Πώς προέκυψε η οιονεί υποχρέωση των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ τους; Υπάρχει κάποια μελέτη που λέει ότι η άμυνα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας χρειάζεται τόσα δισ. δολάρια ετησίως, διαιρέθηκε διά του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και προέκυψε το μαγικό πέντε; Μάλλον όχι, διότι προαπαιτούμενο μιας τέτοιας μελέτης είναι η ύπαρξη συγκεκριμένου στόχου· άλλα λεφτά χρειαζόταν το ΝΑΤΟ όταν είχε απέναντι την κραταιά ΕΣΣΔ, άλλα όταν έψαχνε θέση στη μεταψυχροπολεμική εποχή και προσπαθούσε να ενταχθεί στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».
Τώρα ξέρουμε ότι οι ΗΠΑ κοιτούν δυτικώς προς τον Ειρηνικό και η Ευρώπη τρέμει τα ιμπεριαλιστικά καπρίτσια του Πούτιν στα ανατολικά. Δεν ξέρουμε πού θα καταλήξει αυτή η διχογνωμία. Προϋπόθεση είναι να έρθουν οι ΗΠΑ στα συγκαλά τους, να αποκτήσουν δηλαδή ένα στοιχειωδώς λογικό άνθρωπο στην προεδρία και μετά να δούμε τι θα κάνουμε. Αυτή τη στιγμή είναι όλα στον αέρα, ακόμη και η ύπαρξη της Συμμαχίας αυτής καθαυτήν.
Τη μια μέρα ο Ντόναλντ Τραμπ λέει ότι το άρθρο 5 του νατοϊκού καταστατικού (που προβλέπει τη συνδρομή των άλλων αν ένα μέλος δεχθεί επίθεση) «είναι θέμα ερμηνείας και υπάρχουν πολλές ερμηνείες για το άρθρο 5» (25.6.2025)· την επομένη, «το υποστηρίζω, δεν θα ήμουν εδώ (σ.σ.: στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ) αν δεν το υποστήριζα» (26.5.2025). Τα μέλη του ΝΑΤΟ είναι σαν εκείνους τους δύστυχους εισαγωγείς-εξαγωγείς των ΗΠΑ, που δεν ξέρουν κατά πού να τραβήξουν. Σημείωση: σε μία εβδομάδα, στις 9 Ιουλίου, λήγει η περίοδος αναβολής των 90 ημερών για τους υπέρογκους δασμούς που είχε επιβάλει ακόμη και σε νησιά που έχουν μόνο πιγκουίνους. Τι θα γίνει την επόμενη Πέμπτη; Κανείς δεν ξέρει, όπως ουδείς μπορεί να γνωρίζει ποια είναι η τρέχουσα άποψή του για το ΝΑΤΟ και ποια θα είναι σε τρεις ώρες.
Πώς προέκυψε λοιπόν το «δημοκρατικό (υπό την έννοια του ενιαίου) 5» των αμυντικών δαπανών; Επειδή το ζητεί ένας ανεκδιήγητος, που νομίζει ότι όλος ο κόσμος τον ρίχνει; Ο Αμερικανός πρόεδρος μοιάζει όλο και περισσότερο με εκείνους που πάνε στο καφενείο και διηγούνται πώς τους έριξε ο συνεταίρος τους, πώς τους απάτησε η σύζυγος, πώς αθέτησε τις υποσχέσεις του το κράτος κ.λπ. Θα συμφωνήσουμε ότι οι ΗΠΑ φορτώθηκαν το μεγαλύτερο μέρος του λογαριασμού της κοινής μας άμυνας, αλλά ξέρουμε επίσης ότι οι ΗΠΑ επωφελήθηκαν περισσότερο από όλους από την αρχιτεκτονική ασφαλείας που (ορθώς) επέβαλαν στον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό το γνώριζαν οι προηγούμενοι πρόεδροι επειδή ήξεραν πέντε γράμματα –ή έστω είχαν γύρω τους ανθρώπους που γνώριζαν πέντε πράγματα– κι έκαναν τα στραβά μάτια.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 2.7.2025
