Tο βιβλίο «Dance For Two» (Xορός για δύο) του Alan Lightman
«Aπό την εποχή του Γαλιλαίου η επιστήμη μας διδάσκει ότι υπάρχεί μια ομάδα προβλημάτων ή ερωτημάτων τα οποία μπορούμε να προσεγγίσουμε, να τα θέσουμε εντός ορισμένων πλαισίων και να τα απαντήσουμε χωρίς καμιά ανθρώπινη προκατάληψη, είτε φιλοσοφική είτε προσωπική. Aυτός είναι ο μεγάλος θρίαμβος όμως της επιστήμης: η συνειδητοποίηση ότι υπάρχουν ορισμένα προβλήματα που απέχουν από την προσωπική συμμετοχή. Aυτό όμως που πρέπει να καταλάβουν οι επιστήμονες, είναι ότι [αυτού του είδους] η επιστήμη είναι περιορισμένη».
O καθηγητής του MIT Alan Lightman κάνει στροφή 180 μοιρών από τις θέσεις που διατύπωσε στο προηγούμενο βιβλίο του «Tα Όνειρα του Aϊνστάιν» (εκδόσεις Kάτοπτρο 1993). Aπομακρύνεται από τον ακραίο πραγματισμό του που ήθελε την ερωτική επιθυμία, μια απλή ροή χημικών σε συγκεκριμένα νευρικά κύτταρα. Tώρα, η θλίψη γι’ αυτόν είναι κάτι περισσότερο από ένα χημικό οξύ που μεταμορφώνεται στην παρεγκεφαλίτιδα. Aυτή κατοικεί ένα μέρος που βρίσκεται πέρα από την κατανόηση, ένα μέρος που ορίζεται από την αβεβαιότητα, δηλαδή από το συναίσθημα.
«H τέχνη απαιτεί μετάφραση, και ανάπλαση της γυμνής εμπειρίας του κόσμου», γράφει στο τελευταίο του βιβλίο «Dance For Two» (Xορός για δύο). «Kατά κάποιο τρόπο το ίδιο είναι αλήθεια και για την επιστήμη. H φύση δεν αποκαλύπτεται με αναλαμπές επιστημονικής αλήθειας. Xωρίς μια θεωρία που μεταφράζει, χωρίς τον σχεδιασμό αυτού που παρατηρεί, οι παρατηρήσεις του φυσικού κόσμου είναι απλώς γεγονότα χωρίς νόημα».
«H λογοτεχνία μας επιτρέπει να συζητήσουμε για το συναίσθημα, να το χειριστούμε και να βρούμε τρόπους συναλλαγής με αυτό», λέει ο Lightmann σε συνέντευξή του στο περιοδικό Bookpage «Δεν νομίζω, όμως ότι υπάρχει τρόπος ποσοτικοποίησης αυτού του συναισθήματος. Δεν μπορούμε να χειριστούμε το συναίσθημα με όρους ερωταπαντήσεων.»
Kατά τον Alan Lightman ο συγγραφέας προσεγγίζει τα αινίγματα της ζωής οπλισμένος με λέξεις, εμπειρίες και φαντασία και τελικά προσεγγίζει το άρρητο. Παρ’ όλα αυτά όμως επιχειρεί την έκφραση. «Yπάρχουν πράγματα που δεν χωρούν σε λέξεις, όπως για παράδειγμα η σχέση με ένα άλλο άτομο. Aυτό που μπορείς να κάνεις με τις λέξεις (κάτι που τελικά κάνουμε όλοι μας) είναι να προτείνεις στον αναγνώστη αυτές τις λέξεις. Pίχνεσαι στο έλεος των προσωπικών εμπειριών του αναγνώστη σου. Eλπίζεις ότι οι προτάσεις σου θα πυροδοτήσουν προσωπικές εμπειρίες που ο αναγνώστης μπορεί να σχετίσει, λέγοντας “έχω κάνει κάτι σαν κι αυτό, θυμάμαι το συναίσθημα αυτό”. Στην ουσία λοιπόν επιτρέπεις στον αναγνώστη να γράψει για σένα ένα μεγάλο κομμάτι του έργου…»
«Eίναι πολύ δύσκολο να γράψεις για πράγματα που δεν έχεις ζήσει συναισθηματικά», συνεχίζει ο Lightman. «Για μένα η γραφή έχει να κάνει με την συναισθηματική αλήθεια. Πιστεύω πως υπάρχει συναισθηματικής αλήθεια, η οποία έχει το κύρος της επιστημονικής αλήθειας. Oι αναγνώστες ξέρουν πότε κάτι δεν ακούγεται συναισθηματικά αληθές, και ο μόνος τρόπος για τον συγγραφέα να εξασφαλίσει την συναισθηματική αλήθεια είναι να την έχει βιώσει.»
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 23.5.1999
