Η ύπαρξη του Κολεγίου των Εκλεκτόρων στις ΗΠΑ φαντάζει περίεργη στην Ελλάδα, που νομίζουμε ότι στις εκλογές –παρόλο που λέγονται βουλευτικές– δεν εκλέγουμε βουλευτές, αλλά επιλέγουμε απευθείας πρωθυπουργό.
Το σώμα που θα αποφασίσει ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος της Αμερικής είναι ένας ακόμη θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, κάτι σαν «Βουλή της μιας βραδιάς», που δίνει τρόπον τινά «ψήφο εμπιστοσύνης» σε κάποιον υποψήφιο. Η ύπαρξη και αυτού του ενδιάμεσου οφείλεται στον φόβο των Πατέρων του αμερικανικού έθνους ότι πολίτες πολλάκις «τυφλωμένοι από προκαταλήψεις ή διεφθαρμένοι από την κολακεία» χρειάζονται σώματα εκπροσώπων, «που κάποιες φορές θα είναι αναγκαία ως άμυνα του λαού ενάντια στα δικά του περιστασιακά λάθη και αυταπάτες» (Publius, Federalist Paper 63).
Βεβαίως, το εν λόγω «Ομοσπονδιακό Κείμενο» ο Τζέιμς Μάντισον ή ο Αλεξάντερ Χάμιλτον (δεν ξέρουμε ποιος ακριβώς, διότι όλα τα κείμενα δημοσιεύθηκαν στον Τύπο με ψευδώνυμα) το έγραψε και αφορά την ανάγκη ύπαρξης της Γερουσίας. Παρακάτω όμως, στο Federalist Paper 68, ο Χάμιλτον εξειδικεύει τα της εκλογής προέδρου: «Ενας μικρός αριθμός ατόμων επιλεγμένων από τους συμπολίτες τους θα ήταν πολύ πιο πιθανό να διαθέτουν την πληροφόρηση και τη διορατικότητα που απαιτούν τόσο περίπλοκες έρευνες (σ.σ.: για την επιλογή του καταλληλότερου προέδρου). (…) Η διαδικασία εκλογής προσδίδει μια ηθική βεβαιότητα ότι η θέση του προέδρου ποτέ δεν θα τύχει σε κάποιον άνθρωπο που δεν είναι προικισμένος σε σημαντικό βαθμό με τα απαραίτητα προσόντα. Τα ταλέντα για ποταπές μηχανορραφίες και τα ευτελή τεχνάσματα δημοτικότητας μπορούσαν από μόνα τους να αρκέσουν για να ανεβάσουν έναν άνθρωπο στις ανώτατες τιμές σε μια πολιτεία· όμως απαιτούνται διαφορετικά ταλέντα και μια άλλου είδους αξία (…) ώστε να μπορεί κάποιος να θεωρείται επιτυχής υποψήφιος για το επιφανές αξίωμα του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών» –(Ομοσπονδιακά κείμενα στα ελληνικά, εκδ. Παπαζήση).
Με άλλα λόγια, οι Πατέρες των ΗΠΑ προέβλεψαν τα πάντα για να μην εκλεγεί κάποιος σαν τον Ντόναλντ Τραμπ. Είναι μακρά ιστορία για το πώς εκφυλίστηκε αυτός ο αντιπροσωπευτικός θεσμός και τελικώς παράγει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα· στις εκλογές του 2016, η Χίλαρι Κλίντον κέρδισε τη λαϊκή ψήφο, αλλά οι εκλέκτορες έδωσαν την προεδρία στον Τραμπ. Αποτελεί πάντως μια απάντηση στο ερώτημα που είχαμε θέσει πρόσφατα για την άμεση εκλογή: «Βγάζουν καλύτερες αποφάσεις τα κονκλάβια των σοφών ενός κόμματος (που μπορεί να έχουν τις δικές τους προτεραιότητες ή ατζέντες) ή υπάρχει κάποια σοφία του πλήθους;» («Η εκλογή της Βάσης», 13.10.2024).
