Οι επιχειρήσεις του Τύπου αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν τη βαθιά κρίση βάζοντας το κάρο πριν το άλογο. Αποφάσισαν να επενδύσουν στα δώρα αντί στο βασικό τους προϊόν.
Μια νέα εφημερίδα κυκλοφόρησε την Κυριακή. Στην προμετωπίδα της διαβάζουμε πως είναι «Εβδομαδιαία πολιτική και οικονομική». Δεν ξέρουμε ποιος την εκδίδει διότι δεν έχει ταυτότητα (Σ.Σ.: «ταυτότητα» στη δημοσιογραφική αργκό είναι το μικρό καρεδάκι στο οποίο αναγράφονται οι συντελεστές της έκδοσης: εκδότης, διευθυντής, αρχισυντάκτες κ.λ.π.).
Η νέα εφημερίδα λοιπόν βγήκε χωρίς ταυτότητα. Αλλά όχι και χωρίς DVD. Ξεφυλλίζοντάς την βλέπουμε ότι υπάρχει μόνο μία υπογραφή. Προφανώς λοιπόν βγήκε και χωρίς δημοσιογράφους. Όχι όμως χωρίς ηθοποιούς. Στο εξώφυλλο του οπτικού δίσκου χαμογελά μια θελκτική ξανθιά.
Η νέα εφημερίδα είναι ίσως η κορυφή του παγόβουνου ενός νέου κεφαλαίου στο σίριαλ που ονομάζεται κρίση του Τύπου. Όλες σχεδόν οι εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας οφείλουν να έχουν DVD. Είναι όρος επιβίωσής τους. Πολλές μάλιστα σκεπάζουν και την πρώτη σελίδα με το οπτικοακουστικό τους υλικό. Στην αξιολόγηση προηγείται το δώρο του προϊόντος. Κάποιες άλλες άρχισαν να προσφέρουν και δύο DVD. Ο ανταγωνισμός έχει περάσει πλέον σε νέες μορφές. Στα περίπτερα δεν ρωτούν πια «τι γράφουν οι εφημερίδες». Ρωτούν «τι παίζουν οι εφημερίδες».
Ο ελληνικός Τύπος βρίσκεται χρόνια τώρα σε καθεστώς βαθύτατης κρίσης. Από το 1990 και μετά έχασε σχεδόν το 60% της κυκλοφορίας του. Υπάρχει και σ’ άλλες χώρες κρίση. Εκεί όμως κρίση ονομάζουν το γεγονός ότι τα τελευταία 15 χρόνια ο Τύπος έχασε συνολικά το 0,5% της κυκλοφορίας του. Και ψάχνουν νέους τρόπους προσέλκυσης των αναγνωστών. Κάνουν συνέδρια. Γίνονται συζητήσεις. Στην Ελλάδα γίνονται οπτικοακουστικές παραγωγές.
Η αλήθεια είναι ότι ο ελληνικός Τύπος προσπάθησε με πολλούς τρόπους να αντιμετωπίσει την κρίση. Επένδυσε σε CDs, σε ραδιοφωνάκια, σε ποδήλατα, κατσαρόλες και χαλιά. Μέχρι και στην αγορά γης. Κάποιες εφημερίδες έδιναν και διαμερίσματα. Επένδυσε σε χαρτί και πιεστήρια. Σε μελάνια και χρώματα…
Σε ένα πράγμα μόνο δεν επένδυσε. Στο βασικό του προϊόν. Στο περιεχόμενο. «Το πρόβλημα με τις εφημερίδες», είχε πει κάποτε ο διευθυντής της Ομοσπονδίας Βρετανών Εκδοτών Πολ Ζίλμεργκ, «είναι πως έχουν πλάτος ενός μιλίου και βάθος μιας ίντσας». Και να σκεφθείτε πως μιλούσε για τον Βρετανικό Τύπο…
Στην Ελλάδα η βιομηχανία του Τύπου αντιμετωπίστηκε την κρίση επιφανειακά, όσο επιφανειακό είναι το προϊόν της. Κατ’ αρχήν χρέωσε την πτώση των κυκλοφοριών εξ’ ολοκλήρου στην έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης. Η διαπίστωση αυτή είναι εν μέρει ακριβής. Στο μεγαλύτερο της μέρος όμως είναι ψευδής. Τα κανάλια έπαιξαν ρόλο, αλλά υπάρχουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Η ελληνική περίπτωση είναι μοναδική: 60% πτώση κυκλοφοριών 15 μόλις χρόνια.
