Τους δικτάτορες κι αν τους πλένεις τα λεφτά σου σπαταλάς.
Τσάμπα κουβαλήθηκε πριν από τρεις μήνες στο Ριάντ ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν. Οχι μόνο «γύρισε άπραγος δίχως να κατορθώσει να πείσει τη Σαουδική Αραβία να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου» («Καθημερινή» 19.7.2022) αλλά πριν από μία εβδομάδα «ο ΟΠΕΚ αποφάσισε να μειώσει την παραγωγή του κατά 2 εκατ. βαρέλια την ημέρα [και] σημαντική μερίδα αναλυτών είδαν αυτή την κίνηση του διεθνούς καρτέλ πετρελαίου ως ρήξη στη μακροχρόνια ενεργειακή συμμαχία του Ριάντ με την Ουάσιγκτον» («Καθημερινή» 10.10.2022).
«Είναι τα λεφτά, ανόητε» που θα ‘λεγε και ένας σύμβουλος του Κλίντον, αλλά η κίνηση της Σαουδικής Αραβίας επιτρέπει την εξαγωγή ευρύτερων πολιτικών συμπερασμάτων, πέρα από το πασιφανές ότι η ισχύς της Δύσης δεν είναι αυτή που ήταν. Δεν βγάζει γλώσσα μόνο ο Πούτιν και ο Ερντογάν, αλλά και η πολλαπλώς εξαρτημένη από τις ΗΠΑ Σαουδική Αραβία. Είναι η χώρα για την οποία οι Δημοκρατίες όλου του κόσμου κάνουν τα στραβά μάτια σε αναρίθμητες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων· από τη θέση των γυναικών, μέχρι δολοφονίες αντιφρονούντων και μέχρι ακρωτηριασμούς στο όνομα του ιερού νόμου.
Αυτό αποδεικνύει ότι «τους δικτάτορες κι αν τους πλένεις τα λεφτά σου σπαταλάς». Η αποκαλούμενη «ρεαλιστική σχολή των διεθνών σχέσεων» έχει κοντά ποδάρια. Η λογική που λέει ότι πρέπει να ικανοποιούνται τα καπρίτσια των αυταρχικών ηγετών είναι ασταθής, διότι όλοι οι άνθρωποι είναι ασταθείς. Στις Δημοκρατίες η αστάθεια των εκλεγμένων μετριάζεται από αντίβαρα· τους θεσμούς ελέγχου και εξισορρόπησης της εξουσίας. Στα αυταρχικά ή/και δικτατορικά καθεστώτα οι μεταβαλλόμενες επιθυμίες, φοβίες, φιλοδοξίες, κ.λπ. των ηγετών γίνονται επίσημη πολιτική χωρίς κανένα φίλτρο ενδιαμέσως.
Το χειρότερο δε είναι ότι η «ρεαλιστική πολιτική» τούς εξαχρειώνει. Αν νιώσουν ότι περνάει χωρίς συνέπειες το μικρό κακό θα προχωρήσουν και στο μεγάλο. Ο Χίτλερ ήταν σίγουρος ότι οι σύμμαχοι δεν θα πολεμήσουν για την Πολωνία, αφού κατάπιε χωρίς συνέπειες την Τσεχοσλοβακία. Ο Πούτιν προχώρησε σε γενική έφοδο στην Ουκρανία, έχοντας ως προηγούμενο τις ανεμικές αντιδράσεις για την προσάρτηση της Κριμαίας. Ο Ερντογάν πατάει στη μακροχρόνια ανοχή της Δύσης –που τώρα μοιάζει να τελειώνει– για τα καμώματα της Τουρκίας.
Το χείριστο όλων για αυτές τις χώρες είναι πως οι αυταρχικοί ηγέτες δεν καταλαβαίνουν πότε έχουν παρατραβήξει το σχοινί. Δεν έχουν αντιπολίτευση να τους το πει κι αν κάποιος φουκαράς του κύκλου του τολμήσει να σκεφτεί διαφορετικά θα έχει την τύχη του Σεργκέι Ναρίσκιν, του αρχηγού των Μυστικών Υπηρεσιών της Ρωσίας που δημοσίως εξευτέλισε ο αυτοκράτωρ Πούτιν.