Υπάρχει διάχυτη η αντίληψη στη λαϊκή κουλτούρα (καθρέφτης της οποίας είναι η τηλεόραση) ότι η αγορά είναι από την φύση της κάτι κακό.
Μόνο στην Ελλάδα αυτός ο νόμος δεν ανήκει στη σφαίρα του αυτονόητου. Έτσι, άπαντες εκπλήσσονται (και συνήθως γκρινιάζουν on camera), γιατί η τομάτα έχει 2 ευρώ το καταχείμωνο, ενώ το κουνουπίδι είναι πανάκριβο το καλοκαίρι. «Πω, πω ακρίβεια!», δηλώνουν. «Κάτι πρέπει να κάνει το κράτος».
Η δεύτερη ένδειξη ότι ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης δεν είναι αυτονόητος στην Ελλάδα έχει να κάνει με τους «επιτήδειους της αγοράς», όπως με στόμφο και νόημα μας ζαλίζουν οι τηλερεπόρτερ. Αυτοί, κατά την κοινώς παραδεκτή μυθολογία, εκμεταλλεύονται (άλλη κακή λέξη) διάφορες καταστάσεις για να κερδίζουν (αυτή κι αν είναι η πλέον ποινικοποιημένη λέξη) χρήματα.
Έτσι, με αφορμή τη γρίπη των πτηνών επέστρεψε στο λεξικό των δελτίων μας ο όρος «επιτήδειοι της αγοράς», οι οποίοι προέβησαν στο ανοσιούργημα να αυξήσουν τις τιμές του χοιρινού και άλλων κρεάτων, αφού ο κόσμος αποστρέφεται πλέον τα πουλερικά και προσφεύγει προς αυτού του τύπου τα κρέατα.
Καταρχήν, πρέπει να πούμε ότι για να βρίσκεται κάποιος στην αγορά πρέπει να είναι «επιτήδειος». Πρέπει να οσμίζεται την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων και να επενδύει εκεί όπου υπάρχει το (μετά… συγχωρήσεως) μεγαλύτερο κέρδος. Δεν μπορεί να έχει στόχο την ελαχιστοποίηση του κέρδους, ή ακόμη και τις ζημίες, για να ικανοποιηθεί ο λαϊκισμός της τηλεόρασης. Αν το κάνει αυτό, κλείνει το μαγαζί και γίνεται δημόσιος υπάλληλος.
Δεύτερον, οι ίδιοι «επιτήδειοι» της αγοράς που αύξησαν τις τιμές των κρεάτων είναι σίγουρο πως μείωσαν τις τιμές των πουλερικών. Δεν το έκαναν, γιατί εκτός από «επιτήδειοι» είναι ταυτόχρονα και «φουκαράδες της αγοράς», αλλά επειδή κινδυνεύουν να τους μείνουν τα κρέατα και να καταλήξουν σε χωματερές χάνοντας χρήματα. Γι’ αυτούς, βέβαια, δεν ακούμε ποτέ τίποτε, ίσως επειδή στην Ελλάδα πιστεύουμε ότι προορισμός των επιχειρηματιών, από το μαγαζάτορα μέχρι τον μεγαλομέτοχο εταιρειών, είναι να χάνουν χρήματα.
Τρίτον. Όση «επιτηδειότητα» κι αν δείξουν διάφοροι στην αγορά το ταγκό χορεύεται με δύο. Αν δεν υπάρξει και η αντίστοιχη ζήτηση από την άλλη πλευρά, οι υψηλές τιμές των «επιτήδειων» δεν έχουν καμιά τύχη. Με άλλα λόγια, αν οι καταναλωτές θεωρήσουν τις τιμές υψηλές, η «επιτηδειότητα» πάει περίπατο και οι «επιτήδειοι» θα αναγκαστούν να ρίξουν τις τιμές.
Υπάρχει διάχυτη η αντίληψη στη λαϊκή κουλτούρα, καθρέφτης της οποίας είναι η τηλεόραση, ότι η αγορά είναι από τη φύση της κάτι κακό. Εξ ου και η δαιμονολογία περί «επιτήδειων», «κερδοσκόπων», «αισχροκέρδειας», όροι οι οποίοι δεν πρέπει να απαντώνται σε άλλη γλώσσα. Γι’ αυτό ίσως δεν στεριώνει επιχειρηματική κουλτούρα στη χώρα. Ποιο παιδί θα ονειρευόταν να γίνει «επιτήδειος» ή «κερδοσκόπος»; Όλα δημόσιοι υπάλληλοι θέλουν να γίνουν…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 17.2.2006
