Ο καθηγητής Cass R. Sunstein ισχυρίζεται ότι το internet και ειδικά οι υπηρεσίες κατά παραγγελία ειδήσεων συρρικνώνει την αντίληψη των χρηστών.
Λέχθηκε και γράφτηκε πολλάκις το πόσο ευεργετικό για την Δημοκρατία είναι το διαδίκτυο. Επισημάνθηκε ότι τέλειωσε η τυραννία των Μαζικών Μέσων, όχι μόνο ενημέρωσης αλλά και πολιτικής. Το όνειρο του Nicholas Negroponte για την προσωπική εφημερίδα κάθε πολίτη γίνεται πραγματικότητα: κάθε χρήστης του internet μπορεί να παίρνει πια από τα portals την επιθυμητή εκδοχή της πραγματικότητας, μπορεί να έχει καθημερινά την εφημερίδα με τα νέα της αρεσκείας του.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι αυτή η μορφή σερβιρίσματος των ειδήσεων αυξάνει την προσωπική ελευθερία και εξοικονομεί πολύτιμο χρόνο. Όχι όμως κι ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Σικάγο Cass R. Sunstein. Στο νέο-εκδοθέν βιβλίο του «Republic.com» ισχυρίζεται ότι το internet και ειδικά οι υπηρεσίες κατά παραγγελία ειδήσεων συρρικνώνει την αντίληψη των χρηστών του διαδικτύου.
«Για να λειτουργήσει η Δημοκρατία απαιτεί τουλάχιστον δύο πράγματα: κοινούς χώρους όπου οι άνθρωποι μοιράζονται τις εμπειρίες τους και έκθεση των ανθρώπων σε αναπάντεχες και μη προεπιλεγμένες ιδέες από συνανθρώπους τους.»
Παραδοσιακά, ισχυρίζεται ο Sunstein, οι πόλεις λειτουργούσαν ως γεωγραφικά θεμέλια της Δημοκρατίας. Στις αγορές, που ήταν ένας γεωγραφικά προσδιορισμένος κοινός χώρος ερχόταν σε επαφή διαφορετικοί πολίτες, με διαφορετικές ιδέες και εμπειρίες. Ο διάλογος που ακολουθούσε βοηθούσε τους ανθρώπους να καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλο, να υπάρχει μέσω διαλόγου μια κοινή συνιστώσα και να δουλεύουν όλοι μαζί προς κάποιους κοινά αποδεκτούς στόχους. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης από την άλλη πλευρά λειτουργούσαν ως δίαυλος κοινωνικοποίησης των εμπειριών και ιδεών, θέτοντας στην ουσία την ατζέντα ενός κοινού στην κοινωνία διαλόγου.
Το πρόβλημα με τα νέα media είναι ότι θέτουν σε κίνδυνο την «γεωγραφική αγορά διαλόγου», και την «αγορά κοινών διαλόγων που δημιουργούν τα ΜΜΕ». «Κινδυνεύουμε να πλημμυρίσουμε από παθητικούς καταναλωτές ειδήσεων που ζουν μέσα σε πληροφοριακά κουκούλια», εξηγεί.
Ο γνωστός ακαδημαϊκός και συγγραφέας πολλών νομικών βιβλίων δηλώνει πως η ιδέα να ασχοληθεί με το διαδίκτυο ήταν επόμενο μιας μελέτης που έκανε για την συμπεριφορά των ενόρκων σε διάφορες δίκες. Παρατήρησε ότι τα απομονωμένα (εκ του νόμου) σώματα ενόρκων που αποτελούνταν από άτομα ιδίων αντιλήψεων έβγαζαν πολύ πιο ακραίες αποφάσεις από άλλα που είχαν επαφή με τον έξω κόσμο ή είχαν άτομα με διαφορετικές αντιλήψεις. Αναρωτήθηκε λοιπόν αν το ίδιο μπορεί να ισχύει στο διαδίκτυο όπου άτομα ιδίων αντιλήψεων σχηματίζουν κοινά φόρουμ και συζητούν μεταξύ τους. Παρακολουθώντας διάφορα φόρουμ συζητήσεων με ακραία θέματα παρατήρησε ακριβώς τα ίδια πράγματα: σε διάφορους δικτυακούς τόπους, όπου εγκλωβιζόταν άνθρωποι των ίδιων αντιλήψεων και φιλτραριζόταν οι διαφορετικές απόψεις, βήμα – βήμα οι χρήστες οδηγούνται σε πιο ακραίες θέσεις. Έτσι έφτασε στο συμπέρασμα ότι ένα σύστημα επικοινωνιών που δίνει τους απλούς ανθρώπους την δυνατότητα να φιλτράρουν την πληροφόρηση που λαμβάνουν (όπως είναι το διαδίκτυο) κινδυνεύει να θρυμματιστεί σε πολλά φόρουμ μονολόγων κάθε ένα από τα οποία θα τείνουν όλο και σε πιο ακραίες απόψεις.
Βέβαια στην θέση του Sunstein υπάρχει και ο αντίλογος που ήρθε από τις σελίδες του περιοδικού Economist. Οι αντίθετες απόψεις απέχουν στο internet όσο το πάτημα ενός κουμπιού. Το διαδίκτυο επιτρέπει στους πολίτες να έχουν εμπειρίες από νέα μέρη, από άλλους ανθρώπους και από διαφορετικές ιδέες πολύ πιο εύκολα από οποιοδήποτε άλλο Μέσο στην ιστορία του ανθρώπου. Έτσι κι αλλιώς το φιλτράρισμα των διαφορετικών ιδεών συνέβαινε (με πιο ήπιες μορφές) χρόνια τώρα. Πολλοί άνθρωποι ήδη ζουν σε «καθαρά από διαφορετικές ιδέες» μέρη, όπως είναι τα προάστια των πόλεων, όπου είναι εξαιρετικά δύσκολο να συναντήσουν «περιθωριακούς» ανθρώπους και περιθωριακές ιδέες. Πολλοί είναι εκείνοι που φιλτράρουν τις ειδήσεις των ΜΜΕ, είτε διαβάζοντας αποκλειστικά ειδικό τύπο (π.χ. μόνο αθλητικές εφημερίδες ή περιοδικά για διάφορα χόμπι), είτε διαβάζοντας από τον γενικό τύπο μόνο τις ειδήσεις που τους ενδιαφέρουν. Το φιλτράρισμα των ειδήσεων, απόψεων, ιδεών γίνεται έτσι κι αλλιώς, μόνο που τώρα είναι πολύ πιο εύκολο, όπως όμως πιο εύκολη είναι και η προσέγγιση των διαφορετικών ειδήσεων, απόψεων και ιδεών.
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 22.4.2001
