Στη κυρίαρχη εν Ελλάδι θεώρηση της νέας κρίσης στη Μέση Ανατολή λείπει η ανάλυση και περισσεύει η οργή.
Ο Αμός Οζ δεν είναι απλώς ένας μεγάλος Ισραηλινός συγγραφέας. Είναι κι ένας συνεπής ειρηνιστής. Σε δύσκολους και ματωμένους καιρούς, τότε που η χώρα του έκανε άδικους πολέμους, διαδήλωνε κατά του σιδερόφρακτου ισραηλινού στρατού που καταλάμβανε τον Νότιο Λίβανο, τη Δυτική Οχθη και τη Γάζα.
Δεν είναι εύκολο να διαδηλώνεις υπέρ της ειρήνης, όταν η χώρα σου βρίσκεται σε πόλεμο. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, καταδικάστηκαν σε φυλάκιση ειρηνιστές ακόμη κι όταν η χώρα μας δεν βρισκόταν σε πόλεμο, αλλά ζούσε τον μεγάλο πυρετό του «νεομακεδονικού». Αριστεριστές που τόλμησαν να τοιχοκολλήσουν απόψεις που έρχονταν σε αντίθεση με την πάνδημο εθνική θέση ότι «η Μακεδονία είναι μία και ελληνική» κάθισαν στο σκαμνί με την κατηγορία περί… «διατάραξης των διεθνών σχέσεων της χώρας»! Κι όμως ο Αμός Οζ με χιλιάδες άλλους Ισραηλινούς βγήκαν στους δρόμους, τη στιγμή που κάποιοι νέοι συμπατριώτες τους πολεμούσαν και κάποιοι από αυτούς -εκτός από το να σκοτώνουν- σκοτώνονταν.
Τώρα όμως ο διάσημος συγγραφέας δεν είναι υπέρ της άνευ όρων (και με τη Χεσμπολάχ εξοπλισμένη) ειρήνης. Για πρώτη φορά υποστηρίζει τις ισραηλινές επιθέσεις. Γράφει ότι, παρά το γεγονός ότι είναι ειρηνιστής, «αυτός ο πόλεμος διαφέρει από τους άλλους και είναι δίκαιος». Σύμφωνα με τον Αμός Οζ, ο οποίος στο παρελθόν έχει επικρίνει έντονα το Ισραήλ για την παρουσία του στη Δυτική Οχθη, καθώς και για την εισβολή στον Λίβανο το 1982, η σημερινή κρίση είναι διαφορετική: «Αυτήν τη φορά το Ισραήλ δεν εισβάλλει στον Λίβανο, αλλά αμύνεται έπειτα από επίθεση που δέχτηκε από τη Χεζμπολάχ, την οποία πρέπει να εξουδετερώσει όπου κι αν βρίσκεται».
Ο Αμός Οζ, συμπέρανε γνωστός αρθρογράφος της «Ελευθεροτυπίας», «εντίμως κι ευθαρσώς πέταξε τη μάσκα του ειρηνιστή και, έμπλεος οργής προφανώς, περιελάλησε ότι αυτήν τη φορά ο πόλεμος του Ισραήλ είναι δίκαιος».
Δεν γνωρίζουμε αν και κατά πόσο φορούσε τη «μάσκα του ειρηνιστή», όλα αυτά τα χρόνια που ο Οζ διαδήλωνε κατά των πολέμων της χώρας του. Κι αν ασπασθούμε την άποψη ότι υποκρινόταν την «περιστερά», δεν μπορούμε να εξηγήσουμε γιατί αποφάσισε τώρα να δείξει το πρόσωπο του «ιέρακος».
Το γεγονός, όμως, ότι ουδείς στην Ελλάδα προβληματίστηκε γι’ αυτήν τη μεταστροφή και ο ένας που ασχολήθηκε κατέληξε στο συμπέρασμα του επί έτει «μασκοφόρου ειρηνιστή» μπορεί να μας πει μερικά χρήσιμα πράγματα για τον δημόσιο διάλογο στη χώρα.
Μας λέει κατ’ αρχήν ότι τα γεγονότα δεν παίζουν κανένα ρόλο στη διαμόρφωση της κυρίαρχης άποψης. Αντιθέτως: Ξεκινώντας από το δόγμα «ό,τι κι αν κάνει το Ισραήλ εγκληματεί», ερμηνεύουμε τον Αμός Οζ ως (κατ’ επάγγελμα; καθ’ έξιν;) υποκριτή. Από τη στιγμή που δεν συμφωνεί με τον δικό μας τωρινό «φιλειρηνισμό», ο προηγούμενος φιλειρηνισμός του ήταν υποκριτικός.
Αλλά και στη συνολική θεώρηση της νέας κρίσης βλέπουμε ότι λείπει η ανάλυση και περισσεύει η οργή. Οι ενοχλητικές στο δόγμα λεπτομέρειες (π.χ. η επιθετικότητα της «Χεσμπολάχ» που ξεκίνησε αυτή τη φάση του πολέμου) αποσιωπώνται, με αποτέλεσμα ακόμη και ο έμπειρος στα διεθνή πράγματα Πρόεδρος της Δημοκρατίας να λέει ότι «δεν κατανοεί την ισραηλινή επιθετικότητα». Είναι φυσικό: όταν λείπει το μισό παζλ, η εικόνα γίνεται ακατανόητη.
Καλά κάνουμε, λοιπόν, και οργιζόμαστε με την ασύμμετρη απάντηση του Ισραήλ. Αν θέλετε, καλά κάνουμε και δεν θυμώνουμε με την επιθετικότητα των μουλάδων. Αλλά όταν κοιτάμε την πραγματικότητα φορώντας τα γυαλιά του δόγματος, δεν πρέπει να έχουμε την απαίτηση να κατανοήσουμε. (Προσοχή: όχι να δικαιολογήσουμε, αλλά να καταλάβουμε τι γίνεται). Το πολύ πολύ να φωνασκούμε εν κενώ και να καταλήξουμε σε ρηχές εξηγήσεις περί «μασκοφόρων ειρηνιστών» και «κρατικής τρομοκρατίας».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 21.7.2006