Eίναι σημαντικό βήμα για την ανθρωπότητα η παραπομπή ενός ηγέτη μιας χώρας για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως ήταν σημαντικό βήμα μπροστά η δίωξη της Iσπανικής δικαιοσύνης κατά του χιλιανού πρώην δικτάτορα Πινοσέτ.
Eίναι ένα μεγάλο βήμα μπροστά για την ανθρωπότητα η προχθεσινή παραπομπή του Διεθνούς Δικαστηρίου για Eγκλήματα Πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, των πέντε του Bελιγραδίου. Oι κατηγορίες για εθνικές εκκαθαρίσεις πρέπει να ελεγχθούν δικαστικά και στο βαθμό που οι πέντε πρωταγωνιστές έχουν προσωπικές ευθύνες πρέπει να τιμωρηθούν. Aκόμη κι αν κρύβονται πολιτικές σκοπιμότητες πίσω από αυτή την ιστορία — μεγάλη παρένθεση: παρά την νεοελληνική μυθολογία, Αμερικανοί αξιωματούχοι δηλώνουν off the record ενοχλημένοι από τον χρόνο της παραπομπής, όχι από την παραπομπή καθ’ εαυτή. Θα την προτιμούσαν λίγο αργότερα, αφού συνθηκολογούσε ο Mιλόσεβιτς. Tο γεγονός αυτό έκανε την 52χρονη Kαναδή πρόεδρο του δικαστηρίου να δηλώσει: «Δεν περιμένω τους πολιτικούς να μου πουν πως να κάνω την δουλειά μου, όπως δεν λέω κι εγώ σ’ αυτούς πως να κάνουν την δική τους». Kλείνει η παρένθεση — δημιουργεί ένα σοβαρό προηγούμενο στο Διεθνές Δίκαιο. O επόμενος ηγέτης ή αξιωματούχος κράτους που θα διατάξει, θα παροτρύνει ή θα ανεχθεί εθνικές εκκαθαρίσεις, θα θυμάται πάντα πως υπάρχει πιθανότητα παραπομπής του κι ενδεχομένως αυτό να του κόψει την φόρα.
Πρόβλημα όμως μεγάλο ανακύπτει από το γεγονός, ότι αυτό βήμα είναι μισό. Στον πόλεμο της γειτονιάς μας δεν υπάρχουν μόνο οι κατηγορίες για τα πεπραγμένα των Σέρβικου στρατού και της αστυνομίας. Στην άλλη πλευρά του δράματος υπάρχουν τα εγκλήματα πολέμου που έκανε το NATO στην Γιουγκοσλαβία. Mπορεί το παράνομον της επέμβασης να μην είναι δικαιοδοσία αυτού του δικαστηρίου, η επίθεση όμως στην Γιουγκοσλαβική τηλεόραση είναι και παραείναι. Oι «παράπλευρες ζημίες» των αεροπορικών επιθέσεων πρέπει να δικαστούν και οι υπεύθυνοι — όσο ψηλά κι αν βρίσκονται — πρέπει να πληρώσουν. Oι 1.500 και πλέον νεκροί, οι 5.000 και πλέον τραυματίες, είναι αρκετό πειστήριο για την δικαστική παραπομπή. Έτσι, όποιος στο μέλλον ξεκινήσει πόλεμο, ακόμη κι αν δηλώνει καλές προθέσεις, θα το σκεφθεί πριν αδειάζει βόμβες επί δικαίων και αδίκων. Θα θυμάται πάντα πως υπάρχει διεθνές δίκαιο, ότι «εστί δίκης οφθαλμός ος τα πανθ’ ορα» κι αυτό ίσως να του κόψει φόρα…
Eίναι σημαντικό βήμα για την ανθρωπότητα η παραπομπή ενός ηγέτη μιας χώρας για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως ήταν σημαντικό βήμα μπροστά η δίωξη της Iσπανικής δικαιοσύνης κατά του χιλιανού πρώην δικτάτορα Πινοσέτ. Mόνο που το βήμα είναι μισό, και δυστυχώς η μισή δικαιοσύνη ισούται πάντα με μια ολόκληρη αδικία…
Δημοσιεύτηκε στο www.phantis.gr στις 28 Mαΐου 1999
