Σκοπός των ιδιοφυών είναι να προμηθεύει ιδέες στους κρετίνους, είκοσι χρόνια αργότερα. Louis Aragon (Γάλλος συγγραφέας)
Στους αρχαίους και μεσαιωνικούς χρόνους οι άνθρωποι είχαν μια θαυμάσια θεωρία για να εξηγούν την κίνηση των άστρων. Βασιζόταν στην εμπειρία. Τα άστρα -συμπεριλαμβανομένου του ήλιου- διέτρεχαν συγκεκριμένες πορείες στον ουρανό ενώ η γη ήταν ακίνητη στο κέντρο. Έφτιαξαν ένα περίτεχνο αριστούργημα με ουράνιους θόλους. Παράλληλα ο Αριστοτέλης και οι επίγονοί του είχαν ταχτοποιήσει θαυμάσια τα της ύλης. Έφτιαξαν μια θαυμάσια θεωρία τεσσάρων (συν ένα) στοιχείων που βασιζόταν στην εμπειρία. Υπήρχε η γη, το ύδωρ, ο αέρας και η φωτιά (με αυτή τη σειρά) ενώ στην κορυφή βρισκόταν η πεμπτουσία: ένα θεϊκό στοιχείο, υπεράνω των θόλων που ήταν κρεμασμένα τα άστρα.
Η μεσαιωνική θεωρία για την φύση (που ήταν σχεδόν ταυτόσημη με την αρχαιοελληνική) υπήρξε ένα εξαίσιο δημιούργημα του ανθρώπινου νου. Η Πτολεμαϊκή θεωρία για το σύμπαν δεν ήταν μια ανοησία όπως σήμερα θεωρείται, τώρα που όλοι οι εγγράμματοι θεωρούν αυτονόητο ότι η γη κινείται γύρω από τον ήλιο και όχι το αντίστροφο. Αντιθέτως ήταν μια δομημένη κι ολοκληρωμένη θεωρία που εξηγούσε σχεδόν τα πάντα.
Ταυτόχρονα, όμως, αντικατόπτριζε και τις κοινωνικές ιεραρχίες. Όπως η φύση ήταν δομημένη ιεραρχικά σε πέντε στοιχεία τα οποία έπαιρναν «με φυσικό τόπο» τη θέση τους (η γη έπεφτε κάτω, το ύδωρ ήταν πιο πάνω από τη γη, ο αέρας υψηλότερα και η φωτιά ανέβαινε στους ουρανούς και γινόταν άστρα) έτσι και στην κοινωνία ήταν φυσικό να υπάρχει η διαστρωμάτωση. Μετά την Πεμπτουσία υπήρχε ο «ελέω Θεού βασιλιάς», οι πρίγκιπες και οι επίσκοποι και κάτω-κάτω («φυσικά») οι δουλοπάροικοι.
Όσο όμως πλήθαιναν οι παρατηρήσεις τόσο εμφανιζόταν ανωμαλίες στην κίνηση ειδικά των «πλάνητων αστέρων». Κάποια απ’ αυτά σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές έμοιαζαν να χοροπηδούν αντί να ακολουθούν την προκαθορισμένη τροχιά των ουράνιων θόλων. Έτσι οι μελετητές -ειδικά το μεσαίωνα- ενέταξαν στην τροχιά των άστρων και τις υποτροχιές. Τα άστρα σύμφωνα με την αναθεωρημένη Πτολεμαϊκή θεωρία ακολουθούσαν σταθερές τροχιές, μόνο που και που σ’ αυτές τις τροχιές εμφανιζόταν έτσι χωρίς λόγο κάποια καρούμπαλα. Παράλληλα προβλήματα εμφανίστηκαν και στη φυσική κίνηση των σωμάτων που χονδρικά, αλλά πολύ καλά εξηγούσε η Αριστοτελική θεωρία.
