Το πρόβλημα όμως με την κυβέρνηση δεν είναι ότι δεν έκανε τα θαύματα που κάποιοι ήλπιζαν. Είναι ότι διέψευσε και τη «δομική αισιοδοξία» των πολιτών.
Οσοι ήλπιζαν στις 7 Μαρτίου του 2004 ότι η νέα κυβέρνηση θα κάνει θαύματα, ήταν αισιόδοξοι ή ανόητοι. Ή ανόητα αισιόδοξοι. Οι κυβερνήσεις δεν κάνουν θαύματα, διότι λειτουργούν σε ένα συγκεκριμένο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο. Κινούνται αργά σε σχέση με τις προσδοκίες των ανθρώπων διότι πρέπει να συγκεράσουν αντιτιθέμενα συμφέροντα, όχι κατ’ ανάγκη δόλια ή σκοτεινά, αλλά κοινωνικά. Μια μεταρρύθμιση εκ των πραγμάτων βραχυχρόνια κάποιους θα πλήξει και κάποιους θα ευνοήσει. Το ενδιάμεσο κόστος πρέπει να σταθμιστεί και η μεταρρύθμιση πρέπει να είναι αποφασιστική, αλλά και κοινωνικά ευαίσθητη.
Φυσικά οι πολιτικές συγκυρίες επηρεάζουν την ταχύτητα των μεταρρυθμίσεων. Μια νέα κυβέρνηση έχει πολύ μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών και το βραχυχρόνιο κόστος της μεταρρύθμισης ισορροπείται από τις ελπίδες και προσδοκίες της πλειονότητας του πληθυσμού. Φυσικά δεν μπορεί (και ίσως δεν πρέπει) να φέρει τα πάνω-κάτω, αλλά οφείλει να κινηθεί πολύ ταχύτερα και πολύ πιο αποτελεσματικά από την απελθούσα κυβέρνηση η οποία κουβαλά τα (δίκαια ή άδικα) βάρη της πορείας της.
Ο ελληνικός λαός το 2004 ήταν «δομικά αισιόδοξος». Οι Ελληνες πολίτες πίστεψαν ότι η χώρα είχε μπει σε μια ανοδική τροχιά χωρίς επιστροφή, αλλά έμενε ένα αγκάθι που επιβράδυνε αυτή την προδιαγεγραμμένη πορεία. Το ΠΑΣΟΚ είχε γίνει συνώνυμο με τη διαφθορά και ο κ. Σημίτης δεν μπορούσε να την καταπολεμήσει.
Αυτή η «δομική αισιοδοξία» πιστοποιείται από το διάχυτο αντεπιχείρημα των πολιτών στην τότε προπαγάνδα του ΠΑΣΟΚ για την ΟΝΕ, τα μεγάλα έργα, την είσοδο της Κύπρου στην Ε.Ε. κ.λπ.: «ε, αυτά θα γίνονταν έτσι κι αλλιώς», έλεγαν όλοι. Πιστοποιείται επίσης από το γεγονός ότι στο ζύγι μεταξύ του «έμπειρου αλλά διεφθαρμένου ΠΑΣΟΚ» και της «άπειρης αλλά αδιάφθορης Ν.Δ.» το δεύτερο μέτρησε συντριπτικά.
Το πρόβλημα όμως με την κυβέρνηση δεν είναι ότι δεν έκανε τα θαύματα που κάποιοι ήλπιζαν. Είναι ότι διέψευσε και τη «δομική αισιοδοξία» των πολιτών. Η χωλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας βυθίστηκε. Η απογραφή έτσι όπως τελικά έγινε, όχι μόνο δεν διόρθωσε τις δομικές αδυναμίες της οικονομίας, αλλά τώρα δημιουργεί εμπόδια σε αναγκαίους ελιγμούς που πρέπει να κάνει η χώρα τώρα που υπάρχει η χρηματοπιστωτική κρίση. Θα ήταν άλλα τα περιθώρια άσκησης της οικονομικής πολιτικής αν δεν υπήρχε η προηγούμενη επιτήρηση, όπως επίσης θα ήταν διαφορετικά τα οικονομικά μέσα για την αντιμετώπιση της κρίσης εάν η απογραφή οδηγούσε σε ουσιαστική εξυγίανση της οικονομίας. Με απλά λόγια θα είχαμε περισσότερα λεφτά, δεν θα είχαμε αυξημένο δημόσιο χρέος κατά 50% σε πέντε χρόνια.
Πιθανότατα ο κ. Καραμανλής υποεκτίμησε το μέγεθος του έργου που είχε αναλάβει. Τα προβλήματα της χώρας δεν ήταν μόνο «οι πέντε νταβατζήδες και οι πέντε συντεχνίες». Η χώρα έχει δομικές αγκυλώσεις σε κάθε επίπεδο και χρειάζεται συνολικές και μακροπρόθεσμες πολιτικές για να τις θεραπεύσει. Χρειάζεται σταθερά βήματα και συνεκτικές πολιτικές, που δεν δημιουργούν επικοινωνιακά πυροτεχνήματα, αλλά αργά και σχεδόν ανεπαίσθητα αλλάζουν τη χώρα. Τόσο, αργά και ανεπαίσθητα, που οι πολίτες αρχίζουν να πιστεύουν ότι όλα «έτσι κι αλλιώς θα γίνονταν»…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 21.11.2008