Τα ΜΜΕ, ασχέτως των δικών τους λαθών και παραλείψεων, γίνονται ο σάκος του μποξ για να καλυφθούν ανεπάρκειες και λάθη κάθε εξουσίας.
Σε ολόκληρο τον κόσμο η επαφή των δημοσιογράφων με τους πολιτικούς οριοθετείται μεταξύ του αποκαλούμενου «on the record», που είναι οι επίσημες δηλώσεις των πολιτικών και του «off the record» που είναι μια ανεπίσημη ενημέρωση των δημοσιογράφων για τις σκέψεις των πολιτικών ή τη συνολική κατάσταση σε ένα τομέα. Στην Ελλάδα έχουμε εφεύρει μια γκρίζα περιοχή μεταξύ του «on» και «off» στην οποία μπαινοβγαίνουν αναλόγως της συγκυρίας και πολιτικοί και δημοσιογράφοι.
Οι πολιτικοί λένε πράγματα εκτός μικροφώνου γνωρίζοντας ότι θα τα μεταδώσουν οι δημοσιογράφοι. Ετσι μετρούν αντιδράσεις και θα διαψεύσουν όσα μεταδίδονται ή θα τα αφήσουν να πλανώνται χωρίς να τα επιβεβαιώνουν. Σ’ αυτή μάλιστα την «on-off» ενημέρωση χρησιμοποιούν γλώσσα πιο «πρόχειρη» γιατί έτσι μεγιστοποιείται το επικοινωνιακό αποτέλεσμα. Εχει διαφορετική απήχηση ο προσεκτικός ?μέχρι στεγνότητας? λόγος (π.χ. «δεν θα υποχωρήσουμε»), και μεγαλύτερη ο ημιεπίσημος και λαϊκός (π.χ. «η κυβέρνηση δεν μασάει»).
Για τους δημοσιογράφους η «on-off» ενημέρωση αποτελεί πρόσκαιρο κελεπούρι. Αντί να μεταδίδουν τον ξύλινο λόγο της πολιτικής, έχουν μια καλή ατάκα για να δημιουργήσει αίσθηση το ρεπορτάζ. Ετσι με περισσή ευκολία κινούνται στην γκρίζα μεταξύ «on-off» περιοχή, διότι ακόμη και μια πιθανή διάψευση δημιουργεί ευκαιρίες για νέα τηλεοπτικά χάπενινγκ.
Στις γκρίζες περιοχές, όμως, πότε κερδίζει ο ένας και πότε ο άλλος, αλλά συνολικά όλοι βγαίνουν χαμένοι. Εκεί τραυματίζεται η αξιοπιστία του πολιτικού και δημοσιογραφικού συστήματος. Οι πολιτικοί χάνουν διότι στην καλύτερη περίπτωση θεωρούνται «δειλοί» για να πουν «on the record τα πράγματα με τ’ όνομά τους». Η δημοσιογραφία χάνει σε αξιοπιστία κάθε φορά που διαψεύδεται μια δήλωση. Μπορεί, για παράδειγμα, η συντριπτική πλειονότητα όσων ενημερώνονται να πιστέψουν ότι η κ. Γιαννάκου εκστόμισε τα περί «κυβέρνησης που δεν μασάει», αλλά πάντα θα υπάρχουν κάποιοι ευλαβείς υποστηρικτές του κόμματος ή της υπουργού που θα ελεεινολογούν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης γιατί βάζουν λόγια στο στόμα άλλων.
Τα ΜΜΕ, ασχέτως των δικών τους λαθών και παραλείψεων, γίνονται ο σάκος του μποξ για να καλυφθούν ανεπάρκειες και λάθη κάθε εξουσίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η στάση της Ιεράς Συνόδου σχετικά με το σκήνωμα του Βησσαρίωνος. Ενώ πριν από μερικούς μήνες χαρακτήρισε ως «σημείο του ουρανού και μήνυμα προς τον λαό και την εποχή μας» το γεγονός ότι η σορός του ιερομόναχου βρέθηκε σχεδόν αναλλοίωτη, προχθές έσπευσε να φορτώσει το ατόπημα αποκλειστικά στα ΜΜΕ: Η εκκλησία, αναφέρει η ανακοίνωση, «διαχειρίστηκε την κατάσταση με περισσή προσοχή και διακριτικότητα, αναγκάστηκε ?καθώς ορισμένα ΜΜΕ, που πρόβαλαν την υπόθεση καθ’ υπερβολήν, δεν άργησαν να στραφούν εναντίον της Εκκλησίας ως δήθεν προκαλούσης το προσκύνημα προς χρηματισμό? να εκδώσει εκτενές ανακοινωθέν με το οποίο συνιστούσε στον λαό μέγιστη προσοχή στην εξαγωγή πρόωρων συμπερασμάτων».
Είναι μοιραίο να χρησιμοποιούνται πολλές φορές οι δημοσιογράφοι για αλλότριους της ενημέρωσης σκοπούς. Στο εξωτερικό αυτό αναγνωρίζεται ως πρόβλημα και γίνονται προσπάθειες να ξεπεραστεί. Εδώ, τουλάχιστον ας προσπαθήσουμε να μη συνεργούμε.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 15.10.2006
