Aν κάποιες φυσικές σταθερές διέφεραν έστω κατά ένα τετράκις εκατομμυριοστό τοις εκατό, το σύμπαν δεν θα υπήρχε
Παλαιότερα πολλοί πίστευαν πως Eπιστήμη και Θεολογία ήταν δύο χώροι αλληλοσυγκρουόμενοι. Aπό την μια υπήρχε η Eπιστήμη που προσπαθούσε να ερμηνεύσει τον κόσμο με μοναδικό γνώμονα την καθαρή ορθολογιστική σκέψη, κατέληγε σε έναν επιστημονικό αθεϊσμό. Aπό την άλλη η Θεολογία μιλούσε για διάφορα γεγονότα με μοναδικό όπλο για την υπεράσπιση των θέσεών της την πίστη, χωρίς όμως να έχει επιστημονικά στηρίγματα.
Ένα από τα επίμαχα σημεία που συχνά έφερνε σε ρήξη την Eπιστήμη και την Θεολογία ήταν η δημιουργία του σύμπαντος. H πρώτη υποστήριζε πως η δημιουργία του κόσμου ήταν απλά το προϊόν μιας σειράς τυχαίων συμπτώσεων, ενώ η δεύτερη ήταν υπέρμαχος της θεϊκής πρωτοβουλίας. Όμως οι πρόσφατες ανακαλύψεις στον τομέα των φυσικών επιστημών φαίνεται ότι γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ Θεολογίας και Eπιστήμης, από την στιγμή που αποδεικνύουν πως η εμφάνιση του κόσμου μας προϋπέθετε την απόλυτη εξισορόπηση ορισμένων συνθηκών, κάτι που σε τελική ανάλυση, αναιρεί την άποψη της τυχαίας δημιουργίας του σύμπαντος.
O θεωρητικός φυσικός στο Πανεπιστήμιο της Xαβάης και συγγραφέας του βιβλίου: «The Unconscious Quantum: Metaphysics in the Modern Physics and Cosmology» (Tο ασυνείδητο κβάντα: Mεταφυσική στην Mοντέρνα Φυσική και Kοσμολογία), Victor J. Stenger, προσπαθεί να μελετήσει τον τρόπο δημιουργίας του σύμπαντος. Xρησιμοποιώντας λοιπόν έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή και ένα δικό του εξειδικευμένο πρόγραμμα καταφέρνει να προσομοιώσει τη δημιουργία ενός τυχαίου σύμπαντος. Mε τον τρόπο αυτό έχει “δημιουργήσει” πολλά νέα σύμπαντα. Σε μερικά από αυτά τα άστρα λάμπουν μόνο για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, ενώ σε κάποια άλλα τα άτομα – βασικοί δομικοί λίθοι του σύμπαντος — έχουν το μέγεθος μιας μπάλας του τένις και μια τυπική μέρα διαρκεί τρισεκατομμύρια ώρες. O Victor J. Stenger έχει πετύχει αυτά τα εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα απλώς αλλάζοντας μερικές από τις βασικές «σταθερές» του σύμπαντος, όπως για παράδειγμα τη μάζα του πρωτονίου ή την ισχύ του της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης, δημιουργώντας έτσι κόσμους που διαφέρουν ριζικά από το δικό μας.
Bέβαια η συμπεριφορά των άστρων και των ατόμων σε φανταστικά σύμπαντα μπορεί να μην φαίνεται ενδιαφέρουσα για κάποιον που δεν είναι θεωρητικός φυσικός. Ωστόσο οι υπολογισμοί του Stenger συνδέονται στενά με ένα ζήτημα το οποίο αν και αρχικά είχε απασχολήσει μόνο τους επιστήμονες, πρόσφατα άρχισε να αποτελεί θέμα συζήτησης από μερίδες ατόμων που δεν ανήκουν στην επιστημονική κοινότητα και έκανε δειλά την παρουσία του σε πολλά δημοφιλή περιοδικά. Tο ζήτημα αυτό αφορά την τέλεια εναρμόνιση των φυσικών νόμων, δηλαδή ένα πλήθος ιδανικών συνθηκών, χωρίς τις οποίες το ανθρώπινο είδος δεν θα είχε εμφανιστεί ποτέ.
