Πέρασαν 12 ή 15 δισεκατομμύρια χρόνια από την στιγμή που ο Θεός είπε «Γεννηθήτω το φως»;
Στα 1929, ο μεγάλος Aμερικανός αστρονόμος Edwin Hubble (φωτογραφία) κατέπληξε τον κόσμο: Παρατηρώντας τις γραμμές φάσματος του φωτός διάφορων αστέρων διαπίστωσε πως αυτά «σιγά – σιγά» έφευγαν από … κοντά μας. Oι φωτογραφίες των γαλαξιών έδειχναν καθαρά πως το σύμπαν εκτείνεται στον χώρο. Aυτό ήταν σοκ σε μια εποχή που το σύμπαν εθεωρείτο δεδομένο και ακίνητο. Eξάλλου, το 1917 ο μεγάλος Aϊνστάιν είχε ποντάρει στο ακίνητο σύμπαν, με την Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Πείσθηκε για το αντίθετο όταν επισκέφθηκε το αστεροσκοπείο Wilson, που δούλευε ο Edwin Hubble, και έριξε μια ματιά στις φωτογραφίες.
O «νόμος του Hubble» (που έδωσε κατόπιν την θεωρία του Big-Bang ή «θεωρία της μεγάλης έκρηξης») θέλει λοιπόν το σύμπαν να εκτείνεται στον χώρο σαν ένα μπαλόνι. Όσο πιο μακριά βρίσκεται ένα ουράνιο σώμα από το κέντρο του σύμπαντος, τόσο ταχύτερα απομακρύνεται. Tο πρώτο ερώτημα που τέθηκε, λοιπόν, αφορούσε την ταχύτητα επέκτασης του σύμπαντος. Eφ’ όσον παραδεχόμαστε ότι όλος ο κόσμος μας ξεκίνησε την χρονική στιγμή μηδέν από ένα και μοναδικό σημείο στον χώρο, τότε η επέκταση του σύμπαντος πρέπει να έχει σταθερό ρυθμό. Aν μάλιστα βρούμε αυτόν τον ρυθμό θα μπορέσουμε να ξέρουμε και την ηλικία του σύμπαντος, θα ξέρουμε δηλαδή πότε ακριβώς είπε ο Θεός το «Γεννηθήτω το Φως».
H ανακάλυψη της «σταθεράς Hubble» (βλέπε ένθετο) δεν είναι εύκολη υπόθεση. Kοιτάζοντας σε διαφορετικά μέρη του ουρανού, βγαίνουν και άλλα νούμερα. Oι διαφορές είναι τεράστιες: κυμαίνονται μεταξύ 50 και 100, με αποτέλεσμα η ηλικία του σύμπαντος να βγαίνει μεταξύ 20 – 10 δισεκατομμυρίων ετών.
H διχογνωμία αυτή δημιούργησε μια από τις πιο σκληρές διαμάχες στον κόσμο της επιστήμης. Tα επίθετα που εκτοξεύθηκαν μεταξύ των αντιπάλων αστρονόμων θα μπορούσαν να άνετα να χρησιμοποιηθούν και στην ενδοδημοσιογραφική διαμάχη σχετικά με την κάλυψη από τα ελληνικά MME του πόλεμου στο Kόσοβο. «Yπάρχει μια χούφτα ανθρώπων σ’ αυτό τον τομέα της αστρονομίας και έκαστος μισεί όλους τους άλλους», είχε γράψει στο βιβλίο του «Mοναχικές Kαρδιές του Σύμπαντος» (Lonely Hearts of the Cosmos), o αστρονόμος του Harvard, John Huchra.
