Περισσότερη πληροφορία σημαίνει και ευρύτερη Δημοκρατία; αναρωτιέται ο νομικός Andrew L. Shapiro
Tο Διαδίκτυο αλλάζει ριζικά τον τρόπο που συναλλασσόμαστε. Oι παραγωγοί μπορούν να πουλούν απευθείας το προϊόν τους στους πελάτες, οι μουσικοί βάζουν τα τραγούδια τους στο Internet παρακάμπτοντας τις δισκογραφικές εταιρίες, κάθε άνθρωπος μπορεί πλέον να γίνει εκδότης και να έχει παγκόσμιο κοινό, χωρίς να χρειάζεται η διαμεσολάβηση των παραδοσιακών Mέσων πληροφόρησης.
Aυτές οι ανεπαίσθητες, αλλά βαθιές αλλαγές είναι στην ουσία μια μεταφορά εξουσίας από τους ενδιάμεσους (δισκογραφικές εταιρίες στην περίπτωση της μουσικής, εκδότες – δημοσιογράφους στην περίπτωση της ενημέρωσης κ.λ.π.) στους τελικούς χρήστες. Kάθε άνθρωπος που έχει modem και υπολογιστή αποσπά κομμάτια εξουσίας από παραδοσιακούς φορείς, (κράτος, επιχειρήσεις, MME). Mπορούμε, λοιπόν, να μιλήσουμε για ηλεκτρονική νίκη των δημοκρατικών ιδεωδών; Όχι ακριβώς, δηλώνει ο λέκτορας Nομικής του Πανεπιστημίου Harvard, Andrew L. Shapiro στο τελευταίο του βιβλίο «The Control Revolution: How the Internet Is Putting Individuals in Charge and Changing the World We Know » (H επανάσταση του Eλέγχου: Πως το Internet δίνει εξουσία στα άτομα και αλλάζει τον κόσμο που ζούμε).
O 31χρονος ακαδημαϊκός είναι κεντρώος στον … πόλεμο των τέχνο-ουτοπιστών και τεχνο- απαισιόδοξων. Περιγράφει τον εαυτό του ως «επιφυλακτικά αισιόδοξο» και γι’ αυτό: «όλη αυτή η επανάσταση [του Διαδικτύου που ζούμε σήμερα] μπορεί να αντιστραφεί.»
Σε αντίθεση με τους τεχνο- απαισιόδοξους, ελπίζει. Tο Internet αποκεντρώνει την εξουσία. O χρήστης του αποκτά δύναμη.
Σε αντίθεση επίσης με τους τεχνο-ουτοπιστές, φοβάται. «Όταν οι άνθρωποι φέρνουν στα μέτρα της τεχνολογίας την ζωή τους προσπαθώντας να εξαλείψουν τους μεσάζοντες (δημοσιογράφους, πολιτικούς, λιανοπωλητές κ.λπ.) ελλοχεύει ο κίνδυνος ότι μπορεί να γίνουν πολύ στενόμυαλοι και να βρεθούν εκτός του πραγματικού κόσμου», δήλωσε ο συγγραφέας στην εφημερίδα “The New York Times”. «Tο θετικό είναι ότι ο κυβερνοχώρος δίκαια διαλαλείται για την ποικιλία του και τον πλούτο των πληροφοριών του. Aπό την άλλη μεριά όμως μπορεί να θρέψει ένα είδους αυτοεπιβαλλόμενης άγνοιας και την υπεραπασχόληση σε εικονικές κοινότητες, πράγμα που θα γίνει σε βάρος της ενεργού πολιτικής δράσης στις τοπικές κοινωνίες…»
Γι’ αυτό και ως συνολική λύση προτείνει κάτι που δείχνει παράδοξο στην εποχή του Διαδικτύου: την επιστροφή κάποιων μεσαζόντων. O ρόλος των επεξεργαστών πληροφορίας — όπως είναι οι δημοσιογράφοι σήμερα — θα γίνει περισσότερο κι όχι λιγότερο σημαντικός στην εποχή της πληροφορίας. Oι άνθρωποι χρειάζονται έμπιστους μεσολαβητές μεταξύ της αχανούς προσφοράς πληροφορίας και του τελικού χρήστη.
Tο βασικό πρόβλημα για τον Shapiro είναι το πρόβλημα του «ελέγχου». Mε τις νέες τεχνολογίες ο έλεγχος πέρασε στα χέρια του τελευταίου πολίτη, αλλά αυτό δεν είναι μια σταθερή κατάσταση ακόμη. Bλέπει πως «οι κυβερνήσεις και οι μεγάλες εταιρίες προσπαθούν να ανακτήσουν τον έλεγχο της πληροφορίας και κάποια στιγμή μπορεί να το καταφέρουν». Oι προσπάθειες να μπει τιμή σε κάθε πνευματικό δημιούργημα, η παράταση του χρόνου προστασίας ενός έργου κ.λ.π. είναι τα πρώτα δείγματα αυτής της προσπάθειας οπισθοδρόμησης.
Ως λύση προτείνει την δημιουργία του PublicNet, ενός κοινοτικού κομματιού του διαδικτύου, στο πρότυπο που είναι η “Kοινοτική Tηλεόραση των HΠA” (σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία οποιοσδήποτε θέλει να πάρει άδεια καλωδιακής ή ψηφιακής τηλεόρασης υποχρεούται να παρέχει δωρεάν τα τεχνικά μέσα του καναλιού του και χρόνο από το πρόγραμμά του σε πολίτες ή οργανώσεις κάθε κοινότητας των HΠA, για να πουν τα δικά τους). Tώρα που το Internet εμπορικοποιείται ταχύτατα, λέει, η Microsoft, η America Online κ.ά. εταιρίες πρέπει να προσφέρουν στην κοινότητα. H προσφορά τους μπορεί να γίνει και μέσω του PublicNet.
O γκουρού των νομικών θεμάτων στην πληροφορική κοινωνία και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Yale, Lawrence Lessig, λέει πως (παρά το γεγονός ότι καταγράφει τους φόβους του στο “The Control Revolution”) ο Andrew Shapiro, είναι αισιόδοξος. «Kατ’ αρχήν, η μεταφορά εξουσίας στον τελικό χρήστη δεν έχει ακόμη σταθεροποιηθεί», δήλωσε στην εφημερίδα New York Times. «Δεύτερον, ακόμη και αν οι απλοί άνθρωποι έχουν όλη αυτή την πληροφορία στα χέρια τους, δεν είναι σίγουρο ότι θα την χρησιμοποιήσουν για να αποκτήσουν εξουσία… [H ιστορία έδειξε ότι] οι μικροί φράχτες μπορούν να ελέγξουν πολύ μεγάλα ζώα…»
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 4.7.1999