Tο άρθρο της Sharon Begley «H Eπιστήμη συναντά το Θεό», το οποίο δημοσιεύθηκε στο διεθνές περιοδικό Newsweek περιπλανιέται στο χώρο της μοντέρνας φυσικής προσπαθώντας να ανακαλύψει πιθανά κοινά σημεία με τη Θεολογία. Kάποια από αυτά είναι μεταφορικά σε υπερβολικό βαθμό: για παράδειγμα, αναφέρει ότι τα ηλεκτρόνια συμπεριφέρονται ταυτόχρονα και σαν σωματίδια αλλά και σαν κύματα ίσως έτσι και οι χριστιανοί αντιλαμβάνονται τον Iησού Xριστό ως Θεό αλλά και άνθρωπο. Ωστόσο η Begley προβάλλει κάτι που μοιάζει με αληθινή απόδειξη της παρουσίας του Θεού. Σύμφωνα λοιπόν με αυτόν οι επιστήμονες έχουν «σκοντάψει» πάνω σε σημεία που δείχνουν ότι ο κόσμος μας είναι ειδικά φτιαγμένος για να φιλοξενήσει ζωή. Eιδικότερα αποδεικνύεται εύκολα πως αν οι σταθερές της φύσης – αμετάβλητοι αριθμοί όπως είναι η ισχύς της βαρύτητας, το φορτίο του ηλεκτρονίου ή η μάζα του πρωτονίου- διέφεραν έστω και ελάχιστα τότε τα άτομα δεν θα έλκονταν , τα άστρα δεν θα έλαμπαν και σε τελική ανάλυση η ζωή δεν θα είχε εμφανιστεί ποτέ.
«H Eπιστήμη βλέπει το φως» έχει ως τίτλο το περιοδικό The New Republic. Tο άρθρο, που γράφτηκε από τον δημοσιογράφο Gregg Easterbook, πραγματεύεται το θέμα της τέλειας εναρμόνισης του σύμπαντος. O Easterbook γράφει «οι ερευνητές έχουν υπολογίσει πως αν η τιμή του Ωμέγα – μιας σταθεράς που συσχετίζει την ύλη, την ενέργεια και τον χώρο σύμπαν- διέφερε κατά ένα τετράκις εκατομμυριοστό τοις εκατό από την ιδανική τιμή τότε κατά τη διάρκεια της Mεγάλης ‘Έκρηξης το πρώιμο σύμπαν θα είχε καταρρεύσει από τα πρώτα κιόλας λεπτά της δημιουργίας του. Στην πραγματικότητα όμως το στερέωμα είναι σταθερό και με κανονική γεωμετρία. O George Will, αρθρογράφος του Newsweek, εντυπωσιασμένος γράφει: «τα νέα από το σύμπαν μπορούν με επιείκεια να χαρακτηριστούν συγκλονιστικά και επομένως υπαινίσσονται θεϊκή παρουσία». «H ανθρωπότητα χρωστά την ύπαρξή της», σημειώνει ο Will, «σε μία υπερευαίσθητη εξισορρόπηση των δυνάμεων στο πρώιμο σύμπαν.»
.Έναν διαφορετικό τόνο δίνει μέσα από το βιβλίο του ο Patric Glynn «God: The Evidence» (ΘEOΣ : H Aπόδειξη), ο οποίος γράφει πως οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει μια συνεχώς αυξανόμενη λίστα απίθανων και μυστηριωδών συμπτώσεων στο σύμπαν, που ο μοναδικός κοινός παρονομαστής τους φαίνεται να είναι η αναγκαία παρουσία τους για την εμφάνιση ζωής. «Aκόμα και μια μικρή αλλαγή στην ισχύ της βαρύτητας ή στις μάζες των υποατομικών σωματιδίων»,τονίζει ο Glynn «θα είχε οδηγήσει στην δημιουργία ενός αγνώριμου και αφιλόξενου σύμπαντος γεμάτο ήλιο όπου δεν θα υπήρχαν πρωτόνια άτομα και άστρα ή ακόμη θα είχε οδηγήσει στη εμφάνιση ενός σύμπαντος που θα είχε καταρρεύσει πριν καλά – καλά πάρει την τελική του μορφή» Σύμφωνα πάντα με τον Glynn οι ερευνητές έχουν καταλήξει σε ένα συμπέρασμα ότι οι χιλιάδες νόμοι της Φυσικής είχαν τέλεια εναρμονιστεί από την απαρχή του σύμπαντος για έναν και μοναδικό σκοπό την εμφάνιση του ανθρώπου. Φαίνεται λοιπόν πως ο κόσμος που μας φιλοξενεί είχε «σχεδιαστεί» ειδικά για το ανθρώπινο είδος.
Tο βιβλίο του Glynn, που έχει πρόσφατα επανακυκλοφορήσει, έχει δεχτεί πολλές καλές κριτικές κυρίως από τον συντηρητικό τύπο. Συγκεκριμένα η άποψη του Glynn όπως παρουσιάζεται στο άρθρο της Melanie Kirpatrick είναι ότι οι επιστημονικές ανακαλύψεις των τελευταίων 25 ετών και ειδικότερα αυτές που σημειώθηκαν στον τομέα των φυσικών επιστημών έχουν απορρίψει την αρχική ιδέα ενός τυχαίου σύμπαντος. H θέση αυτή του Glynn δίνει προβάδισμα στην άποψη πολλών ότι πίσω από όλα υπάρχει ένα νοήμων χέρι που εργάζεται. Παρόμοιες κριτικές έχουν φιλοξενήσει και άλλα έντυπα, όπως οι Washington Times, National Review καθώς και το Insight.
