Οι δημοσκοπήσεις λειτουργούν σαν τις χήνες του Καπιτωλίου: προειδοποιούν για κινδύνους. Κάποιοι, θέλουν να τις σφάξουν επειδή κάνουν πολύ θόρυβο και δεν τους αφήνουν να κοιμηθούν.
Η πολιτική συντάκτρια της Wall Street Journal Πέγκι Νούναν συνήθιζε να λέει ότι «σε κάθε σύσκεψη της εφημερίδας, όλοι είχαν μια άποψη. Ο υπεύθυνος δημοσκοπήσεων όμως είχε τα δεδομένα». Τα τελευταία πολλάκις αμφισβητούνται, ειδικά όταν δεν ταιριάζουν με την άποψη που ο καθένας έχει για τον κόσμο. Ετσι παλαιότερα, ήταν το ΠΑΣΟΚ που αμφισβητούσε τις δημοσκοπήσεις, τώρα η Νέα Δημοκρατία. Ο λόγος είναι προφανής κι έχει να κάνει με αυτό που έλεγε ο συγγραφέας Αντριου Λανγκ: «Οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τη στατιστική, όπως οι μεθυσμένοι τα φανάρια. Περισσότερο για να στηρίζονται παρά για να διαφωτίζονται».
Φυσικά μια δημοσκόπηση δεν είναι εκλογική αναμέτρηση. Φωτογραφίζει τη συγκυρία και δείχνει πώς έχουν τα πράγματα σήμερα. Αυτά μπορεί να αλλάξουν, αλλά για να αλλάξουν απαιτείται η μελέτη των δημοσκοπήσεων. Ενα νούμερο από μόνο του δεν λέει πολλά -χρησιμεύει μόνο για πανηγυρισμούς ή για τα πανηγύρια των τηλεπαραθύρων- αλλά ο συνδυασμός των ευρημάτων, μαζί με τα στοιχεία προηγούμενων δημοσκοπήσεων, δίνει μια πολύ καλή εικόνα της παρούσας κατάστασης.
Η δημοσκόπηση που δημοσιοποίησε η «Καθημερινή» και ο «ΣΚΑΪ» την περασμένη εβδομάδα προκάλεσε στα στελέχη της Ν.Δ. και σε κάποιους δημοσιογράφους, σοκ. Τέτοιο που η Γραμματεία Πολιτικού Σχεδιασμού του κυβερνώντος κόμματος σε non paper αναρωτιέται «τι έχει αλλάξει από τον Σεπτέμβριο;»
Είναι εν μέρει κατανοητό: η διαφορά στην πρόθεση ψήφου εκτινάχτηκε στις 7,5 ποσοστιαίες μονάδες υπέρ του ΠΑΣΟΚ. Ομως, το ίδιο σοκ προκαλούσαν οι αντίστοιχες δημοσκοπήσεις με την ίδια μεθοδολογία, της ίδιας εταιρείας το 2000, το 2004 και το 2007 στα στελέχη της νυν αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η αντίδραση ήταν σχεδόν ταυτόσημη: άρνηση των δεδομένων. Αλλοτε τους ενοχλούσε το μέγεθος του δείγματος, άλλες φορές οι στατιστικές παράμετροι, πότε οι αναγωγές, πότε το ένα και πότε το άλλο. Και μετά έρχονταν οι εκλογές για να επαληθεύσουν τα ευρήματα…
Το αστείο είναι ότι δεν υπήρχε λόγος επαλήθευσης. Οι δημοσκοπήσεις φωτογραφίζουν το πρόβλημα, αλλά υπαινίσσονται και τις λύσεις. Οι συμβουλές του στυλ «μην πιστεύετε τις δημοσκοπήσεις» οδηγούν στην επαλήθευση των δημοσκοπήσεων.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να χάσει μια κυβέρνηση τις εκλογές. Ο ασφαλέστερος είναι να αρνηθεί την πραγματικότητα. Αν κλειστεί στο εβένινο κάστρο της εξουσίας και αρχίζει να θαυμάζει τα χωριά που κάθε Ποτέμκιν παρουσιάζει, τότε η κάλπη εκδικείται.
Οι δημοσκοπήσεις λειτουργούν σαν τις χήνες του Καπιτωλίου: προειδοποιούν για κινδύνους. Κάποιοι, θέλουν να τις σφάξουν επειδή κάνουν πολύ θόρυβο και δεν τους αφήνουν να κοιμηθούν. Τότε το τελικό ξύπνημα θα είναι πολύ οδυνηρό.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 16.4.2009