Η επιστημονική επανάσταση που ξεκίνησε τον 15ο αιώνα ήταν δύσκολη και είχε και θύματα (στην πυρά). Το κυριότερο πρόβλημα όμως για τον Κοπέρνικο και τους επιγόνους υποστηρικτές της ηλιοκεντρικής θεωρίας ήταν πώς να πείσουν τους «επιστήμονες» (λόγιους, ιερείς) της εποχής να μην …πιστεύουν στα μάτια τους. Όλος ο κόσμος έβλεπε τον ήλιο να κινείται από την Ανατολή προς τη Δύση, αφήστε δε το γεγονός ότι οι ιερές γραφές (η Παλαιά Διαθήκη συγκεκριμένα) ήταν σαφέστατη: Ο Ιησούς του Ναυή (όταν κέρδιζε τη μάχη και χρειαζόταν λίγη μέρα ακόμη να αποτελειώσει τους εχθρούς του) διέταξε τον ήλιο κι όχι τη γη να σταματήσει.
Όλοι γνωρίζουμε βέβαια μέσα από πόσες συντηρητικές συμπληγάδες και πόσες αντιρρήσεις πέρασε η νεογέννητη επιστημονική επανάσταση για να γίνει κυρίαρχο (κατά Τόμας Κουν) «παράδειγμα».
Τώρα, τι σχέση έχει η Κοπερνίκεια Επανάσταση με την Συμμετοχική Δημοκρατία την οποία επαγγέλλεται ο κ. Γεώργιος Παπανδρέου; Προς το παρόν μόνο μία: «την βίαιη αντίδραση των ασήμαντων μυαλών» όπως κάποτε είχε γράψει για τις νέες ιδέες ο Aλμπερτ Αϊνστάιν.
Ας είμαστε σοβαροί. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν αυτές οι νέες ιδέες -στις οποίες σχεδόν βίαια ο κ. Παπανδρέου εκθέτει τον ελληνικό λαό- θα επιβιώσουν την βάσανο της ελληνικής κοινωνικής πραγματικότητας. Από την άλλη δεν πρόκειται να μάθουμε ποτέ αν δεν τις δοκιμάσουμε. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι το πολιτικό μας σύστημα βρίσκεται επί μακρόν σε τέλμα. Και ως γνωστόν στα τέλματα φύονται κάθε είδους μπουμπούκια ενώ ενδημούν τα κουνούπια. Αυτό το έλος πρέπει να αποστραγγιστεί. Φυσικά δεν αποστραγγίζεται όταν απλώς καθόμαστε στην όχθη και κρώζουμε «ω, πόσα μοβόρα κουνούπια έχει αυτό το τέλμα!» ή ευχόμενοι ότι τα κουνούπια θα αποκτήσουν ηθική υπόσταση. Χρειάζεται να δοκιμάσουμε καινούργιες διαδικασίες, έστω κι αν υπάρχει ο κίνδυνος της αποτυχίας. Όλα τα νέα πράγματα δημιουργούν προβλήματα κι ενέχουν κινδύνους. Αν δεν δοκιμάσουμε ούτε τις αποτυχίες θα ξεπεράσουμε, ούτε τα προβλήματα θα λύσουμε.
Εξάλλου και η Κοπερνίκεια θεωρία προέβλεπε τέλειες κυκλικές τροχιές των πλανητών. Αποδείχθηκε ότι δεν ήταν έτσι. Οι τροχιές είναι ελλειπτικές. Η αλλαγή όμως ήρθε και σάρωσε τον κόσμο. Αυτή την αλλαγή πρέπει να γίνει αίτημα όλων μας. Να την παλέψουμε! Έστω κι αν οι κυκλικές τροχιές που σήμερα επιθυμούμε αποδειχθούν στην πράξη ελλειπτικές. Αν δεν δοκιμάσουμε δεν θα ανακαλύψουμε ποτέ την πραγματική υπέρβαση των προβλημάτων που ζούμε…
Δημοσιεύτηκε στον τοπικό Τύπο της Κοζάνης στις 20.2.2004
