Σε ό,τι αφορά το στεγαστικό, «χώροι υπάρχουν», που θα ισχυριζόταν και μια ψυχή. Αρκεί να σκεφτούμε διαφορετικά, «εκτός κουτιού» που λένε και οι Αμερικανοί. Αναφερόμαστε στους χώρους της υπόλοιπης Ελλάδας, για οικισμούς που μαραζώνουν και σπίτια που ρημάζουν επειδή δεν πατάει ψυχή.
Το οξύτερο οικιστικό πρόβλημα απαντά στην Αττική, η οποία –έστω διά του παραδείγματος– κάνει τα ενοίκια να ανηφορίζουν και σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα. Η Αττική έχει τα εξής χαρακτηριστικά: 1) Είναι κέντρο του παγκόσμιου πολιτισμού, που την κάνει –ευτυχώς για εμάς– πόλο έλξης τουριστών από κάθε γωνιά της γης. 2) Αποτελεί κέντρο της τεράστιας ελληνικής γραφειοκρατίας ενός συγκεντρωτικού κράτους, που έχει στην Αθήνα υπαλλήλους να ασχολούνται με τα προβλήματα του Δήμου Παιονίας Κιλκίς, ο πληθυσμός του οποίου διαρκώς συρρικνώνεται κατά 10% ανά δεκαετία. 3) Είναι και το κέντρο της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Οχι μόνο των γραφείων της – οι περισσότερες βιομηχανίες τροφίμων βρίσκονται σε απόσταση 1.000 μέτρων από την Ομόνοια.
Η κυβέρνηση επιχειρεί με επιδοματικές πολιτικές («Σπίτι μου 1, 2» κ.λπ.) να απαλύνει τα συμπτώματα της υπερσυγκέντρωσης πληθυσμού σε έναν περιορισμένο χώρο. Επί της ουσίας, αυξάνει τη ζήτηση κατοικιών, διογκώνοντας περαιτέρω τις τιμές. Το ΠΑΣΟΚ προτείνει την αύξηση της προσφοράς. Προτείνει δηλαδή περισσότερο μπετόν σε μια θάλασσα από μπετόν. Η «κοινωνική κατοικία» ακούγεται καλό πράγμα, αν δεν υπολογίσουμε την επιβάρυνση των ήδη υπερφορτωμένων υποδομών.
Πόσο περισσότερους ανθρώπους, πόσο περισσότερα μέσα μεταφοράς, πόσο περισσότερες δομές εστίασης, άθλησης, αναψυχής κ.ά. μπορεί ακόμη να αντέξει η Αττική; Οι κάτοικοί της ήδη ασφυκτιούν· εκατομμύρια εργατοώρες χάνονται στην κίνηση και οι άνθρωποι όταν φτάνουν στη δουλειά είναι ήδη εξαντλημένοι από την πρωινή ταλαιπωρία· το διπλοπαρκάρισμα είναι πλέον θεσμός και χώρος για τριπλοπαρκάρισμα δεν υπάρχει· όμορφες γειτονιές χάνονται και γίνονται άμορφο μπετόν συν κάποια αρχιτεκτονικά μπιχλιμπίδια· άτομα με ειδικές ανάγκες δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν κ.λπ. Με άλλα λόγια, δεν μπορεί να υπάρξει «συνεκτική πολιτική», όπως γράφει ο φίλος Μάνος Ματσαγγάνης («Καθημερινή», 27.4.2025) αν δεν ληφθεί υπόψη ο χώρος, που είναι παράγων πλήρως ανελαστικός. Η αύξηση της προσφοράς κατοικιών μπορεί να κατεβάσει μεσοπροθέσμως τον πυρετό των ενοικίων, θα οξύνει όμως υπάρχουσες και τεράστιες παθογένειες.
Η κυβέρνηση τσαλαβουτάει στο οξύ αυτό πρόβλημα με λύσεις εκ του προχείρου. Απαγορεύει το Αirbnb σε κάποιες περιοχές, στερώντας εισόδημα από τους ιδιοκτήτες και συνάλλαγμα από την εθνική οικονομία. Επιδοτεί τα ενοίκια των πολιτών, ενώ παραλλήλως οξύνει τον ανταγωνισμό για χώρο στην υπερκορεσμένη πρωτεύουσα. Αντιγράφουμε: «Ανέγερση νέων εγκαταστάσεων για τις υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Υποδομών στην οδό Πειραιώς 166 (…) η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) ψάχνει για αγορά κτιρίου επιφανείας 5.500 τ.μ. (…) η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων προχώρησε σε συμφωνία με εισηγμένη επενδυτική ακινήτων για τη μίσθωση του πρώην εμπορικού κέντρου 26.500 τ.μ. (…) Ακίνητο προς μίσθωση με διάρκεια 9 ετών και με επιφάνεια 8.000 τ.μ. αναζητεί στο κέντρο της Αθήνας ο ΔΕΔΔΗΕ. (…) Μειοδοτικό διαγωνισμό έχει προκηρύξει το Μετοχικό Ταμείο Ναυτικού για την αγορά ακινήτου έως 3.000 τ.μ. στην Αθήνα…» και πολλά –μα πάρα πολλά!– άλλα (newmoney, 18.6.2023).
Δεν ξέρουμε πόσα ξοδεύει το κράτος για να στεγάσει τη συγκεντρωτική στην Αθήνα γραφειοκρατία του· την τελευταία φορά που μετρήσαμε ήταν το 2013, όταν μας έβαλε το μαχαίρι στον λαιμό η τρόικα. Μήπως, πέρα από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα, σκεφθούμε και κάποια μακροχρόνια πολιτική αποκέντρωσης για εκεί όπου τουλάχιστον τα ενοίκια είναι φθηνά;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 4.5.2025