Οι επιχειρήσεις του Τύπου αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν αυτή τη βαθιά κρίση βάζοντας το κάρο πριν το άλογο. Αποφάσισαν να επενδύσουν στα δώρα αντί στο βασικό τους προϊόν. Τώρα ψάχνουν ηθοποιούς αντί να επενδύσουν σε δημοσιογράφους. Δεν είναι τυχαίο ότι μόνο στην βιομηχανία του Τύπου δεν γίνονται σεμινάρια, ημερίδες, επανεκπαίδευση προσωπικού, άνοιγμα σε νέες μορφές γραφής και περιεχομένου.
(Σημείωση- προσωπική εμπειρία: Πέρυσι στο Δουβλίνο έγινε το ετήσιο παγκόσμιο συνέδριο εκδοτών, διευθυντών εφημερίδων με θέμα «ο Τύπος μπροστά στις νέες προκλήσεις. Σ’ αυτό συμμετείχαν πλέον των χιλίων στελεχών του Τύπου, απ’ όλο τον κόσμο. Και μόνο δύο Έλληνες).
Οι εκδότες και οι Ενώσεις Συντακτών περί άλλων τυρβάζουν και οι λίγοι εναπομείναντες αναγνώστες μάταια ψάχνουν κάτι να διαβάσουν στα πολυσέλιδα που πλημμυρίζουν τα περίπτερα. Ο Τύπος είναι σε βαθιά κρίση, αλλά ελάχιστοι μοιάζει να κατανοούν ότι αυτή είναι κρίση ουσίας και όχι περιτυλίγματος.
Τώρα ο ελληνικός Τύπος κινείται στον αστερισμό των DVD. Βραχυχρόνια τα αποτελέσματα στην κυκλοφορία είναι καλά. Όμως μετά τα DVD τι; Κάποιοι σαρκάζουν: «τα δύο DVD ανά εφημερίδα». Κάποιοι άλλοι φοβούνται ότι η επόμενη φούσκα της ελληνικής κοινωνίας που θα σκάσει είναι στο χώρο του Τύπου. Βλέπουν και σενάρια «δημιουργικής καταστροφής», αλλά Σουμπέτερ: αναδιάρθρωσης της αγοράς και της παραγωγής στο χώρο των ΜΜΕ. Ισχυρίζονται, ότι «οι λίγες επιχειρήσεις Τύπου που θα απομείνουν θα αναγκαστούν να επιστρέψουν στο περιεχόμενο προσελκύοντας τους καλύτερους στο χώρο κι επανεκπαιδεύοντάς τους διαρκώς. Ότι οι δημοσιογράφοι θα έχουν περισσότερο χρόνο να διαβάζουν απ’ όσο γράφουν και να ακούν περισσότερο απ’ όσο μιλούν. Όσοι γραφιάδες θα απομείνουν στο επάγγελμα θα έχουν καλύτερη και περισσότερη παιδεία από τους αναγνώστες τους. Πιστεύουν ότι οι εφημερίδες θα γίνουν και πάλι όχημα της πνευματικής ζωής του τόπου…»
Καλοοοό! Το άλλο με την «Πάλκο» το ξέρετε;
Να μας συμπαθάτε λοιπόν αλλά μερικές μέρες αυτής και την επόμενης εβδομάδα δεν θα έχει DVD. Οι δημοσιογράφοι απεργούν, θέτοντας -δυστυχώς- λίγα από τα θεσμικά αιτήματα για την αναζωογόνηση του κλάδου. Περισσότερα DVD προσεχώς. Έγχρωμα, σινεμασκόπ…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Athens Voice» στις 15.7.2004
