Υπάρχει ο τρόπος της αποκέντρωσης για να έχει κάθε πανεπιστημιακό τμήμα, έστω κατά προσέγγιση, τους εισακτέους που θέλει. Να αποφασίζουν τα ΑΕΙ σε ποια μαθήματα θα εξετάζονται όσοι θέλουν να εισαχθούν σ’ αυτά.
Διακηρυγμένη πρόθεση κάθε υπουργού Παιδείας είναι να «καταργήσει την παπαγαλία» και να σπάσει τον δεσμό μεταξύ λυκείου και πανελλαδικών εξετάσεων, δεσμός ο οποίος πνίγει την παιδεία. Αυτό τουλάχιστον λένε κάθε φορά οι πολιτικοί που ανακατεύουν τις εξετάσεις, αυτό είπε και ο κ. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος προαναγγέλλοντας ότι τα έξι εξεταστέα μαθήματα θα γίνουν τέσσερα: «Στόχος μας είναι να μάθουμε τα παιδιά μας πώς να μαθαίνουν. Οχι να τους φορτώνουμε με γνώσεις, τις οποίες ύστερα από λίγο θα ξεχάσουν. Σ’ αυτό το πλαίσιο, σκεφτόμαστε και προτείνουμε, αντί να έχουμε έξι μαθήματα στις πανελλαδικές εξετάσεις, να έχουμε τέσσερα. Μειώνοντας τα μαθήματα, μειώνουμε τον κόπο των μαθητών, αυξάνουμε τη δυνατότητα κριτικής γνώσης και έτσι νομίζω ότι πάμε σε ένα καλύτερο πλαίσιο».
Βεβαίως, υπάρχει μια λογική αντίφαση στα λεγόμενα του υπουργού, διότι όσο λιγότερα είναι τα εξεταστέα μαθήματα τόσο μεγαλύτερο είναι το κίνητρο για παπαγαλία· υπάρχει περισσότερος χρόνος να μάθουν τα παιδιά «απ’ έξω κι ανακατωτά» τις λίγες σελίδες εξεταστέας ύλης. Ενώ, αντιθέτως, αν τα μαθήματα είναι περισσότερα θα είναι πιο δύσκολο για τους μαθητές γενικώς, αλλά και να παπαγαλίσουν. Εκ των πραγμάτων λοιπόν τα περισσότερα μαθήματα βλάπτουν την παπαγαλία, και όχι τα λιγότερα. Το θετικό των τεσσάρων μαθηματων είναι ότι λειτουργούν ως βασικός κορμός γνώσεων που πρέπει να έχει κάθε φοιτητής.
Υπάρχει όμως και ένα άλλο ζήτημα που αφορά τα πανεπιστήμια. Αυτά χρειάζονται πρωτοετείς φοιτητές που να έχουν τις βασικές δεξιότητες (επάρκεια γλώσσας, μαθηματικά κ.ά.), αλλά και να κατέχουν τις στοιχειώδεις γνώσεις στο αντικείμενο που εξειδικεύονται. Το Τμήμα Βιολογίας, για παράδειγμα, χρειάζεται εισακτέους που να ξέρουν τι είναι το κύτταρο· τα οικονομικά Τμήματα τον «νόμο προσφοράς και ζήτησης»· τα Αρχαιολογικά χρειάζονται φοιτητές που να ξέρουν εκ των προτέρων κατά πού πέφτει η Βεργίνα κ.λπ. Δεν είναι αστείο και δεν είναι υπερβολή. Διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν φοιτητές που μπορούν να απαγγείλουν τα σχολικά εγχειρίδια απ’ έξω, αλλά δεν ξέρουν τι είναι η τρόικα ή τι έγινε στον Μαραθώνα.
Με βάση αυτές τις απαιτήσεις, υπάρχει ο τρόπος της αποκέντρωσης για να έχει κάθε πανεπιστημιακό τμήμα, έστω κατά προσέγγιση, τους εισακτέους που θέλει. Να αποφασίζουν τα ΑΕΙ σε ποια μαθήματα θα εξετάζονται όσοι θέλουν να εισαχθούν σ’ αυτά.
Γράφαμε και παλαιότερα («Οι εξετάσεις και η αποκέντρωση» «Καθημερινή» 28/1/2009) ότι «ιστορικά ένα πράγμα έκανε αδέκαστα το ελληνικό κράτος: εισαγωγικές εξετάσεις. Από το 1964 και μετά και με την εξαίρεση δύο ετών (1980 και 2006) ουδείς έχει να προσάψει το παραμικρό στην εν λόγω διαδικασία. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να διαφυλάξουμε, ως νησίδα στον ωκεανό της ρουσφετολογίας του ελληνικού κράτους. Γι’ αυτό το υπουργείο Παιδείας μπορεί να λειτουργήσει ως εξεταστικός μηχανισμός όλων των μαθημάτων που οι διάφορες σχολές των ΑΕΙ ζητούν. Μόνο όμως ως εξεταστικός μηχανισμός και ουχί ως γκαουλάιτερ που θα κανονίζει ποια μαθήματα θα εξετάζονται και ποια θα είναι η στάθμιση κάθε μαθήματος.
