Σκεφθείτε μόνο να μπορούσαν να διασταυρωθούν όλες οι πληροφορίες που είμαστε αναγκασμένοι να δίνουμε στην ελληνική γραφειοκρατία. Ο «Μεγάλος Αδελφός» του Όργουελ θα ωχριούσε μπροστά στις δυνατότητες της…
Από την άλλη πρέπει να έχουμε την πλέον δαιδαλώδη νομοθεσία ελέγχων στον κόσμο: Επιτροπές, επιτροπούλες, οργανισμοί, παραοργανισμοί, σώματα διώξεων, υποσώματα και υπερσώματα, ράμπο που θα ελέγχουν άλλους ράμπο, αντικειμενικά κριτήρια για το α’ αντικειμενικά για το β’ δηλώσεις «πόθεν έσχες» συμπληρωματικές και παραπληρωματικές δηλώσεις -ένας κυκεώνας μηχανισμών ελέγχου, που αν λειτουργούσαν θα έφτιαχναν το τέλειο ολοκληρωτικό κράτος. Σκεφθείτε μόνο να μπορούσαν να διασταυρωθούν όλες οι πληροφορίες που είμαστε αναγκασμένοι να δίνουμε στην ελληνική γραφειοκρατία. Ο «Μεγάλος Αδελφός» του Όργουελ θα ωχριούσε μπροστά στις δυνατότητες του ελληνικού γκουβέρνου. Το μόνο που μας σώζει απ’ αυτό το κράτος -όπως το φτιάξαμε- είναι η ανικανότητά του.
Παρά το γεγονός όμως ότι με ελέγχους τα βάζουμε, με ράμπο τα βγάζουμε, τα έρμα συνεχίζουν να ψοφάνε. Τίποτε δεν ελέγχεται. Και ζητάμε περισσότερους ελέγχους. Και η Πολιτεία φτιάχνει περισσότερους μηχανισμούς. Και ξανά δεν επαρκούν. Και δημιουργούνται νέα σώματα ελέγχου κ.ο.κ. Μήπως ήρθε λοιπόν η ώρα να δούμε τα πράγματα από την αρχή;
Κατ’ αρχήν πρέπει να παρατηρήσουμε ότι οι κρατικοί έλεγχοι είναι πλημμελείς από την φύση τους. Τα όργανα ελέγχου είναι άνθρωποι με αδυναμίες και δικές τους προτεραιότητες. Η μαγική φόρμουλα που θα μεταβάλλει τους πάντες σε άγιους δεν έχει βρεθεί. Δεύτερον: σε ορισμένους τομείς οι κρατικοί έλεγχοι είναι αναγκαίοι, π.χ. πάταξη εγκληματικότητας. Τρίτον: σε πολλούς τομείς οι κρατικοί έλεγχοι μπορούν να υποκατασταθούν από την αγορά, από μαζικές οργανώσεις, από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Για παράδειγμα: δεν χρειάζεται χωροφύλακας για την τιμή της τομάτας, χρειάζονται συνειδητοποιημένοι καταναλωτές. Δεν πρέπει το υπουργείο Παιδείας να ασχολείται με τη λειτουργία του χ σχολείου στην Καστοριά, πρέπει να ασχολείται και να λογοδοτεί στην τοπική κοινωνία η αυτοδιοίκηση. Δεν χρειάζεται να ασχολείται υπουργός με την τιμή του «παμπορίσιου καφέ», οφείλουν να δράσουν τα κινήματα των καταναλωτών. Ειρήσθω εν παρόδω: ακόμη και τα Παρατηρητήρια Τιμών είναι δουλειά των καταναλωτικών οργανώσεων. Όχι του κράτους.
Δυστυχώς στην Ελλάδα όλοι μας θεωρούμε το κράτος μια μεγάλη κρεμάστρα για τα προβλήματά μας. Δυσανασχετούμε (πολλές φορές δίκαια) όταν μας ελέγχει και παραπονιόμαστε για την έλλειψη ελέγχων. Γκρινιάζουμε για την γραφειοκρατία, αλλά ξεχνάμε ότι κάθε φορά που επικαλούμαστε το κράτος για έλεγχο, αυτό σημαίνει περισσότερη γραφειοκρατία. Ζητάμε περισσότερους ελεγκτικούς μηχανισμούς και γκρινιάζουμε για την διόγκωση των εξόδων του προϋπολογισμού. Θέλουμε ένα ιδεατό κράτος που θα ελέγχει τους πάντες και τα πάντα, αλλά ταυτόχρονα δεν θα μας ενοχλεί.
Κράτος όμως, το οποίο θα βλέπει τα πάντα, δεν υπάρχει. Ευτυχώς! Εμείς όμως μπορούμε να κοιτάζουμε τι αγοράζουμε και πόσο. Έτσι θα μπορεί το κράτος να ελέγχει εκείνα που ο καταναλωτής δεν μπορεί…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 3.8.2003