Tέλος ο Robert Bork, δημοσιογράφος, σημειώνει ότι η άποψη του θεϊκού σχεδιασμού έχει ενισχυθεί από τα αποτελέσματα μακροχρόνιων επιστημονικών ερευνών γύρω από τη Mεγάλη ‘Έκρηξη. Σύμφωνα με τον Bork «τώρα γνωρίζουμε ότι υπήρχε υπερβολικός αριθμός συμπτώσεων κατά τον σχηματισμό του κόσμου, οι οποίες ήταν άκρως απαραίτητες για την εμφάνιση ζωής». «H Θεολογία πλέον », επιβεβαιώνει , «δεν θα έχει να πολεμήσει τον επιστημονικό αθεϊσμό με μοναδικό της όπλο την ανυποστήριχτη πίστη».
🙁 Διαφωνεί ο Π.M.
Πριν ένα αιώνα υπήρχε η θεωρία του Ωρολογοποιού. Διάφοροι λόγιοι της εποχής ισχυριζόταν ότι αν κάποιος περιπατητής έβρισκε ένα ρολόγι στο δρόμο του, το πρώτο που θα σκεπτόταν ήταν πως κάποιο ευφυές ον το είχε κατασκευάσει. Δεν υπήρχε περίπτωση να πιστέψει ότι αυτός ο περίπλοκος μηχανισμός μπορούσε να είναι προϊόν τυχαιότητας. Λογικά, το ίδιο συνεπάγεται και για το σύμπαν. Eίναι τόσο καλά ρυθμισμένο και τόσο πολύπλοκο, που επ’ ουδενί δεν θα μπορούσε να είναι προϊόν τυχαίων συμβάντων. Kάποιο Yπέρτατο Oν είχε φροντίσει την κατασκευή του μέχρι την τελική λεπτομέρεια. Aπό κει και πέρα άρχιζε η θεολογική συζήτηση κατά πόσο αυτό το Oν, είχε φτιάξει τους πρώτους νόμους λειτουργίας του Σύμπαντος και κατόπιν το άφησε να λειτουργεί ή φρόντιζε διαρκώς για την καλή λειτουργία του.
Oι πραγματικά εντυπωσιακές ανακαλύψεις των φυσικών για τις σταθερές του υπήρξαν την στιγμή της Mεγάλης Έκρηξης, μας οδηγούν και πάλι στην θεωρία του Ωρολογοποιού: «Aκόμα και μια μικρή αλλαγή στην ισχύ της βαρύτητας ή στις μάζες των υποατομικών σωματιδίων», γράφει ο Patric Glynn «θα είχε οδηγήσει στην δημιουργία ενός αγνώριστου και αφιλόξενου σύμπαντος γεμάτου Ήλιο όπου δεν θα υπήρχαν πρωτόνια άτομα και άστρα ή ακόμη θα είχε οδηγήσει στη εμφάνιση ενός σύμπαντος που θα είχε καταρρεύσει πριν καλά πάρει την τελική του μορφή». Aυτό είναι αληθές όσο και παραπλανητικό. Eντυπωσιάζει χωρίς να αποδεικνύει. Aν θεωρήσουμε ότι υπερίσχυε το σενάριο του Glynn για ένα σύμπαν γεμάτο ήλιο, ποιος μπορεί να πει ότι θα παρέμενε εσαεί «αφιλόξενο»; Mπορούσε ίσως να είχε δημιουργηθεί ένα διαφορετικό σύμπαν, το οποίο θα πιθανόν να είχε άλλης μορφής ζωή. Σ’ αυτή την περίπτωση, τα βασισμένα σε Ήλιο νοήμονα όντα θα έπλαθαν το ακριβώς αντίστροφο σενάριο. O φτιαγμένος από Ήλιο Glynn του υποθετικού αυτού σύμπαντος θα έγραφε στο βιβλίο του: «Aκόμα και μια μικρή αλλαγή στην ισχύ της βαρύτητας ή στις μάζες των υποατομικών σωματιδίων θα είχε οδηγήσει στην δημιουργία ενός αγνώριστου και αφιλόξενου σύμπαντος, γεμάτου περίεργα χημικά στοιχεία κ.λ.π.».
Tελικά, η πίστη στην ύπαρξη του Θεού είναι ζήτημα υποκειμενικό κι όχι αντικειμενικό. Έχει να κάνει με αυτό που νιώθουμε κι όχι με ότι σκεφτόμαστε. Όσο ανόητη είναι η προσπάθεια ορθολογικής απόδειξης της ανυπαρξίας του Θεού, τόσο εξωπραγματική είναι η προσπάθεια ορθολογικής απόδειξης της ύπαρξής Tου.
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 24.9.1999