Ενώ στην Ελλάδα με προτροπή του Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ οι δημοσιογράφοι καλούνται «να συμμετάσχουν μαζικά στις μεγάλες αντιπολεμικές συγκεντρώσεις το Σάββατο» (ανακοίνωση Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ 11.2.2003) στη Βρετανία το BBC απαγόρευσε στους βασικούς τηλεπαρουσιαστές να συμμετάσχουν.
Ποια είναι η δουλεία του ρεπόρτερ; Να περιγράφει τον κόσμο όσο πιο αντικειμενικά μπορεί, ή να εκφράζει αυτά που νιώθει ο κόσμος χρωματίζοντας πιθανώς τις ειδήσεις με επίθετα (κι άλλου τύπου εκδηλώσεις); Στην Ελλάδα και αυτό το ζήτημα θεωρείται λυμένο. Ενώ ρητορικά απαιτείται μετ’ επιτάσεως από τους δημοσιογράφους να είναι αντικειμενικοί, στην πραγματικότητα τους ζητείται να στέκονται δίπλα στις μεγάλες μάχες που δίνει η πλειοψηφία των Ελλήνων. Κορυφαίο παράδειγμα υπήρξε η σύγκρουση στη Γιουγκοσλαβία όπου όλα τα ρεπορτάζ των καναλιών τα οποία ξεκινούσαν με την καρμπόν φράση «νέα αδίστακτη-χιτλερική-αιμοσταγής-κ.λ.π. επιδρομή…». Προσοχή: δεν αναφερόμαστε στα σχόλια ή στα άρθρα γνώμης που εξ αντικειμένου πρέπει να έχουν την προσωπική άποψη του δημοσιογράφου, αλλά τα ρεπορτάζ τα οποία πρέπει απλώς να ενημερώνουν.
Το θέμα τίθεται εκ νέου με αφορμή τον επερχόμενο πόλεμο στο Ιράκ. Ενώ στην Ελλάδα με προτροπή του Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ οι δημοσιογράφοι καλούνται «να συμμετάσχουν μαζικά στις μεγάλες αντιπολεμικές συγκεντρώσεις το Σάββατο» (ανακοίνωση Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ 11.2.2003) στη Βρετανία το BBC απαγόρευσε στους βασικούς τηλεπαρουσιαστές να συμμετάσχουν. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian: «Ο γενικός διευθυντής του BBC, Γκρέκ Ντάικ υπενθύμισε τους δημοσιογράφους ότι το καθήκον τους πάντα επιτάσσει να είναι όσο το δυνατόν “ανεξάρτητοι, αμερόληπτοι, και τίμιοι” τις επόμενες εβδομάδες, όταν πιθανώς ξεσπάσει ο πόλεμος κατά του Ιράκ».
Αυτά στη Βρετανία, όπου τα πάθη λόγω άμεσης εμπλοκής της χώρας στον πόλεμο είναι πολύ πιο οξυμένα, ενώ στην Ελλάδα το Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ ξέθαψε παλαιοκομμουνιστικές πρακτικές και ζητά από τους δημοσιογράφους:
«1) Να οργανωθούν με ευθύνη των εκπροσώπων των συντακτών συγκεντρώσεις στους χώρους εργασίας όπου οι δημοσιογράφοι και οι άλλοι εργαζόμενοι κάθε μέσου ενημέρωσης θα συζητήσουν για την απειλή του πολέμου και θα αναζητήσουν τρόπους περαιτέρω κοινής δράσης υπέρ της ειρήνης.
2) Να συγκεντρωθούν υπογραφές στο κείμενο διαμαρτυρίας της ΕΣΗΕΑ, οι οποίες θα επιδοθούν στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα, ως μια ακόμη προσπάθεια να καταδειχθεί η αντίθεση των εργαζομένων στα ΜΜΕ της χώρας μας στα πολεμικά σχέδια των ΗΠΑ.»
