Σε όλο τον δυτικό κόσμο η Τοπική Αυτοδιοίκηση λύνει προβλήματα και κατανέμει καλύτερα τους κοινούς πόρους μιας κοινωνίας.
Μόνο στην Ελλάδα αυτό μοιάζει να μην λειτουργεί. Είναι πολλά τα παράπονα των πολιτών και περισσότερα τα δημοσιεύματα για σπατάλες, διαφθορά και άλλα αρνητικά φαινόμενα στους δήμους. Γιατί λοιπόν σε όλο τον κόσμο η Τοπική Αυτοδιοίκηση λειτουργεί, ενώ στην πρώην επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όχι;
Κατ’ αρχήν πρέπει να ξεχωρίσουμε το φαίνεσθαι από το είναι. Ενα μεγάλο κομμάτι των δημοσιευμάτων και της συζήτησης για τις παθογένειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τροφοδοτείται από στελέχη της κεντρικής πολιτικής μέσω «φίλων» δημοσιογράφων και «φιλικότερων» ΜΜΕ. Οι αρμοδιότητες που έχει κάποιος υπουργός είναι όρος πολιτικής επιβίωσής του στο πελατειακό σύστημα, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα. Διά των «αρμοδιοτήτων» εξυπηρετούν (φυσικά με το αζημίωτο) επιχειρηματικά συμφέροντα, διά των «αρμοδιοτήτων» έχουν μεγαλύτερο μερίδιο διορισμών. Τι στην ευχή; Κανείς δεν αναρωτιέται για το παράδοξο να σκοτώνονται οι υπουργοί για το ποιος θα αποκτήσει περισσότερες αρμοδιότητες του κράτους; Τόσο μεγάλη νιώθουν την ανάγκη να προσφέρουν, όταν εκ των πραγμάτων ένας υπουργός δεν έχει τον χρόνο ούτε να σκεφθεί πέντε λεπτά τις επιπτώσεις των ενεργειών του;
Οποιοσδήποτε γνωρίσει υπουργό θα διαπιστώσει ότι είναι πνιγμένος σε κάθε απίθανη λεπτομέρεια του κράτους. Είναι μονίμως σε κάποιο από τα δύο, τρία, τέσσερα τηλέφωνά του, υπογράφει στοίβες χαρτιών χωρίς να τα ελέγχει, αποφασίζει για κρίσιμα ζητήματα του κράτους στο πόδι με δύο-τρεις συνεργάτες του. Ας μην κοροϊδευόμαστε: ο «μπιζιμποντισμός» των υπουργών και η λαιμαργία τους για αρμοδιότητες δεν έχουν να κάνουν με την καλύτερη λειτουργία του κράτους. Εχουν να κάνουν με τη συντήρηση και διεύρυνση του πελατειακού τους συστήματος, ένα πελατειακό σύστημα που χαντάκωσε συνολικά την χώρα.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, που με χίλια βάσανα πήρε κάποιες χωλές αρμοδιότητες, είναι ένα αφύλαχτο χωράφι για να δρέψουν πελατειακά υποσυστήματα οι υπουργοί. Μιλάμε για «αφύλαχτο χωράφι», διότι πέρα από τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες των υπουργών να αρπάξουν αρμοδιότητες υπάρχει και η συνολική κρατικοκεντρική πεποίθηση του πληθυσμού. Δυστυχώς μετά από πολλά χρόνια αριστερών ιδεοληψιών και δεξιών πρακτικών ο ελληνικός λαός απέκτησε το «σύνδρομο της Στοκχόλμης» σε σχέση με το κράτος. Μπορεί να τραβάει τα μύρια όσα από το συγκεντρωτικό κράτος, μπορεί να μην έχει καλές υπηρεσίες, μπορεί να ταλαιπωρείται σε ουρές, αλλά δεν μπορεί να φανταστεί ότι οι αποκεντρωμένοι θεσμοί είναι η λύση στο πρόβλημά του. Το ερώτημα «μα, πού είναι το κράτος;» δεν αφορά μόνο την έκταση των αρμοδιοτήτων, αφορά και το βάθος του. Εξ ου και δεν μπορεί να φανταστεί ιδιωτικοποιημένες επιχειρήσεις που θα ανταγωνίζονται σε μια ελεύθερη αγορά, ανεξάρτητα από το υπουργείο Παιδείας ΑΕΙ και ΤΕΙ, δήμους με δικά τους έσοδα και ευθύνες καλής διαχείρισης που φτάνουν μέχρι τη χρεοκοπία.
Γι’ αυτούς τους λόγους πρέπει να κρατάμε μικρό καλάθι όποτε ακούμε την κυβέρνηση να λέει ότι εξορθολογίζει το κράτος, συγκεντρώνοντας αρμοδιότητες. Το πελατειακό σύστημα φροντίζουν, κάτι που θα το πληρώσει πολύ πιο ακριβά η χώρα στο άμεσο μέλλον.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 16.7.2013
