«Εύκολα κι απλά» νομίζουμε ότι θα ξεπεράσουμε και τα μεγάλα προβλήματα της οικονομίας. Θαρρούμε πως με ένα τζακ-ποτ θα λύσουμε το ασφαλιστικό, με άσπρες τρύπες θα καλύψουμε τα ελλείμματα Ελπίζουμε ότι κάπου υπάρχουν κρυμμένα λεφτά που «εύκολα κι απλά» θα μας κλείσουν όλες τις τρύπες.
Μια από τις πετυχημένες διαφημίσεις του ΟΠΑΠ διαλαλεί το νεοελληνικό όνειρο. Κατά τους πρωταγωνιστές της «τα πράγματα είναι εύκολα κι απλά. Μπαίνει σε ένα πρακτορείο, συμπληρώνεις ένα δελτίο και περιμένεις τα κέρδη». Βέβαια το αμόκ των 65 εκατομμυρίων στηλών που συμπληρώθηκαν αυτή την εβδομάδα δεν οφείλεται στη συγκεκριμένη διαφήμιση. Μάλλον η διαφήμιση αποτυπώνει πιστά την κυρίαρχη πίστη για τα οικονομικά στη χώρα μας.
Ας δούμε κάποιες εκφάνσεις αυτής της εδραιωμένης πίστης.
Είμαστε σίγουροι ότι τενεκέδες με χρυσάφι είναι διάσπαρτοι στα ελληνικά βουνά: Αρκεί να ψάξει κάποιος καλά. «Δεν ακούσατε για τον κουνιάδο του φίλου μιας θείας του κολλητού μου που σε μια βραδιά έγινε πλούσιος; Βρήκε σίγουρα λίρες…»
Θεωρούμε δεδομένο ότι στους λαβύρινθους του δημόσιου τομέα υπάρχουν θαμμένες δεσμίδες με χαρτονομίσματα των 500 ευρώ: αρκεί να κάνουμε τις κατάλληλες κινήσεις.
Το χρηματιστήριο θεωρήθηκε μια υπόθεση που εκδημοκρατισμού της τύχης: μοιράζει τζακ-ποτ, ασχέτως της μετοχής που θα επιλέξουμε.
Όλοι είναι σίγουροι ότι επιχείρηση είναι ένα πράγμα που εκτυπώνει λεφτά. Την στήνουμε και με το ελάχιστο κόπων και τα κέρδη αρχίζουν να ρέουν.
Φυσικά κάθε ένας χωριστά πιστεύει ακράδαντα ότι ο επόμενος πρώτος αριθμός του λαχείου είναι δικός του: αρκεί να του έρθει η φώτιση. «Ο δείνα που εμφανίστηκε στα κανάλια πιο έξυπνος είναι;»
Σ’ αυτή την κοινωνία που η συντριπτική πλειοψηφία των μελών της ζει με το όνειρο του εύκολου και γρήγορου πλουτισμού, φυσικό και επόμενο είναι η δουλειά να ιεραρχείται εξαιρετικά χαμηλά στο σύστημα αξιών της. Γαλουχήθηκαν γενιές με όραμα τη βολή του δημοσίου: «Και μετά θα κάααααθεσαι». Δημιουργήθηκε η επιχειρηματική νοοτροπία της αρπαχτής -φυσικά πάντα από το δημόσιο. Η εργασιακή ηθική, που είχαν οι γενιές των ελλήνων μέχρι την δικτατορία, εξαφανίσθηκε παντελώς. Όλοι θεωρούμε δεδομένο ότι, ακόμη και αν δεν παράγει κανείς, κάπου υπάρχουν κρυμμένα λεφτά τα οποία μας περιμένουν. «Ο θεός της Ελλάδας εξάλλου, είναι μεγάλος. Κάτι βρίσκεται πάντα να κουτσοβολευτούμε».
Κάπως έτσι «εύκολα κι απλά» νομίζουμε ότι θα ξεπεράσουμε και τα μεγάλα προβλήματα της οικονομίας. Θαρρούμε πως με ένα τζακ-ποτ θα λύσουμε το ασφαλιστικό, με άσπρες τρύπες θα καλύψουμε τα ελλείμματα Ελπίζουμε ότι κάπου υπάρχουν κρυμμένα λεφτά που «εύκολα κι απλά» θα μας κλείσουν όλες τις τρύπες.
Το πρόβλημα όμως είναι πως η δημοσιονομική πραγματικότητα δεν είναι ούτε εύκολη, ούτε απλή. Με ή χωρίς την απογραφή τα χρέη σωρεύονται, τα αδιέξοδα ενός συστήματος που θεωρεί τον κρατικό προϋπολογισμό κάτι σαν τον Aγιο Παντελεήμονα (στον οποίο προσφεύγουν όλοι) είναι πλέον ορατά. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι όλοι αυτοί οι πολιτικοί που προσπαθούν να μας πείσουν πως κάπου υπάρχουν κρυμμένα λεφτά -η Αριστερά υποστηρίζει ότι αυτά βρίσκονται στα «υπερκέρδη» των επιχειρήσεων- μας κοροϊδεύουν για να υφαρπάξουν την ψήφο μας. Με τη λαϊκιστική συλλογιστική που προτάσσουν χρόνια τώρα κάνουν τα δύσκολα, δυσκολότερα και τα σύνθετα πιο περίπλοκα.
Η έξοδος από την οικονομική δυσπραγία δεν είναι ούτε εύκολη, ούτε απλή και ούτε μπορούμε να στηριχτούμε στις ελπίδες για «τζακ-ποτ» στα δημοσιονομικά -ή όπως συνηθίζουμε να λέμε «κάτι θα βρεθεί». Διότι σε προσωπικό επίπεδο χλευάζουμε κάποιον που θα μας πει ότι περίμενε να πιάσει το «τζόκερ» για να πληρώσει τα χρέη του. Σε συλλογικό επίπεδο -σε ότι αφορά δηλαδή το εθνικό χρέος- γιατί ελπίζουμε σε χίμαιρες;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 22.11.2004
