Στην Ελλάδα ξεκινάμε από μια ρομαντική θεώρηση των πραγμάτων ότι, δηλαδή, πρέπει να έχουμε καλούς επιχειρηματίες, που δεν θα πιέσουν και καλούς πολιτικούς, οι οποίοι δεν θα πιέζονται.
Υπάρχουν επιχειρηματίες, που εκβιάζουν διά των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης την κυβέρνηση, για να προσπορίσουν οικονομικά οφέλη; Φυσικά υπάρχουν, μόνον που αυτό δεν είναι η ασθένεια, αλλά το σύμπτωμά της. Όσοι θαρρούν ότι αυτή είναι η ασθένεια, πλανώνται πλάνην οικτράν. Πιστεύουν ότι ζούμε σε έναν- αγγελικά πλασμένο- κόσμο, στον οποίο οι επιχειρηματίες πορεύονται με το σταυρό στο χέρι κι αν υπάρχουν «πέντε νταβατζήδες», με μια «επιχείρηση αρετής» καθαρίσαμε. Αυτή είναι η ηθικολογική προσέγγιση της διαφθοράς. Ασχολείται με το επιφαινόμενο, αλλά όχι με το αίτιο. Οι «επιχειρήσεις αρετής» αποτελούν μεν μία απάντηση, αλλά όχι την οριστική. Αν δεν ξεκαθαρίσουν τα αίτια παραγωγής της διαπλοκής, οι «πέντε νταβατζήδες» θα αντικατασταθούν από άλλους πέντε κ.ο.κ.
Η ασθένεια δυστυχώς, βρίσκεται βαθύτερα. Σε μια οικονομία όπου το Δημόσιο παράγει το μισό Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, οι επιχειρηματίες στρέφονται στον καλύτερο δυνάμει πελάτη. Χειρότερα: Φτιάχνονται επιχειρήσεις που μοναδικό στόχο έχουν το μεγαλύτερο πελάτη. Δεν πρέπει να είμαστε καθόλου σίγουροι ότι όλοι αυτοί θα πορευθούν με το «σταυρό στο χέρι». Ειδικά αν ο «καλύτερος πελάτης» αφενός, δεν έχει να χάσει τίποτε δικό του από τις προμήθειες που κάνει και αφετέρου, είναι ευεπίφορος σε πιέσεις.
Στην Ελλάδα, δυστυχώς, ξεκινάμε από μια ρομαντική θεώρηση των πραγμάτων. Πρέπει, λέει, να έχουμε καλούς επιχειρηματίες που δεν θα πιέσουν, και καλούς πολιτικούς, οι οποίοι δεν θα πιέζονται. Κι αν υπάρχουν λίγα σάπια μήλα τα πετάμε από το καλάθι και κερδίζουμε άπαντες τη βασιλεία των ουρανών. Καλό είναι, αλλά υπάρχει, ένα άλλο με τον Τοτό, καλύτερο…
Μήπως όμως, είναι πιο ασφαλές να δούμε τον κόσμο όπως πραγματικά είναι; Να τον δούμε πιο «κυνικά», όπως θα το βάφτιζαν μερικοί; Να ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι ο κόσμος δεν είναι αγαθός και να σκεφτούμε λύσεις για το χειρότερο; Να θεωρήσουμε δηλαδή, ότι οι επιχειρηματίες θα πιέσουν με αθέμιτους τρόπους τους πολιτικούς και οι πολιτικοί θα πιεσθούν και θα ενδώσουν;
Ξεκινώντας από την «κυνική» θεώρηση των πραγμάτων, καταρχήν, αποφεύγουμε εκπλήξεις όπως αυτές που ζούμε αυτόν τον καιρό. Θα ξέρουμε ότι οι πολιτικοί δελεάζονται από την προβολή -έστω από κανάλια σαν αυτά που έχει ο κ. Χρηστίδης- και θα ξέρουμε ότι επιχειρηματίες όπως ο κ. Χρηστίδης θα έχουν περισσότερη κρατική διαφήμιση απ’ ό,τι οι μεγαλύτερες εφημερίδες της χώρας.
Το γεγονός ότι θα αποφεύγουμε τις δυσάρεστες εκπλήξεις είναι το μικρότερο όφελος. Υπάρχει και μεγαλύτερο. Θα σκεφτούμε κι άλλες λύσεις, αφού είδαμε τις «σταυροφορίες αρετής» να τσακίζονται στις πύλες της διαπλοκής. Να δοκιμάσουμε κάτι πέρα από το σχίσιμο των ιματίων μας, βρε αδελφέ!
Το ζήτημα είναι να αλλάξουμε το πλαίσιο θεώρησης των πραγμάτων και να δούμε εκείνες τις ελεεϊονολογημένες πανταχόθεν (και κυρίως από την Αριστερά) λύσεις. Αφού δεν μπορούμε να εξαλείψουμε τη διαπλοκή και τη διαφθορά, να δούμε πώς θα μειώσουμε τις δυνατότητες διαφθοράς και διαπλοκής. Αντί να διαπιστώνουμε εκ των υστέρων τα νοσηρά φαινόμενα και να τρέχουμε να τα συμμαζέψουμε, να προνοήσουμε ώστε να μην υπάρχει έδαφος για την ανάπτυξή τους. Αν, μάλιστα, μειωθούν οι εστίες διαφθοράς και διαπλοκής θα μπορέσουμε να τα αντιμετωπίσουμε καλύτερα.
Το έχουμε γράψει πολλάκις. Για να μειωθούν οι ευκαιρίες διαφθοράς πρέπει να μειωθεί το κράτος. Αν, για παράδειγμα, είχε ιδιωτικοποιηθεί η «Ολυμπιακή» κανείς δεν θα πίεζε τον εκάστοτε υπουργό Μεταφορών, ώστε να πάρει π.χ. το κέτεριγκ. Και από την άλλη κάθε υπουργός δεν θα μπορεί να κάνει τη «χάρη» στον επιχειρηματία που έχει κάποιο ΜΜΕ. Δεν θα μπορεί να τον «προτιμήσει» έναντι του καλύτερου, αλλά χωρίς Μέσο, ανταγωνιστή του.
Η λύση στο πρόβλημα της διαφθοράς και της διαπλοκής είναι απλή. Μόνον που δεν την αποφασίζει κανείς διότι το σημερινό τέλμα βολεύει πολλούς. Προτιμούν, λοιπόν, να εξαντλούν τα επιχειρήματά τους στις διαπιστώσεις «πω, πω, πόση διαφθορά και διαπλοκή υπάρχει!» και η μόνη πρότασή τους να είναι η απλοϊκή: «Ένας αγαθός κόσμος είναι εφικτός». Αμ, δεν είναι…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 25.10.2005