Στην Μέση Ανατολή πρέπει να δημιουργηθούν εκείνες οι συνθήκες ώστε για κάποιον νέο να αξίζει περισσότερο να ζει, από το να πεθάνει.
Ο Αλμπέρ Καμί είχε γράψει στον «Μύθο του Σίσυφου» ότι αυτός που αυτοκτονεί λύνει διά παντός το βαθύτερο και πιο βασανιστικό φιλοσοφικό ερώτημα της ύπαρξης. Αυτό μπορεί να είναι αληθές για τη δυτική παράδοση, αλλά για κάποιες ερμηνείες του κορανίου η αυτοκτονία με ταυτόχρονο θάνατο των αλλόδοξων είναι καθήκον, το οποίο ανταμείβεται στους ουρανούς.
Ανάμεσα στα πολλά προβλήματα που έχει ο πόλεμος κατά της ισλαμικής τρομοκρατίας είναι το άλογο των επιτιθέμενων. Οταν κάποιος πιστεύει ότι είναι φορέας του θέσφατου δεν υπάρχει περιθώριο συνεννόησης. Ο «λόγος του Θεού» δεν μπαίνει στο παζάρι. Οταν μάλιστα υπάρχει και η ρητή υπόσχεση, πως ο θάνατος δεν σημαίνει τέλος αλλά μια νέα και πολύ καλύτερη αρχή, εύκολα ζώνεται κάποιος τα εκρηκτικά για να κερδίσει τον παράδεισο. Κάθε θρησκεία έχει στον πυρήνα της άλογες αρχές, αλλά αυτές χρειάζονται το κατάλληλο κοινωνικό περιβάλλον για να θεριέψουν. Χρειάζονται κυρίως επίγεια απελπισία.
Η φτώχεια και η καταπίεση δεν παράγουν από μόνες τους τρομοκρατία. Η ιστορία είναι γεμάτη φτωχούς και καταπιεσμένους λαούς, οι οποίοι δεν είχαν «καμικάζι αυτοκτονίας». Μαζί με τη φτώχεια και την καταπίεση χρειάζεται και ο καταλύτης της άλογης θρησκευτικής ιδεολογίας. Οι νέοι που έχουν ελάχιστα να χάσουν μπορούν εύκολα να πεισθούν ότι σε μια άλλη ζωή θα κερδίσουν τα πάντα. Αρκεί να ανατιναχτούν σε ένα λεωφορείο.
Το στοίχημα λοιπόν στη Μέση Ανατολή είναι να δημιουργηθούν εκείνες οι συνθήκες ώστε για κάποιον νέο να αξίζει περισσότερο να ζει, από το να πεθάνει. Να δημιουργηθεί ο υλικός πλούτος και η ελπίδα, ώστε τα κηρύγματα των μουλάδων να πέφτουν στο κενό. Δύσκολα ανατινάζεται κάποιος που έχει σπίτι, αυτοκίνητο κι ανέσεις. Η συκοφαντημένη στη Δύση καταναλωτική κοινωνία, μπορεί να δημιουργεί νευρώσεις, αλλά για κάποιους που ζουν σε παραπήγματα αποτελεί μια καλή διέξοδο. Οχι πως θα πάψουν τα κηρύγματα μίσους και οι υποσχέσεις για την επουράνια βασιλεία. Απλώς ο κόσμος δεν θα ακούει γιατί θα είναι πολύ απασχολημένος να βελτιώνει την επίγειο ζωή του.
Η Δύση λοιπόν πρέπει να εκπονήσει ένα νέο «σχέδιο Μάρσαλ» για την περιοχή. Δεν είναι εύκολο, και το μοναδικό εμπόδιο δεν είναι ποιος θα το πληρώσει. Μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ποιος και με τι όρους θα το διανείμει. Υπάρχει καταρχήν ο κίνδυνος της διαφθοράς, όπως τον είδαμε ανάγλυφα στην Παλαιστίνη. Τα εκατομμύρια που έστελναν οι Ευρωπαίοι δεν έφταναν καθ’ ολοκληρίαν στον παλαιστινιακό λαό. Τα ενθυλάκωναν στην πορεία οι πρώην επαναστάτες. Κι αυτό, πέρα από το γεγονός ότι δεν επιτυγχάνεται ο πρωταρχικός στόχος (που είναι η άνοδος του βιοτικού επιπέδου) μπορεί να δημιουργήσει δευτερογενή προβλήματα: Μπορεί οι λαοί να πιστέψουν ότι η Δύση χρηματοδοτεί τις διεφθαρμένες ελίτ.
Ο δεύτερος κίνδυνος είναι να πέσουν αυτά τα χρήματα στα χέρια εκείνων που αντιμάχονται την ειρήνη. Για παράδειγμα, δεν είναι σίγουρο ότι θα βοηθήσει τον παλαιστινιακό λαό η άμεση και άνευ όρων χρηματοδότηση της κυβέρνησης της Χαμάς. Κάλλιστα, ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων, μπορούν να γίνουν όπλα κι εκρηκτικά για περισσότερες επιθέσεις αυτοκτονίας.
Ενας τρίτος και πιο μακροχρόνιος κίνδυνος είναι να λειτουργήσει αυτό το «σχέδιο Μάρσαλ» ως ένα ιδιότυπο μπαχτσίσι σε ολόκληρους λαούς για να «κάθονται ήσυχα». Αν δεν δημιουργήσει παραγωγικές υποδομές (όπως έγινε στην μεταπολεμική Ευρώπη) οι οποίες θα φτιάξουν μια αυτοτροφοδοτούμενη ανάπτυξη τότε τα χρήματα απλώς θα ανακυκλώνουν τη μιζέρια.
Τα ζητήματα λοιπόν είναι πολύ πιο σύνθετα από τις απλοϊκές απαντήσεις που η συναισθηματική φόρτιση ενός πολέμου δίνει. Η Μέση Ανατολή χρειάζεται την προσοχή της Δύσης, αλλά με μακροχρόνιο σχέδιο.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 27.7.2006