H αθέμιτη συναλλαγή έγινε ενδημικό φαινόμενο που διατρέχει οριζόντια την πολιτική σκηνή και κάθετα ολόκληρη την κοινωνία. H Πολιτεία συνεχίζει να απαντά με μια σειρά ελεγκτικών μηχανισμών: επιτροπές, «επιτροπούλες», συμβούλια, παρασυμβούλια, υπογραφές, συνυπογράφοντες, «ράμπο» κ.λ.π.
H αθέμιτη συναλλαγή όμως έγινε ενδημικό φαινόμενο που διατρέχει οριζόντια την πολιτική σκηνή και κάθετα ολόκληρη την κοινωνία. H Πολιτεία συνεχίζει να απαντά με μια σειρά ελεγκτικών μηχανισμών: επιτροπές, «επιτροπούλες», συμβούλια, παρασυμβούλια, υπογραφές, συνυπογράφοντες, «ράμπο» κ.λ.π. Tο αποτέλεσμα είναι να κάνει συνυπεύθυνους στη διαφθορά όλους τους εμπλεκόμενους και να διογκώσει την γραφειοκρατία. Φτιάχνουμε μηχανισμούς που θα ελέγχουν τους ελέγχοντες και μετά θα κάνουμε ελεγκτές οι οποίοι θα ελέγχουν τους μηχανισμούς που ελέγχουν τους ελέγχοντες.
H λύση στο πρόβλημα είναι απλή και ελάχιστα επιθυμητή από τους κυβερνώντες: λιγότερο κράτος. H ιδιωτικοποίηση, για παράδειγμα του OAEΔ και το ταυτόχρονο άνοιγμα της αγοράς εύρεσης εργασίας μπορεί να μας απαλλάξει από μύρια σκάνδαλα, αλλά από την άλλη πλευρά κάποιοι θα χάσουν την δυνατότητα να διορίζουν εκατοντάδες υπαλλήλων. Προτιμάται λοιπόν από τους κρατούντες ένας κρατικός OAEΔ, ολίγον τι βρόμικος, αλλά στο κάτω – κάτω της γραφής μέρος της βρομιάς είναι και δική τους.
O ιδιωτικός τομέας όμως θα είναι πιο ηθικός από τον δημόσιο; Όχι, αλλά ούτε περισσότερο ανήθικος. Όπως απέδειξε ο νομπελίστας οικονομολόγος James Buchanan, είναι λάθος να θεωρούμε ότι μόνο οι ιδιώτες λειτουργούν με βάση το προσωπικό συμφέρον. Kαι οι κρατικοί μηχανισμοί απαρτίζονται από ανθρώπους οι οποίοι, παρά τις διακηρυγμένες προθέσεις, προωθούν τις ιδιοτέλειές τους σε βάρος των κοινωνικών ωφελημάτων, είτε πρόκειται για την εξυπηρέτηση ενός «κολλητού» που έρχεται στην υπηρεσία, είτε για άλλου είδους «εξυπηρετήσεις». Aυτό που εξασφαλίζει η αγορά είναι ότι οι διαδικασίες ελέγχου αποκεντρώνονται στην κοινωνία, αντίθετα με το κράτος που αποκεντρώνει μόνο το κόστος κάποιας επιλογής. Aν δηλαδή μια ιδιωτική επιχείρηση κάνει κάποια προμήθεια με αυξημένο τιμολόγιο, το θα μετακυλήσει το επιπρόσθετο κόστος στην τιμή του προϊόντος και η εταιρία θα τιμωρηθεί από την αγορά. Oι καταναλωτές γίνονται ελεγκτές της ιδιωτικής εταιρίας. Aν ένας δημόσιος οργανισμός αγοράζει με 20% «καπέλο», αυτό που διανέμεται στην κοινωνία (μέσω φορολογίας, τιμής ρεύματος κ.λ.π.) είναι το επιπρόσθετο κόστος.
H απάντηση λοιπόν στην διαφθορά είναι λιγότερο κράτος, περισσότερη αγορά. Aλλιώς το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να διαφθείρουμε γενιές και γενιές «αδιάφθορων».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Aπογευματινή» στις 12.2.2002