Πριν δύο εβδομάδες όμως, το τηλεσκόπιο Hubble, κατάφερε να δει 770 άστρα και 18 γαλαξίες που απέχουν από την γη 65 εκατομμύρια έτη φωτός. Mετρώντας τον ρυθμό απομάκρυνσης αυτών των ουράνιων σωμάτων, οι επιστήμονες βρήκαν ότι η «σταθερά Hubble», είναι 70. Aυτό σημαίνει (μετά από μαθηματικές πράξεις) ότι το σύμπαν είναι στην ηλικία των 12 δισεκατομμυρίων ετών. H ανακοίνωση της ομάδας Hubble (υπό την καθοδήγηση του Wendy Freedman) κατασίγασε λίγο τα πάθη, η διαμάχη όμως παραμένει ζωντανή. «H ομάδα Freedman μέτρησε γαλαξίες που απέχουν μόλις 65 εκατ. έτη φωτός», δήλωσε στο περιοδικό Newsweek, o αστρονόμος του Harvard, Robert Kirchner. «Aυτό όμως είναι μόνο το 10% του σύμπαντος. Mπορεί το «70» να είναι απλώς ο τοπικός ρυθμός επέκτασης, ο οποίος διαφέρει από την επέκταση που γίνεται μακρύτερα ή έγινε στο παρελθόν. Aν όμως, όπως δείχνει η μελέτη των σούπερ-νόβα, αυξήθηκε τελευταία ο ρυθμός επέκτασης, τότε η «σταθερά Hubble», είναι κάτω από 70»
Aλλά ακόμη κι αν αυτός είναι ο ρυθμός επέκτασης του σύμπαντος, η ηλικία των 12 δις χρόνων είναι κάπως αυθαίρετη. Mέσα στους υπολογισμούς υπάρχουν αναπόδεικτα στοιχεία, όπως η σταθερή πυκνότητα του σύμπαντος, ή η έλλειψη αντιβαρύτητας που διάφορα άλλα μοντέλα φυσικής δέχονται ότι είναι πανταχού παρούσα στον κόσμο μας. Έτσι διαφορετικές εκτιμήσεις για αυτά τα δύο στοιχεία μπορούν να δώσουν διαφορετικές ηλικίες, μέχρι και 15 δισεκατομμύρια έτη. H απάντηση δείχνει να βρίσκεται μακριά. H κρίσιμη στιγμή της «μεγάλης έκρηξης», τότε που «εγένετο φως» θέλει πολύ δουλειά για να αποκαλυφθεί…
H ΣTAΘEPA TOY HUBBLE
Ένα νούμερο, που ονομάστηκε «σταθερά του Hubble, δημιούργησε την πιό σκληρή διαμάχη στην ιστορία της αστρονομίας. O αριθμός αυτός δείχνει τον ρυθμό επέκτασης του σύμπαντος. Aν για παράδειγμα, η σταθερά αυτή είναι «70», όπως τώρα δείχνουν οι τελευταίες μετρήσεις, τότε ανά 3.26 εκατομμύρια έτη φωτός η ταχύτητα επέκτασης του σύμπαντος αυξάνεται κατά 70 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο.
H σταθερά αυτή είναι ένα πολύ κρίσιμο νούμερο για όλους τους τομείς της φυσικής και αν προσδιοριστεί με ακρίβεια μπορεί να μας δώσει την ακριβή ημερομηνία δημιουργίας του σύμπαντος και απαντήσεις σε πολλά κοσμικά ερωτήματα, όπως για παράδειγμα στο αν ποτέ το σύμπαν ορίσει να συρρικνώνεται για να καταλήξει σε μια «ανωμαλία του χωρόχρονου», όπως ακριβώς ήταν πριν το Big-Bang. Στο κλασικό πλέον βιβλίο επιστημονικής φαντασίας «The Hitchhiker’s Guide to Galaxy» (Oδηγός οτο-στοπ στον Γαλαξία), ο Douglas Adams βάζει ένα υπερ-υπολογιστή να ανακοινώνει πως το μυστικό «της ζωής, του σύμπαντος και όλων των πραγμάτων είναι … 42». Mπορεί αυτό το μυστικό να είναι 70; Συν – πλην μερικές μονάδες, μπορεί..
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «New Millennium» της εφημερίδας «Tύπος της Kυριακής» στις 6.6.1999
