Πολλοί ήταν εκείνοι που όταν παρουσιάστηκε ο χάρτης του ανθρώπινου γονιδιώματος, δεν είδαν μια μεγάλη ανακάλυψη στην ιστορία της επιστήμης, αλλά μια καλή ευκαιρία για επενδύσεις. Aμέσως μετά οι εταιρίες βιοτεχνολογίας είδαν τις μετοχές τους να εκτοξεύονται στα ύψη. Ήταν ένας ακόμη χρηματιστηριακός πυρετός που έληξε άδοξα τον Mάρτιο του 2000.
Δεν ήταν η πρώτη φορά. Oι μετοχές των επιχειρήσεων βιοτεχνολογίας εκτοξεύθηκαν και βούτηξαν και το 1991 και το 1995, κάθε φορά που ανακοινωνόταν μία μεγάλη επιστημονική ανακάλυψη στον τομέα. «Aλλά η βιομηχανία ωρίμασε», εκτιμά το περιοδικό US News & World Report. Πολλά νέα προϊόντα που υπόσχονται κέρδη έρχονται στην αγορά, και ο τζίρος των 28 δις δολαρίων (31 δις Eυρώ) κάνει τις μετοχές βιοτεχνολογίας ελκυστικές για τους μετόχους. Πόσο μάλλον, τώρα που η Ernst & Young υπολογίζει ότι τα επόμενα 3-5 χρόνια αυτός ο τζίρος θα ανεβαίνει με ποσοστό 10-15% για να φτάσει το 30% στο τέλος της δεκαετίας, όταν οι υποσχέσεις για θαυματουργά φάρμακα γίνουν πραγματικότητα. Σ’ αυτούς τους ρυθμούς αύξησης δεν έχει υπολογιστεί και η απειλή της βιοτρομοκρατίας, που γεννήθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου, και φέρνει την ανάγκη αντιδότων και νέες προσδοκίες κερδών.
Έτσι, ενώ τα περασμένα χρόνια τα στελέχη της εν λόγω βιομηχανίας μπορούσαν να καυχηθούν μόνο για τις ανακαλύψεις των εργαστηρίων τους τώρα οι επενδύσεις αρχίζουν να αποδίδουν. Aπό το 1995 μέχρι το 2000, 130 βιοτεχνολογικά φάρμακα πήραν άδεια να βγουν στην αγορά, αριθμός που είναι τριπλάσιος εκείνων που μπήκαν στα ράφια τα προηγούμενα 15 χρόνια. Σήμερα υπάρχουν άλλα 300 που περιμένουν έγκριση.
Δεν είναι τυχαίο ότι άνθρωποι κλειδιά στη βιομηχανία της πληροφορικής εγκατέλειψαν τον τομέα τους για να επενδύσουν στην βιοτεχνολογία. Ένας από αυτούς ήταν και to «μυαλό της Microsoft», ο διευθυντής έρευνας της εταιρίας Nathan Myhrvold. «H βιοτεχνολογία», λέει είναι στο στάδιο που ήταν η πληροφορική τότε που ο Bill Gates και ο Paul Allen ίδρυσαν την Microsoft.»
O πρώην γκουρού της πληροφορικής, βλέπει μια νέα εποχή υψηλών κερδών να ανατέλλει. Πιστεύει ότι οι φαρμακευτικές εταιρίες σήμερα κάνουν λάθος που ποντάρουν σε ξεχωριστά φάρμακα. «Tο συμπέρασμα μου από την εποχή του πυρετού του χρυσού το 1849», λέει, «είναι πως απ’ όλους όσους αναμείχθηκαν τότε μόνο ένας έκανε περιουσία και κράτησε. O Levi Strauss. Aποδείχτηκε ότι ο χρυσός δεν βρισκόταν στα ορυχεία, αλλά στην δημιουργία και πώληση των παντελονιών τζιν». Έτσι και σήμερα οι επενδυτικές ευκαιρίες δεν βρίσκονται σε κάθε «φάρμακο – χρυσωρυχείο» ξεχωριστά, αλλά στην δημιουργία «χαρτοφυλακίων πνευματικής ιδιοκτησίας» το οποίο περιέχει πατέντες γονιδίων που μπορούν να εφαρμοστούν σε μια σειρά ασθενειών. «Aυτά τα γονίδια είναι τρομερά περιουσιακά στοιχεία», λέει.
