Όταν λογοκρίνει η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, πώς θα υπερασπιστεί το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης;
«Η δημοσίευση είναι η ψυχή της δικαιοσύνης»
Ι.I. Μάγερ
Πρώτος και κύριος ανάμεσα στους διακηρυγμένους στόχους της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ) είναι η προάσπιση της ελεύθερης έκφρασης και η απόκρουση κάθε προσπάθειας λογοκρισίας. Όπως αναφέρει το καταστατικό, σκοπός του πνευματικού αυτού σωματείου είναι «η αποφασιστική και με όλα τα νόμιμα αγωνιστικά μέσα προάσπιση της ελευθεροτυπίας από κάθε επιβουλή, απ’ όπου κι αν προέρχεται αυτή, με σκοπό να διασφαλισθεί η πλήρης ενημέρωση των πολιτών με τον Τύπο, το Ραδιόφωνο, την Τηλεόραση, με τη δημοσίευση και αναμετάδοση όλων των ειδήσεων, με τον παραμερισμό κάθε σκοπιμότητας και ιδιοτέλειας.» (Άρθρο 2)
Ωραίο στη θεωρία, αλλά στην πράξη τα πράγματα έχουν αλλιώς. Πριν από μερικούς μήνες, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ είχε την πολύ καλή ιδέα να εκδώσει ένα ετήσιο ημερολόγια για τα μέλη και τους φίλους της Ένωσης. Για το λόγο αυτό, αποτάθηκε στους σκιτσογράφους των αθηναϊκών εφημερίδων και ζήτησε να συμβάλει έκαστος εξ αυτών με ένα σκίτσο. Όλοι ανταποκρίθηκαν με προθυμία. Έστειλαν τα σκίτσα τους, μεταξύ αυτών και ο αιρετικός της εφημερίδας «Τα Νέα» κ. Δημήτρης Χατζόπουλος.
Το ημερολόγιο εκδόθηκε, τα σκίτσα ήταν εκεί, πλην του κ. Χατζόπουλου, το οποίο εμφανίστηκε ακρωτηριασμένο. Έλειπε η δηκτική για το Δ.Σ. της Ένωσης ουσία του σκίτσου που ήταν η λεζάντα του και η οποία έγραφε «Συν-δικαλισμό και χείρα κίνει».
Το ατόπημα των εκδοτών-μελών του Δ.Σ. της Ένωσης είναι διπλό. Πρώτον, ως επαγγελματίες δημοσιογράφοι έπρεπε να γνωρίζουν από πρότερη εμπειρία ότι τα σκίτσα μιας εφημερίδας είναι σαν τα έργα τέχνης. Δεν τα πειράζουν. Είναι σίγουρο πως με τη λογική που διέπει κάποιους από τους νεόκοπους λογοκριτές θα μπορούσαν να κόψουν την κακάσχημη «δεσποινίδα της οδού Αβινιόν», από το γνωστό έργο του Πικάσο, επειδή προφανώς δεν ταιριάζει στα αισθητικά (;) τους κριτήρια.
Το δεύτερο και σημαντικότερο έχει να κάνει με την προάσπιση της ελευθερολογίας. Είναι αστείο, αλλά με την κίνησή τους αυτή ακύρωσαν αφενός εαυτούς και αφετέρου μια ολόκληρη ιστορία προάσπισης του δικαιώματος ελεύθερης έκφρασης χιλιάδων δημοσιογράφων.
Διάφορες εφημερίδες κατά καιρούς έκοψαν άρθρα γνώμης ή και σκίτσα δημοσιογράφων διότι το περιεχόμενό τους κρίθηκε «αιρετικό», «ασύμβατο με τη γραμμή της εφημερίδας» κ.λπ. Δικαίως (πολλές φορές και όχι όλες) η ΕΣΗΕΑ παρενέβαινε απαιτώντας τη διασφάλιση της ελευθερίας γνώμης των μελών της. Τις περισσότερες φορές δεν πετύχαινε το δίκαιο στόχο της. Η λογοκρισία κέρδιζε και την επόμενη φορά οι επίδοξοι λογοκριτές θα έχουν ένα επιχείρημα παραπάνω. Όπως αναφέρει στην επιστολή που έστειλε στο Δ.Σ. της Ένωσης ο λογοκριθείς σκιτσογράφος «αναρωτιέμαι: μετά απ’ αυτή την άσκηση λογοκρισίας, πώς θα αποταθείτε στον εκάστοτε εργοδότη που θα λογοκρίνει κάποιο σκίτσο ή άρθρο γνώμης με το οποίο δεν θα συμφωνεί; Με ποια επιχειρήματα θα μας υπερασπιστείτε, αν εκείνος επικαλεστεί το παράδειγμα της δικής σας λογοκρισίας;».
Στο άρθρο 7 το καταστατικό της ΕΣΗΕΑ αναφέρει: «Τα δόκιμα, τακτικά και αντεπιστέλλοντα μέλη έχουν την υποχρέωση: (?) β) Να υπερασπίζονται σε κάθε περίπτωση την ελευθεροτυπία και να μη συνεργάζονται στην επιβολή και την άσκηση οποιασδήποτε λογοκρισίας ή μέτρου που περιορίζει κατά οποιονδήποτε τρόπο την ελευθερία του Τύπου.»
Κι επειδή το Διοικητικό Συμβούλιο όχι μόνο δεν εκπληρώνει αυτή την επιταγή, αλλά αντιθέτως την υπονομεύει, απομένει σε όλους τους υπόλοιπους δημοσιογράφους να την υπερασπιστούν…
Υ.Γ.: Την επόμενη μέρα της δημοσίευσης του άρθρου η Ένωση Συντσκτών εξέδοσε την παρακάτω ανακοίνωση: Φέτος, για πρώτη φορά, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ αποφάσισε να εκδοθεί ημερολόγιο και να διανεμηθεί σ’ όλους τους συναδέλφους. Η συλλογή και η επεξεργασία της ύλης έγινε σε χρόνο πιεστικότατο. Δυστυχώς το ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο καθώς και μια υπεραντίδραση πιθανώς ερμηνεύσιμη, πάντως όχι δικαιολογητέα, δημιούργησαν την εντύπωση ότι μειώθηκε ή λογοκρίθηκε το σκίτσο του συναδέλφου Δημήτρη Χαντζόπουλου.
Είναι αυτονόητο ότι καμία απόφαση δεν ελήφθη (και δεν θα μπορούσε να ληφθεί) από το Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ για το ποια σκίτσα είναι δημοσιεύσιμα και ποια όχι. Για μια ακόμη φορά ευχαριστούμε τους συναδέλφους σκιτσογράφους και ζητούμε συγνώμη, όπως οφείλουμε, από τον συνάδελφο Δημήτρη Χαντζόπουλο για την άστοχη αντιμετώπιση της σκιτσογραφικής προσφοράς του.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 27.12.2005
