Μεταρρύθμιση δεν είναι η επιλογή ενός καλού προέδρου, αλλά η αλλαγή του μηχανισμού επιλογής προέδρων.
Ας ελπίσουμε ότι ο νέος πρόεδρος του Αρείου Πάγου κ. Βασίλης Νικόπουλος θα αποδειχθεί ο καλύτερος πρόεδρος που είχε ποτέ η Δικαιοσύνη. Αν έρθουν έτσι τα πράγματα, τότε πρέπει να συγχαρούμε την κυβέρνηση που τον επέλεξε. Με μισή καρδιά, όμως. Να πούμε «μπράβο» για την καλή επιλογή, αλλά να θυμηθούμε ότι αυτή είναι συγκυριακή. Δηλαδή, ο μηχανισμός που επέλεγε τους προηγούμενους «χειρότερους» προέδρους του Αρείου Πάγου (Σ.Σ.: αφού υποθέτουμε ότι αυτός θα αποδειχθεί ο καλύτερος, αναγκαστικά οι προηγούμενοι θα αποδειχθούν χειρότεροι) παρέμεινε ανέπαφος. Η κυβέρνηση διορίζει τον επικεφαλής και τίποτε δεν αποκλείει αύριο κάποια άλλη κυβέρνηση με ένα άλλο υπουργό Δικαιοσύνης να επιλέξει ένα κακό πρόεδρο.
Μεταρρύθμιση λοιπόν δεν είναι η επιλογή ενός καλού προέδρου, αλλά η αλλαγή του μηχανισμού επιλογής προέδρων επί τα βελτίω, όπως είναι η αυτονόμηση της δικαιοσύνης από τον εναγκαλισμό της εκτελεστικής εξουσίας. Να επιλέγουν δηλαδή οι δικαστές την ηγεσία τους. Ολα τα άλλα αποτελούν ανακύκλωση του παρελθόντος, που τυχαία μπορεί να έχει ένα θετικό αποτέλεσμα και πιθανότατα ένα αρνητικό.
Το ίδιο ισχύει και με τους διοικητές των Ταμείων. Εκεί (συγκυριακά πάλι) είχαμε αρνητικά αποτελέσματα. «Ανίδεοι» -κατά ομολογία υπουργού- ανέλαβαν με άνωθεν εντολή να διαχειριστούν τις οικονομίες των εργαζομένων. Αλλά ακόμη κι αν αυτοί αποδεικνυόταν επαρκείς, το θετικό αποτέλεσμα θα ήταν προϊόν τύχης. Μεταρρύθμιση λοιπόν θα ήταν να φτιαχτεί ένας άλλος μηχανισμός επιλογής αυτών των διοικητών που δεν θα έχει σχέση με τους υπουργικούς προθαλάμους. Να αναλάβουν εργοδότες κι εργαζόμενοι τη διαχείριση των χρημάτων τους.
Μεταρρύθμιση λοιπόν δεν σημαίνει να αλλάξεις τον «κακό» Γιώργο με τον «καλό» Γιάννη, ούτε τον «ανήθικο» Κώστα με τον «ηθικό» Νίκο. Καταρχήν δεν μπορεί ποτέ να είσαι εκ των προτέρων σίγουρος ότι ο Γιώργος και ο Νίκος θα αποδειχθούν «καλοί και ηθικοί». Συνήθως δε, αποδεικνύονται «κακοί και ανήθικοι» διότι ο μηχανισμός επιλογής των προϋποθέτει την ανηθικότητά τους. Αφού η επιλογή τους γίνεται από μια κυβέρνηση ενός κόμματος, εκ των πραγμάτων η συμπεριφορά τους πρέπει να είναι τουλάχιστον «φίλια» προς κάποιο κόμμα με ό,τι αυτό σημαίνει για τη διαδρομή τους.
Από την άλλη, ακόμη κι αν μια κυβέρνηση έχει τις καλύτερες προθέσεις και πραγματικά θέλει να επιλέξει τους καλύτερους για διάφορες θέσεις, κάθε ατυχής επιλογή τη βαρύνει. Λάθη γίνονται πάντα και στην πολιτική ποτέ δεν μετρούν οι προθέσεις, παρά μόνο τα αποτελέσματα. Εκ των πραγμάτων οι κυβερνήσεις αναλαμβάνουν ανώφελο πολιτικό ρίσκο, το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις μεταφράζεται σε πολιτικό κόστος. Δηλαδή ακόμη κι αν η κυβέρνηση ήθελε το καλύτερο για τα ασφαλιστικά Ταμεία, χρεώνεται εξ ολοκλήρου το πολιτικό κόστος για το σκάνδαλο των ομολόγων. Αυτή επέλεξε τους «ανίδεους», αυτή χρεώνεται πολιτικά τις επιλογές τους.
Μία είναι η βασική μεταρρύθμιση που πρέπει να γίνει στον τόπο. Η αποκέντρωση του μηχανισμού λήψης αποφάσεων. Στη Δικαιοσύνη για τα του οίκου της, στην ακαδημαϊκή κοινότητα για τα ΑΕΙ, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, παντού. Αυτή δεν θα εξαλείψει τις κακές επιλογές, αλλά σίγουρα θα τις μειώσει. Κυρίως επειδή εκείνοι που θα αποφασίζουν, θα ζήσουν πρώτοι και στο πετσί τους τα αποτελέσματα της επιλογής τους.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 15.7.2007
