Όταν τα εθνικά θέματα κινούνται με γνώμονα τα μάτια της κοινής γνώμης κάτι κακό παραμονεύει στο τέλος.
Υπάρχουν πολλά εμπόδια στον δρόμο της Τουρκίας προς την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ενα μόνο είναι η Κύπρος. Οχι η εισβολή και κατοχή. Αυτή πλέον δεν τη συζητά κανείς. Πολλές φορές την ξεχνούν και οι ίδιοι οι Κύπριοι. Ενα από τα αγκάθια της Τουρκίας είναι η εφαρμογή της συνθήκης για την Τελωνειακή Ενωση.
Επί της ουσίας, πρόκειται για ένα δευτερεύον θέμα, το οποίο εγείρεται και από την τουρκική πλευρά για διαπραγματευτικούς λόγους και από την κυπριακή πλευρά για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης. Ολοι όμως γνωρίζουν ότι στο τέλος η γείτων δεν μπορεί παρά να επιτρέψει στα πλοία και αεροπλάνα με κυπριακή σημαία να προσεγγίσουν σε λιμάνια και αεροδρόμια. Η Ευρωπαϊκή Ενωση στον πυρήνα της παραμένει οικονομική ένωση και αποκλίσεις αυτού του τύπου από το κοινοτικό κεκτημένο δεν είναι επιθυμητές. Αρα το πιθανότερο να έχουμε πριν από τον Οκτώβριο άρση των περιορισμών με μια ταυτόχρονη διπλωματική πιρουέτα εκ μέρους της Τουρκίας, ότι «αυτό δεν συνιστά αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας» κ.λπ.
Κι έτσι θα είναι. Οσο η Τουρκία νιώθει ότι ο δρόμος της προς την ένταξη δεν είναι εξασφαλισμένος, δεν πρόκειται να κάνει ούτε ένα ουσιαστικό βήμα πίσω σε σχέση με την Κύπρο. Οσοι φαντάζονται ότι θα αναγνωρίσει την παλιά μορφή της Κυπριακής Δημοκρατίας και τελικά δεν θα μπει στην Ε.Ε. πλανώνται πλάνην οικτράν. Υπερτιμούν κατ’ αρχήν την ένταξη της μεγαλονήσου και κατά δεύτερον την πρόθεση των εταίρων να πιέσουν σχετικά με το πολιτικό πρόβλημά της.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο είναι θέμα απλής λογικής, η οποία δυστυχώς σπανίζει στον τόπο και ειδικά από εκείνους που χτίζουν πολύπλοκα σενάρια διπλωματικών κι εθνικών μεγαλείων. Ποιος θα έδινε κάτι, αν δεν έχει εξασφαλισμένο το αντάλλαγμα; Αν, δηλαδή, είχαν υπερπηδηθεί όλα τα εμπόδια στον δρόμο της Τουρκία προς την Ε.Ε. κι απέμενε μόνο το Κυπριακό, τότε θα υπήρχε μέσο πίεσης. Οταν εκκρεμούν 1.000 ζητήματα και ταυτόχρονα δημιουργείται η δυναμική που θέλει την Τουρκία εκτός Ε.Ε., το Κυπριακό είναι το 1.001ο πρόβλημα. Κι εδώ φαίνεται το αλλοπρόσαλλο της εθνικά ορθής στάσης. Ενώ θα έπρεπε να εύχονται να υπερπηδήσει όλα τα εμπόδια η Τουρκία ώστε να μείνει το Κυπριακό και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις -για να έχει νόημα η πίεση- οι ίδιοι άνθρωποι που θέλουν δίκαιη και βιώσιμη λύση παρακαλούν ταυτόχρονα να μην αρθούν τα υπόλοιπα εμπόδια. Είναι μια μορφή του γνωστού μαξιμαλισμού, που αδιαφορεί για την πραγματικότητα…
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο, δεν πρέπει να ελπίζουμε ότι οι εταίροι θα πιέσουν την Τουρκία για το Κυπριακό. Δεν είναι μόνο η αποενοχοποίηση του Αττίλα που επιτεύχθηκε με την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν. Είναι και το γεγονός, πως η Ευρώπη έχοντας την πικρή εμπειρία της Γιουγκοσλαβίας, δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσει μια εθνοτική κατά βάθος διαφορά, για να επιτύχει άλλους στόχους. Και να παρακαλά δηλαδή η Κύπρος να χρησιμοποιηθεί από τους εταίρους για να εμποδιστεί η είσοδος της Τουρκίας στην Ε.Ε., οι Ευρωπαίοι δεν πρόκειται να της κάνουν τη χάρη. Θα βρουν -και μπορούν να βρουν- άλλους χίλιους λόγους. Κι ακόμη αν δεν μπορούσαν, θα φτιάξουν μερικούς. Οπως π.χ. είναι το νεοπαγές «κριτήριο της απορροφητικότητας» που πέρασε στο προηγούμενο Συμβούλιο Κορυφής.
Το Κυπριακό μπήκε σε φάση εσωτερικής κατανάλωσης για τη μεγαλόνησο. Φαίνεται και από τους πανηγυρισμούς για το τελικό κείμενο του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών στις Βρυξέλλες, στο οποίο απλώς επισημάνθηκε το αυτονόητο και υπενθυμίστηκε το προφανές. Μόνο που όταν τα εθνικά θέματα κινούνται με γνώμονα τα μάτια της κοινής γνώμης κάτι κακό παραμονεύει στο τέλος…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 14.6.2006