Κάθε τμήμα θα προκηρύσσει τις θέσεις του και θα ζητεί από τους υποψηφίους να διαγωνιστούν σε συγκεκριμένα μαθήματα που θα είναι διαφορετικά και θα τα σταθμίζει με διαφορετικό συντελεστή. Αλλα μαθήματα μπορεί να ζητάει το Θεολογικό και άλλα η Φιλοσοφική. Αλλα το Βιολογικό και άλλα το τμήμα Πολιτικών Μηχανικών. Ακόμη και ομοειδή τμήματα μπορεί να διαφέρουν σε ό,τι αφορά τις εισαγωγικές. Το Μετσόβιο, για παράδειγμα, που έχει μεγάλη ζήτηση μπορεί να δυσκολεύει τις εξετάσεις του ζητώντας περισσότερα μαθήματα απ’ ό,τι μια σχολή της περιφέρειας.
Φυσικά και τα μαθήματα θα είναι γνωστά και ο συντελεστής στάθμισής των, όπως και οι διαθέσιμες θέσεις ανά πανεπιστήμιο. Οι μαθητές, πέρα από μερικά μαθήματα βασικών δεξιοτήτων (π.χ. έκθεση) θα μπορούν να επιλέγουν να εξεταστούν μόνο στα μαθήματα που αντιστοιχούν στις σχολές που επιθυμούν. Ενα Οικονομικό Τμήμα για παράδειγμα δεν θα ζητεί απλώς Μαθηματικά, αλλά πιθανώς και Στατιστική και Βασικές Αρχές Κοινωνιολογίας και Εισαγωγικές γνώσεις στην Οικονομική Επιστήμη. Είναι σίγουρο ότι οι μαθητές, προκειμένου να μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητες εισαγωγής τους σε κάποια σχολή δεν θα επιλέξουν τον μικρό αριθμό των τεσσάρων ή πέντε μαθημάτων, αλλά θα εντρυφήσουν σε περισσότερα.
Τα οφέλη της χωλής έστω αυτής αποκέντρωσης, αρμοδιοτήτων προς τα πανεπιστήμια, θα είναι πολλαπλά. Τα ΑΕΙ θα παίρνουν τους καλύτερα προετοιμασμένους -σύμφωνα με τις ανάγκες που αυτά προσδιορίζουν- φοιτητές. Οι υποψήφιοι δεν θα αποστηθίζουν τέσσερα ή πέντε εγχειρίδια· θα είναι αναγκασμένοι να δίνουν βάρος σε περισσότερα μαθήματα. Αν μάλιστα η εξέταση γίνει εφ’ όλης της ύλης του μαθήματος τότε αναγκαστικά θα πρέπει να δίνουν βάρος στην κριτική σκέψη.
Το κυριότερο όμως είναι ότι θα υπονομευτεί η παπαγαλία. Σήμερα το εκπαιδευτικό σύστημα, ειδικά στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου, είναι προσανατολισμένο στα τέσσερα ή έξι (ή όσα κάνει κέφι ο εκάστοτε υπουργός Παιδείας) μαθήματα, κι αυτό διότι το 100% των μαθητών προσανατολίζονται σ’ αυτά τα μαθήματα. Η ζήτηση συγκεκριμένων μαθημάτων διαμορφώνει την προσφορά. Αν όμως σε ένα σχολείο κάποιοι, πέρα από τα βασικά μαθήματα, χρειάζεται να μάθουν και Βιολογία, άλλοι και Οικονομικά, άλλοι και Κοινωνιολογία κ.λπ. αναγκαστικά το σχολείο θα αλλάξει προσανατολισμό δίνοντας βάρος και στα υπόλοιπα μαθήματα.
Αυτό βεβαίως θα αφαιρέσει από τους υπουργούς Παιδείας το παιχνίδι των εξεταστέων μαθημάτων, με το οποίο ασχολούνται κάθε φορά που καταλαμβάνουν τον θώκο. Να θυμίσουμε ότι ο νυν υπουργός Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος εξήγγειλε τη μείωση των εξεταζόμενων μαθημάτων από έξι σε τέσσερα. Το 2005 η κ. Μαριέττα Γιαννάκου μείωσε σε έξι τα εννιά εξεταστέα μαθήματα που είχε θεσπίσει ο κ. Πέτρος Ευθυμίου το 2000. Τότε ο κ. Ευθυμίου είχε κάνει τα δεκατρία εξεταζόμενα μαθήματα, εννιά. Πριν από αυτόν, το 1997, ο κ. Γεράσιμος Αρσένης είχε αυξήσει σε δεκατρία τα τέσσερα μαθήματα που είχε θεσμοθετήσει ως υπουργός Παιδείας ο Γιώργος Παπανδρέου κ.λπ. Διά της αποκέντρωσης οι υπουργοί Παιδείας θα πάψουν να παίζουν με τις εξετάσεις και τις μεγαλόστομες διακηρύξεις, αλλά τι να κάνουμε; Κανένα σύστημα δεν είναι… τέλειο!
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 7.7.2013