Κάποιοι «πονηρεμένοι» θα ισχυριστούν ότι τα περί αντικειμενικότητας, που πάγια θέτει η αγγλοσαξωνική σχολή δημοσιογραφίας, είναι προφάσεις εν αμαρτίαις. «Η αγγλική κυβέρνηση δεν θέλει μαζικό συλλαλητήριο και ο διευθυντής του BBC προφασίζεται την αντικειμενικότητα για να μην επιτρέψει στους δημοσιογράφους να συμμετάσχουν» Πιθανώς, αλλά όλοι γνωρίζουμε την ιστορία του BBC και τις μάχες που έδωσε και κέρδισε για την ανεξαρτησία του. Από την άλλη υπάρχει κι ένα πολύ πιο πρόσφατο και ανάλογο προηγούμενο, που δυστυχώς δεν πήρε έκταση στον ελληνικό Τύπο -τουλάχιστον όχι τόση όση θα πάρει η απαγόρευση του BBC.
Αμέσως μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου και το πατριωτικό παραλήρημα που σάρωσε την Αμερική μερικοί δημοσιογράφοι βγήκαν στο γυαλί φορώντας στο πέτο κονκάρδες με τα εθνικά χρώματα των ΗΠΑ (μπλε, κόκκινο, άσπρο). Μπορεί να ακούγεται εξωπραγματικό (για τα ελληνικά δημοσιογραφικά πράγματα), αλλά η κριτική ήταν εξαιρετικά έντονη για όσους θέλησαν να δείξουν μ’ αυτόν τον τρόπο τα «πατριωτικά τους αισθήματα».
Ο διευθυντής ειδήσεων του καναλιού «News 12» απαγόρευσε με γραπτό υπόμνημά του όλους τους δημοσιογράφους να φορούν τα εθνικά σύμβολα της Αμερικής. Όταν το υπόμνημα διέρρευσε στην εφημερίδα «Newsday» το τηλεφωνικό κέντρο του καναλιού πήρε φωτιά. Αγριεμένοι τηλεθεατές τον στόλισαν με διάφορα επίθετα («προδότη», «λακέ των τρομοκρατών» κ.λ.π.) κάτι που τον ανάγκασε να βγει για πρώτη φορά στο γυαλί και να δηλώσει: «Είμαστε πατριώτες αλλά δεν θέλουμε κανείς να πιστέψει ότι τα πατριωτικά μας αισθήματα θα σκιάσουν την δημοσιογραφική επιταγή για αποκάλυψη της αλήθειας. Θέλουμε να είστε άπαντες πεπεισμένοι ότι λέμε όλα όσα γίνονται. Είτε πρόκειται για καλά, είτε για κακά νέα, η Αμερική πρέπει να ξέρει την αλήθεια».
Το ABC έβγαλε εγκύκλιο απαγόρευσης. «Ειδικά σε περιόδους εθνικής κρίσης», δήλωσε ο εκπρόσωπος του καναλιού, «η πλέον πατριωτική πράξη που μπορούν να κάνουν οι δημοσιογράφοι είναι να παραμείνουν όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικοί.»
Ο Bob Steele, επικεφαλής του Ινστιτούτου Poynter που μελετά θέματα δημοσιογραφικής ηθικής, δηλώνει ότι «είναι πολύ επικίνδυνο για τους δημοσιογράφους να φορούν κονκάρδες με την αμερικανική σημαία…Οι δημοσιογράφοι πρέπει να παραμένουν ανεξάρτητοι και στην ουσία της δουλειάς τους, αλλά και στους συμβολισμούς. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ρίχνουν στο καλάθι των αχρήστων τις πεποιθήσεις τους, αλλά ούτε να τις κάνουν ταμπέλες όταν εκτελούν το λειτούργημά τους.».
Τελικά οι λίγοι (όπως ο Lou Dobbs του CNN) που διαδήλωναν με κορδέλες στο γυαλί τις κατέβασαν γιατί όπως έγραψε η Τζοάν Όστροου «Ο πατριωτισμός είναι σεβαστός αλλά η δουλειά των δημοσιογράφων είναι να μεταδίδουν τα νέα και όχι να ηγούνται παρελάσεων».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 13.2.2003
