Ο σύμβουλος του Τζον Φ. Κένεντι, Ουόλτερ Χέλερ, συνήθιζε να λέει ότι «οικονομολόγος είναι κάποιος που όταν βρίσκει κάτι που δουλεύει στην πράξη, αναρωτιέται αν θα δουλεύει και στη θεωρία». Ο κ. Γιάνης Βαρουφάκης πρέπει να είναι μεγάλος οικονομολόγος, διότι θέλει να υποκαταστήσει το ευρώ, που δουλεύει στην πράξη, με τις «Δήμητρες» που υπάρχουν μόνο στη θεωρία.
Η αλήθεια είναι ότι γίνεται μεγάλη θεωρητική συζήτηση για τον ρόλο των νομισμάτων στην οικονομία, συζήτηση που αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον τώρα που η λειτουργία των τραπεζών διέπεται από λιγότερους κανόνες απ’ ό,τι στο παρελθόν. Η ρευστότητα που παράγουν οι κεντρικές τράπεζες είναι υποπολλαπλάσια αυτής που παράγουν οι ιδιωτικές διά των πιστώσεων. Παλιότερα αυτή η επιπλέον ρευστότητα ήταν νομοθετικώς προσδιορισμένη, ως πολλαπλάσιο της κρατικής ρευστότητας που κατείχαν, δηλαδή των αποθεματικών τους. Με την απορρύθμιση αυτός ο φραγμός καταργήθηκε και η ρευστότητα παραφούσκωσε.
Ο κ. Βαρουφάκης μιλάει για ένα «δημόσιο σύστημα δωρεάν ψηφιακών συναλλαγών», κάτι που ήδη υπάρχει με τα ψηφιακά κρυπτονομίσματα, αλλά ο αρχηγός του ΜέΡΑ25 του δίνει και επαναστατική χροιά: «Είναι αναγκαίο ακόμα και σε συνθήκες όπου δεν υπάρχει απαραίτητα μια διεθνής τραπεζική κρίση –όπως υπάρχει και πάλι σήμερα– ή σε συνθήκες που δεν θα χρειαζόταν να συγκρουστούμε απαραίτητα με την ηγεσία αυτής της Ε.Ε. – όπως συνεχίζει να απαιτείται για να γίνει η χώρα μας βιώσιμη» (Voria.gr, 1.5.2023).
Ομως είχαμε ένα τέτοιο σύστημα πριν από την κρίση, αλλά δεν μας έσωσε. Δεν ήταν ψηφιακό, αλλά χιλιάδες επιχειρήσεις συναλλάσσονταν (και δημιουργούσαν επιπλέον ρευστότητα) διά γραμματίων και επιταγών. Αυτό το «παράλληλο χρήμα», με την κρίση αποδείχθηκε τοξικό. Υγιείς επιχειρήσεις ξέμειναν με τις επιταγές στο χέρι. Χρεοκόπησαν ανεξαρτήτως των καλών οικονομικών τους αποτελεσμάτων. Ενα τέτοιο σύστημα παράλληλων και χωρίς εχέγγυα συναλλαγών δουλεύει μόνο τον καλό καιρό κι επομένως η «Δήμητρα» μάλλον πρέπει να μετονομαστεί σε Περσεφόνη.
Να σημειώσουμε ότι στο τέλος της ημέρας μια χώρα με τέτοιο εμπορικό ισοζύγιο χρειάζεται πολλά ευρώ για να μπορεί να αποπληρώνει τους πιστωτές. Τα ψηφιακά παραφερνάλια, ακόμη κι αν αυτά γίνονταν –λέμε τώρα!– εξαιρετικώς αξιόπιστα στην εσωτερική αγορά, δεν αρκούν.
Υπάρχει πρόβλημα με τις εξωφρενικές χρεώσεις των τραπεζών για ψηφιακές συναλλαγές (βλέπουμε συχνά εδώ στα «Γράμματα των Αναγνωστών»), όπως είναι ενδιαφέρουσα η συζήτηση για τα νομίσματα της ψηφιακής εποχής. Ο κ. Βαρουφάκης εισάγει το θέμα στον ελληνικό δημόσιο διάλογο με τον χειρότερο τρόπο, και δεν εννοούμε μόνο το ύφος του.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 5.5.2023
