Φράνσις Φουκογιάμα: «Η πτώση των νεοφιλελεύθερων: Η 11η Σεπτεμβρίου μπορεί να κατέστρεψε κι ένα πολιτικό κίνημα»
Τι έχει πάθει ο Φράνσις Φουκογιάμα; Το ερώτημα αυτό πλανάται σε όλους τους κύκλους των πέραν του Ατλαντικού νεοφιλελεύθερων, ειδικά μετά το τελευταίο του άρθρο στην εφημερίδα «Γουόλ Στριτ Τζόρναλ» με τίτλο (άκουσον, άκουσον!): «Η πτώση των νεοφιλελεύθερων: Η 11η Σεπτεμβρίου μπορεί να κατέστρεψε κι ένα πολιτικό κίνημα». Ο μεγάλος Αμερικανός διανοητής, που έγινε γνωστός από το άρθρο (και κατόπιν βιβλίο) με τίτλο «Το Τέλος της Ιστορίας» ανήκε μέχρι πρότινος στο ισχυρό πυροβολικό της φιλελεύθερης σκέψης. Είχε επιχειρηματολογήσει, με αρκετή πειστικότητα, ότι ο κομμουνισμός ήταν η τελευταία πρόκληση που αντιμετώπισε η φιλελεύθερη δημοκρατία. Μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, είπε, η Ιστορία με την έννοια του παραγωγού πολιτικών και φιλοσοφικών συστημάτων (κι όχι όπως λανθασμένα του αποδίδεται με την έννοια των ιστορικών γεγονότων) τελείωσε. Η δυτικού τύπου Δημοκρατία κυριάρχησε κι αργά ή γρήγορα όλοι θα την προσκυνάνε.
Ο καθηγητής του φημισμένου πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς όμως επεφύλασσε εκπλήξεις δέκα χρόνια αφού τέλειωσε με την ιστορία. Στο βιβλίο του «Μετα-ανθρώπινο μέλλον» συντάχθηκε αναφανδόν με την συντηρητική πλευρά της ρεπουμπλικανικής κυβέρνησης ζητώντας την απαγόρευση της γενετικής έρευνας «Η γενετική ανισότητα», γράφει, «θα γίνει σίγουρα το μεγαλύτερο θέμα αντιπαράθεσης των ανθρώπων του 21ου αιώνα». Πάει το πολυδιαφημισμένο «Τέλος της Ιστορίας»…
Η βιοτεχνολογία όμως ήταν το πρώτο πεδίο σύγκρουσης με τους «συμμαχητές» του. Το δεύτερο έχει ως αφορμή τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου και τον απομονωτισμό των ΗΠΑ που προωθούν οι νεοφιλελεύθερες δεξαμενές σκέψης, όπως το «Ινστιτούτο Κέιτο» (CATO). «Η εχθρότητα των νεοφιλελεύθερων προς το μεγάλο κράτος», γράφει, «έχει επεκταθεί και στην αμερικανική ανάμειξη στο εξωτερικό… Οι νεοφιλελεύθεροι δεν βλέπουν κανένα νόημα να έχουν οι ΗΠΑ παγκόσμιο ρόλο, κανένα λόγο να προωθείται η δημοκρατία και η ελευθερία στο εξωτερικό».
«Η 11η Σεπτεμβρίου», συνεχίζει, «απαξίωσε αυτά τα επιχειρήματα. Θύμισε στους Αμερικανούς ότι χρειάζονται το κράτος και ότι το κράτος πρέπει να φορολογεί τους πολίτες για να προωθούνται συλλογικά οφέλη. Μόνο από το κράτος (και όχι από την αγορά, ή τα άτομα) περιμέναμε να στείλει πυροσβέστες στα κτίρια, να πολεμήσει τους τρομοκράτες να ελέγχει τους επιβάτες των αεροπλάνων…»
Το συμπέρασμα του; «Η μεγάλη επανάσταση της ελεύθερης αγοράς που ξεκίνησε την δεκαετία του ’80, έχει αρχίσει ν’ αναστρέφεται…»
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Aπογευματινή» στις 6.6.2002