Δεν αρκεί η βούληση για να επιτευχθούν τα αγαθά της κυκλικής οικονομίας. Χρειάζονται ευρύτερες παρεμβάσεις στις πόλεις.
Είναι καλά και χρήσιμα όσα γράφει το στέλεχος της WWF Ελλάς κ. Αχιλλέας Πληθαράς για την καύση των απορριμμάτων. Πράγματι «η θέσπισή της, σχεδόν ως βασικής μεθόδου διαχείρισης αποβλήτων είναι παραδοχή αποτυχίας» («Καθημερινή» 10.2.2022). Απλώς πρέπει να διευκρινιστεί: αποτυχία ως προς τι; Σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση, ή σε σχέση με έναν άλλο κόσμο όπου υπάρχει «η χωριστή διαλογή, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση, η εφαρμογή του “ο ρυπαίνων πληρώνει”, η επίτευξη των στόχων ανακύκλωσης, η μείωση των πλαστικών μιας χρήσης, ο οικολογικός σχεδιασμός προϊόντων συσκευασίας, η δημιουργία κυκλικών μοντέλων»;
Τα τελευταία, όπως ορθώς γράφει ο κ. Πληθαράς, «δεν πρέπει να αγνοηθούν». Οχι μόνο για οικολογικούς λόγους, αλλά επειδή έχουν και οικονομική ωφέλεια. Τα σκουπίδια δεν είναι άχρηστα. Με σωστή διαχείριση μπορούν να αποφέρουν περισσότερα χρήματα απ’ ό,τι αν καούν. Αυτό όμως προϋποθέτει κάποια πράγματα που δεν υπάρχουν σε επάρκεια στην Ελλάδα.
Δεν αναφερόμαστε μόνο στη «διαχρονική αδυναμία κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης να προσφέρουν καλές υπηρεσίες στους πολίτες της χώρας για τη διαχείριση των απορριμμάτων», αν και πρέπει να πούμε ότι η Τ.Α. έχει λαμπρά παραδείγματα σε σχέση με το κεντρικό κράτος, το οποίο δεν καταφέρνει ούτε απλούς ΧΥΤΑ να κατασκευάσει. Οι δήμοι της Δυτικής Μακεδονίας, για παράδειγμα, έχουν από τη δεκαετία του ’90 ένα θαυμαστό ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης, με διαλογή στην πηγή, αξιοποίηση των οργανικών υπολειμμάτων κ.λπ.
Πρόβλημα επίσης –τουλάχιστον μακροχρονίως– δεν είναι η «νοοτροπία του Ελληνα», που δεν ανακυκλώνει ούτε στους σημερινούς μπλε κάδους με τα σύμμεικτα υλικά. Το παράδειγμα της Κοζάνης δείχνει ότι οι νοοτροπίες αλλάζουν. Το βασικότερο πρόβλημα στις σύγχρονες ελληνικές πόλεις είναι ο χώρος. Οι περισσότεροι Ελληνες ζουν σε στενά διαμερίσματα, τα οποία –όπως έδειξε η πανδημία– δεν καλύπτουν ούτε τις παλιές ανάγκες, πόσο δε μάλλον τις σύγχρονες που χρειάζονται τέσσερις και πέντε κάδους απορριμμάτων. Η εμπειρία δείχνει πως ούτε ο δημόσιος χώρος επαρκεί όπου ανταγωνίζονται γι’ αυτόν τα αυτοκίνητα προς στάθμευση με τους λίγους σχετικώς μπλε και πράσινους κάδους.
Δεν αρκεί η βούληση για να επιτευχθούν τα αγαθά της κυκλικής οικονομίας. Χρειάζονται ευρύτερες παρεμβάσεις στις πόλεις, οι οποίες έτσι κι αλλιώς ασφυκτιούν. Η καύση, παρά τους δυνητικούς κινδύνους, μπορεί να είναι μια προσωρινή λύση, αν και ζούμε σε έναν τόπο που οι πολίτες απαιτούν φθηνή ενέργεια, λιγότερη ρύπανση, αλλά «όχι να μπουν και ανεμογεννήτριες!». Μπορούμε να φανταστούμε τι θα γίνει αν χωροθετηθούν εργοστάσια καύσης…