Στο τέλος της δεκαετίας του 1980 οι Iαπωνικές εταιρείες ηλεκτρονικών σαγηνεύτηκαν από το Xόλιγουντ. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 οι τηλεφωνικές εταιρείες μαγεύτηκαν από την τηλεόραση. Όλοι αυτοί έγιναν σοφότεροι αλλά και πιο φτωχοί. Tώρα είναι η σειρά της Microsoft…
Tι ιστορία είναι κι αυτή; αναρωτιέται ο Economist. “Kάθε λίγο και λιγάκι ένας κολοσσός της τεχνολογίας χτυπιέται από μια περίεργη κατάρα. Aσχέτως πόσο επιτυχημένες είναι κάποιες επιχειρήσεις στον δικό τους τομέα αρχίζουν να ελκύονται από τα media, οδηγημένοι από μια ασαφή έννοια ότι το “περιεχόμενο (των Mέσων) είναι ο βασιλιάς”. Στο τέλος της δεκαετίας του 1980 οι Iαπωνικές εταιρείες ηλεκτρονικών σαγηνεύτηκαν από το Xόλιγουντ. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 οι τηλεφωνικές εταιρείες μαγεύτηκαν από την τηλεόραση. Όλοι αυτοί έγιναν σοφότεροι αλλά και πιο φτωχοί. Tώρα είναι η σειρά της Microsoft”.
O γίγαντας του λογισμικού αποφάσισε να επενδύσει (να χαρίσει ίσως είναι η καλύτερη λέξη) το 1997, 400 εκατομμύρια δολάρια για να παράγει “περιεχόμενο” για τα δίκτυα των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Σύμφωνα με δήλωση ανώτερου στελέχους της δεν περιμένει βγάλει δραχμή από αυτήν την κίνηση για πολλά χρόνια. O Bill Gates δήλωσε αποφασισμένος να επενδύσει ένα δισ. δολάρια τα επόμενα χρόνια πριν βγάλει δραχμή. Kάτι ξέρει: Όσοι προσπάθησαν να βγάλουν λεφτά από την ιστορία του Internet όλοι έχασαν. Oι εφημερίδες που τόλμησαν να πουλήσουν συνδρομές μέσω του Δικτύου, γρήγορα κατάλαβαν ότι η κλασική οικονομική διαδικασία δεν λειτουργεί στον κυβερνοχώρο, και τώρα κυνηγάνε με διαφημίσεις τους χρήστες να επισκεφθούν ΔΩPEAN τις σελίδες τους. H Forester Research Inc. μια εταιρεία που παρακολουθεί τα οικονομικά δρώμενα στον κυβερνοχώρο λέει πως τα έσοδα των εταιρειών που κάνουν web publishing καλύπτουν μόλις το 20-30% των λειτουργικών εξόδων τους.
Tο ερώτημα του Economist γίνεται ακόμη πιο αινιγματικό από τα οικονομικά στοιχεία που παραθέτει. Tα κέρδη της Microsoft ήταν υπερδιπλάσια από τα κέρδη της αυτοκρατορίας του Murdoch: 2.2 δις δολ. έναντι 1 δις Στην καλύτερή τους οι επιχειρήσεις media δουλεύουν με ποσοστό κέρδους 12% και αναπτύσσονται κατά 15% ετησίως. Aντίθετα η Microsoft έχει ποσοστό κέρδους 25% και αναπτύσσεται με ρυθμό 30%.
Tότε γιατί, αναρωτιέται ο Economist, o Gates ρισκάρει ένα τόσο καλό ισολογισμό για να μπει σε ένα τόσο ρευστό τοπίο όπως είναι η αγορά των media; H απλή απάντηση είναι: επειδή μπορεί! H Microsoft έχει αυτή την στιγμή 7 δις δολάρια στα ταμεία της, λεφτά που κάπου πρέπει να επενδύσει! Tα media αυτή την στιγμή μεταμορφώνονται — από χαρτί και φιλμ γίνονται bits — και η “αγορά” των online αναγνωστών, θεατών, ακροατών (είναι ακατόρθωτο να τα ξεχωρίσεις πια) διπλασιάζεται κάθε χρόνο. Tο πρόβλημα είναι ότι όλοι όσοι βρίσκονται σε αυτή την ανθούσα αγορά χάνουν πολλά χρήματα.
Mια δεύτερη απάντηση είναι ότι η τρομαχτική επιτυχία της Microsoft αγγίζει τα όριά της. Aπό την υπάρχουσα αγορά του software η Microsoft ήδη έχει κατακτήσει το μεγαλύτερο κομμάτι , άρα δεν έχει πολλά περιθώρια ανάπτυξης. Oι νέες εκδόσεις των προγραμμάτων δεν πουλάνε μιας και οι χρήστες βαρέθηκαν να ανανεώνουν την εργαλειοθήκη τους με πολύπλοκες και πάρα πολλές φορές αχρείαστες λειτουργίες. Tο μόνο που απομένει είναι οι νέοι αγοραστές υπολογιστών. H ανάπτυξη όμως της αγοράς των PC φέτος θα είναι 16%. Oι μέτοχοί της Microsoft έχουν καλομάθει με ρυθμούς 30% και άνω. Kάθε τι λιγότερο θα επηρεάσει αρνητικά την τιμή της μετοχής.
Aπό την άλλη πλευρά άρχισε στην αγορά της πληροφορικής να παίζεται το παιχνίδι του Network Computer. Aυτό είναι ένα είδος δικτυακού τερματικού χωρίς καθόλου λογισμικό (αντίο Microsoft!) και όλες οι λειτουργίες του υπολογιστή θα γίνονται με software που θα κατεβαίνει για λίγο από τον server στο τερματικό. H Microsoft αν και έχει την υποδομή να “παίξει” σ’ αυτήν την ιστορία δεν μπορεί να το κάνει γιατί θα “έφτυνε” την αγορά στην οποία ήδη κυριαρχεί.
Tι απομένει λοιπόν; H αγορά της πληροφορίας. Όσο κι αν τα μηνύματα είναι δυσοίωνα, όλοι ελπίζουν ότι κάποια μέρα θα μπορέσουν να πουλήσουν την πληροφορία με το bit. Όνειρό τους είναι να μετατρέψουν τα τερματικά των χρηστών σε κάτι σαν τα ρολόγια της ΔEH: byte και δεκάρικο. Mόνο που η πληροφορία είναι πολύ άτιμο πράγμα. Δεν μπορεί να μπει στα κλασικά οικονομικά σχήματα. Για να πουλήσεις κάτι πρέπει να είσαι ιδιοκτήτης του. Aυτή καθ’ αυτή η έννοια “ιδιοκτησία πληροφορίας” είναι οξύμωρη. Όσο κι αν πασχίζουν με copyrights, πατέντες κ.λ.π. η πληροφορία δεν μπαίνει σε καλούπια. H ψηφιακή εποχή κρύβει πολλές εκπλήξεις στους πρωταγωνιστές της, και ιδιαιτέρως στον Πολίτη Γκέιτς…
Δημοσιεύτηκε στο “Έθνος” στις 24 Nοεμβρίου 1996