διαβόητος Καρλ Ρόουβ στις προκριματικές εκλογές του 2000 έκανε μια περίεργη δημοσκόπηση στη Νότια Καρολίνα των ΗΠΑ. Ενα ερώτημα ήταν: «Θα ψηφίζατε τον Τζον Μακέιν εάν ξέρατε ότι είναι πατέρας ενός νόθου μαύρου παιδιού;». Κάθε λέξη ήταν ακριβής: ο Τζον Μακέιν ήταν πατέρας ενός μαύρου παιδιού. Ολόκληρη όμως η αλήθεια ήταν ότι είχε υιοθετήσει ένα νόθο (μαύρο) κοριτσάκι από ορφανοτροφείο του Μπανγκλαντές. Αυτός όμως ο ψίθυρος απλώθηκε και μεταλλάχτηκε μέσω του Διαδικτύου τόσο πολύ –παρόλο που δεν υπήρχαν κοινωνικά δίκτυα, αλλά μόνον «αίθουσες συζητήσεων», chatrooms– που ένας καθηγητής πανεπιστημίου έστειλε ανοιχτή επιστολή στους «συμπατριώτες του Νοτιοκαρολινέζους» να καταψηφίσουν έναν πολιτικό που μεγαλώνει παιδί εκτός γάμου. Αυτά, για να γνωρίζουμε πού βρίσκεται ο πάτος στο ομολογουμένως κακό προεκλογικό κλίμα το οποίο βιώνουμε.
Αντιθέτως με τους δύο μεγάλους, οι μικροί είχαν ελάχιστα να χάσουν και γι’ αυτό συνήθως προτιμούν την επίθεση. Αυτό το εκμεταλλεύτηκε περισσότερο ο υποψήφιος που θέλησε να εμφανιστεί σαν Ντόναλντ Τραμπ· «εγώ είμαι επιχειρηματίας και όχι πολιτικός», έλεγε και ξανάλεγε· τρομάρα μας! Η αλήθεια είναι ότι χρησιμοποίησε τακτικές Τραμπ, με τις εικόνες των σχολικών βιβλίων, που εμπεριείχαν σπέρματα αλήθειας κι αυτά δυσδιάκριτα.
Παρ’ όλα αυτά, κι αν εξαιρέσουμε τον κ. Κυριάκο Βελόπουλο, ακούσαμε αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα και σίγουρα πολύ πιο ουσιαστικά από το ανθολόγιο των καλών «μπακαλιάρων» που εκστόμισαν δύο πρώην πρωθυπουργοί στην εκδήλωση της Ν.Δ. στο Ζάππειο (9.5.2023). Ξέρετε τώρα: η κακή Ευρώπη που δεν μας καταλαβαίνει (ειδικώς όταν τινάζουμε τα δημοσιονομικά), που δεν έχει ηγεσία (δυστυχώς, οι πραγματικοί ηγέτες λείπουν για δουλειές στην Καλαμάτα), που δεν σταματά τον πόλεμο στην Ουκρανία κ.λπ.
Τέλος, η αλήθεια είναι ότι δεν γίναμε σοφότεροι από το ντιμπέιτ. Δυστυχώς, η σοφία δεν εδρεύει στην τηλεόραση. Αποκτάται ανοίγοντας κανένα βιβλίο ή έστω καμιά εφημερίδα…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 14.5.2023
