Είναι καλό, βέβαια, που έστω διά της πλαγίας απολαμβάνουμε κατά μέσο όρο το επίπεδο ατομικής ευημερίας των Ευρωπαίων. Το κακό είναι ότι η παραοικονομία στερεί από το Δημόσιο πόρους, οι οποίοι θα δημιουργούσαν συνολική ευημερία.
Είναι ανησυχητικά όσα από το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο δημοσίευσε προχθές η «Καθημερινή». Οχι τόσο για την απαισιοδοξία των Ελλήνων σχετικά με το αύριο της χώρας. Ούτε για τη συγκρατημένη αισιοδοξία που δηλώνουν για το προσωπικό τους μέλλον. Η ανησυχία εδράζεται στη διαφορά: ενώ το 57% των Ελλήνων δηλώνουν ότι «οι επόμενοι 12 μήνες θα είναι χειρότεροι για την οικονομική κατάσταση της χώρας» (35% μέσος όρος των «25») οι μισοί μόνο από αυτούς (28%) πιστεύουν το ίδιο για τη δική τους οικονομική κατάσταση. Για τη δε επαγγελματική κατάσταση, μόνο 9% των Ελλήνων απαισιοδοξεί. Αντιθέτως το 73% υπολογίζει ότι η προσωπική τους επαγγελματική κατάσταση θα παραμείνει η ίδια.
Το τελευταίο πιθανώς να εξηγείται από την εκτεταμένη εργοδοσία του Δημοσίου. Ενα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού ζει με το δόγμα «βρέξει, χιονίσει…», οπότε υπολογίζει ότι μπορεί μεν η κατάσταση στη χώρα να χειροτερεύσει, οι ίδιοι όμως θα παραμείνουν στα ίδια.
Πιο ενδιαφέρουσα είναι η διαφορά μεταξύ της εκτίμησης για χειροτέρευση των οικονομικών της χώρας (57%) και της εκτίμησης για στασιμότητα στα προσωπικά τους οικονομικά (53%). Αυτό πιθανώς να εδράζεται στην εκτεταμένη παραοικονομία της χώρας. Οι Ελληνες γνωρίζουν ότι, παρά τους αξιοζήλευτους ρυθμούς μεγέθυνσης, η συνολική απόδοση της οικονομίας φθίνει. Ξέρουν επίσης ότι οι ίδιοι πάντα «θα βρίσκουν τον τρόπο να τα βολέψουν». Η παραοικονομία τρέφει τα ατομικά όνειρα κι απαγορεύει τα συλλογικά.
Η εκτεταμένη παραοικονομία φαίνεται και από ένα άλλο πίνακα του ευρωβαρόμετρου. Στη χώρα που εμφανίζεται να έχει το 70% του μέσου όρου εισοδημάτων στην Ευρωπαϊκή Ενωση, τα ελληνικά νοικοκυριά έχουν πάνω-κάτω το ίδιο ποσοστό κατοχής διαρκών καταναλωτικών αγαθών. Ετσι το 100% των νοικοκυριών έχουν τηλεόραση (98% στην Ε.Ε. των «25»), 63% DVD (67% στην Ε.Ε.), 69% CD (69% στην Ε.Ε.), 71% αυτοκίνητο (73% στην Ε.Ε.), 64% σπίτι που έχουν εξοφλήσει (41% στην Ε.Ε.). Υπολειπόμαστε μόνο σε ό,τι αφορά την κατοχή υπολογιστή (36% εδώ, 60% στην Ε.Ε.) και στις συνδέσεις internet (16% και 46% αντίστοιχα).
Είναι καλό, βέβαια, που έστω διά της πλαγίας απολαμβάνουμε κατά μέσο όρο το επίπεδο ατομικής ευημερίας των Ευρωπαίων. Το κακό είναι ότι η παραοικονομία στερεί από το Δημόσιο πόρους, οι οποίοι θα δημιουργούσαν συνολική ευημερία. Η πραγματική ευημερία δεν εξαρτάται μόνο από τον αριθμό των αυτοκινήτων που ιδιωτικώς κατέχουμε, αλλά από τις δημόσιες υποδομές (δρόμοι, πάρκα, συγκοινωνίες κ.λ.π.) Και σε ό,τι αφορά τα δημόσια αγαθά οι διαφορές με την Ευρώπη είναι τεράστιες…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 15.7.2006