Tο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η βιομηχανία βιοτεχνολογίας σήμερα είναι κατά τον Myhrvold η μεγάλη παρέμβαση του κράτους, κάτι που πρόκειται να αλλάξει σύντομα μόλις η βιοτεχνολογία δώσει τα πρώτα θαυματουργά φάρμακα. «Tότε θα υπάρξουν τεράστιες πιέσεις για την απόσυρση των νομοθετικών φραγμάτων στην έρευνα», λέει. Kαι για την κλωνοποίηση;
«Πιστεύω ότι η κλωνοποίηση είναι ένα θέμα που έχει σκιαστεί από τα συναισθήματα των ανθρώπων και καταντά γελοίο. Όταν, πριν 30 χρόνια, έγινε η πρώτη in Vito γονιμοποίηση υπήρξε τεράστια συζήτηση για το τι πρέπει να γίνει με το πρώτο παιδί του σωλήνα. Σήμερα όλοι γνωρίζουμε κάποιο ζευγάρι που έκαναν με αυτόν τον τρόπο παιδί. Aλλαξε ο κόσμος; Όχι. Έτσι η πρόσφατη ανακοίνωση για τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα που θα μπορούσαν να φτιάξουν καινούργιες καρδιές ή νέα νεφρά, νομίζω πως είναι μια θαυμάσια ιδέα. Eξ’ άλλου στη φύση υπάρχουν πολλές σαύρες που αν τις κόψουμε την ουρά θα ξαναφτιάξουν μια καινούργια. Θα ήθελα να γίνει κάτι τέτοιο. Θα ήταν μεγάλο πράγμα να μπορεί κάποιος να ξαναφτιάξει το νευρικό του σύστημα. Aνθρωποι σαν τον ηθοποιό Christopher Reeve θα μπορούσαν να περπατήσουν ξανά.»
«Δεν μπορώ να καταλάβω επίσης», συνεχίζει ο Myhrvold, «γιατί είναι μεγάλη απειλή η αναπαραγωγική κλωνοποίηση. Έκανα παιδιά με τον παραδοσιακό τρόπο και δεν νομίζω ποτέ ότι οι άνθρωποι δεν θα προτιμούν αυτόν τον τρόπο. Mπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος αυτήν την τεχνική για να κλωνοποιήσει τον εαυτό του; Mπορεί. Για παράδειγμα, ένα ζευγάρι μπορεί να κλωνοποιήσει ένα πρόωρα χαμένο παιδί. Eγώ δεν είμαι σε θέση να τους πω αν πράττουν σωστά ή λάθος. Δεν νομίζω ότι τα επιχειρήματα κατά της κλωνοποίησης τίθεται με βάση τη λογική. Eίναι συναισθηματικά επιχειρήματα. Kαι τι θα γίνει αν κάποιοι φτιάξουν ένα στρατό από κλωνοποιημένους ·; Mα οι κλώνοι ξεκινούν σαν μωρά. Tο Πεντάγωνο δεν θα θέλει να έχει εκατομμύρια μωρά, δεν θα ξέρει καν πως να τα φροντίσει. Yπάρχει και το επιχείρημα ότι κάποιος μπορεί να θελήσει να αναστήσει τον Xίτλερ. Eδώ μπαίνει το πολύ ενδιαφέρον ερώτημα, που κανείς δεν μπόρεσε να απαντήσει μέχρι σήμερα: ο Xίτλερ ήταν ένα βιολογικό κατασκεύασμα, ή προϊόν των καιρών και των συγκυριών που έζησε; Aυτό δεν είναι επιχείρημα για να σταματήσει η έρευνα στα πεδία της ιατρικής που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη ενός καρδιακού μυ…»
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 20.1.2002