Oι ανεξάρτητες αρχές δεν είναι ούτε επιχειρήσεις, ούτε μη κυβερνητικές οργανώσεις. Είναι κράτος.
Διακινούνται εσχάτως πολλά κατά των Ανεξάρτητων Αρχών. Με αφορμή όσα καταγγέλθηκαν για χρηματισμό στελέχους της Επιτροπής Ανταγωνισμού τσουβαλιάζονται τα σάπια με καλά μήλα, μήλα με πορτοκάλια αρρώστιες με τα φάρμακα. Λέγεται δηλαδή ότι οι ανεξάρτητες αρχές είναι ανεξέλεγκτες, δεν νομιμοποιούνται από πουθενά, ότι είναι η ομολογία της αποτυχίας του κράτους και άλλα. Κι επειδή σ’ αυτή τη χώρα οι μύθοι πολλές φορές παράγουν πολιτική καλά είναι να ξεκαθαρίσουν κάποια πράγματα.
Κατά πρώτον οι ανεξάρτητες αρχές δεν είναι ούτε επιχειρήσεις, ούτε μη κυβερνητικές οργανώσεις. Είναι κράτος. Δεν εντάσσονται στην κλασική δομή και ιεραρχία του ελληνικού κράτους, όπως το μάθαμε και στο οποίο εθιστήκαμε, αλλά είναι ρυθμιστικοί μηχανισμοί που πληρώνονται από τους φορολογούμενους, για να κάνουν μια συγκεκριμένη δουλειά που θέλουν οι πολίτες. Δεν είναι ομολογία αποτυχίας του κράτους, είναι ομολογία αποτυχίας της συγκεκριμένης οργάνωσης του κράτους. Το γεγονός λοιπόν ότι έχουμε πολλές ανεξάρτητες αρχές στην Ελλάδα δείχνει ότι το κομματικό κράτος έχει πάρα πολλές παθογένειες.
Δεύτερον. Οι ανεξάρτητες αρχές νομιμοποιούνται από την βούληση του ελληνικού λαού όπως αυτή αποτυπώνεται στις εκλογές. Στη χώρα κυριαρχεί η εντύπωση ότι στις εθνικές εκλογές εκλέγουμε κυβέρνηση. Λάθος! Σύμφωνα με το Σύνταγμα εκλέγουμε Βουλή η οποία δίνει εντολή στον πρωθυπουργό να σχηματίσει κυβέρνηση. Το κυρίαρχο όργανο της λαϊκής βούλησης είναι το Κοινοβούλιο, το οποίο με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που αναθέτει στον πρωθυπουργό μια δουλειά, έτσι αναθέτει και στις Ανεξάρτητες Αρχές κάποιους ελεγκτικούς ρόλους. Οσο λοιπόν νομιμοποιημένος είναι ο πρωθυπουργός για το ευρύ έργο της διακυβέρνησης της χώρας, τόσο ακριβώς νομιμοποιημένες είναι και οι Ανεξάρτητες αρχές για τον μικρό και συγκεκριμένο ελεγκτικό τους ρόλο.
Τρίτον. Οι Ανεξάρτητες Αρχές ελέγχονται από τη Βουλή. Οπως ακριβώς ελέγχεται (ή μάλλον θα έπρεπε να ελέγχεται) ο πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του από την εθνική αντιπροσωπία, έτσι ακριβώς ελέγχονται ή θα έπρεπε να ελέγχονται οι Ανεξάρτητες Αρχές από το Κοινοβούλιο. Αν η τελευταία αποτυγχάνει να ελέγξει υπάρχει πρόβλημα. Αλλά, πάλι, σάμπως ελέγχεται από τη Βουλή επαρκώς η κυβέρνηση; Ο ελλιπής έλεγχος του Κοινοβουλίου προς κάθε εξουσία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα για την δημοκρατία, αλλά αυτόνομο π΄ροβλημα. Δεν έχει να κάνει μόνο με τις ανεξάρτητες αρχές.
Τέταρτον. Πιθανότατα να είναι αληθές αυτό που φημολογείται ότι έχουμε περισσότερες ανεξάρτητες αρχές απ’ όλο τον δυτικό κόσμο. Αυτό όμως έχει να κάνει με την δομή του ελληνικού κράτους και με την ιστορία του. Για παράδειγμα: δεν πρέπει να υπάρχει σε άλλη χώρα Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) αλλά καμιά άλλη χώρα δεν έχει την παράδοση του κομματικού κράτους όπως η Ελλάδα. Το ρουσφετολογικό όργιο του παρελθόντος μας οδήγησε στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου οργάνου, που είναι μεν μέρος του κράτους, αλλά εκτός του κομματικού κράτους.
Πολλές φορές διατυπώνεται η ευχή να υπάρξει διακομματική αντιμετώπιση κάποιων μεγάλων προβλημάτων της χώρας. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει με τους μηχανισμούς ελέγχου της κεντρικής διοίκησης. Εάν η διοίκηση των Ανεξάρτητων Αρχών διορίζεται με αυξημένες πλειοψηφίες στη Βουλή και αν επιχειρηθεί πραγματικά να είναι ανεξάρτητες και όχι ένα παρακλάδι της κυβέρνησης τότε ο μεγάλος αυτός στόχος θα επιτευχθεί. Οχι πως δεν θα υπάρχουν κρούσματα διαφθοράς -αυτά σύμφυτα με κάθε εξουσιαστικό και διοικητικό μηχανισμό. Απλώς θα υπάρχουν περισσότερες δικλείδες ελέγχου και ισορροπιών στη διοίκηση.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 20.9.2006