Κάτι, αλήθεια, συμβαίνει εδώ», που θα ‘λεγε και ο Διονύσης Σαββόπουλος, αλλά αυτό δεν το μαρτυρεί το ρεκόρ αποχής από τις εκλογές που έγιναν στο τριήμερο του Αγίου Πνεύματος. Δηλαδή, η απαξίωση του πολιτικού συστήματος είναι κάτι που συμβαίνει χρόνια τώρα. Γιατί παρουσιάστηκε τώρα η μεγάλη αποχή; Μήπως πρόπερσι, όταν η χώρα καιγόταν απ’ άκρου εις άκρον, υπήρχε το σκάνδαλο των ομολόγων, ήταν καλύτερο το πολιτικό μας σύστημα;
Η τεράστια αύξηση της αποχής στις ευρωεκλόγες είναι κάτι σαν τις ξαφνικές ανόδους στο χρηματιστήριο. Πρέπει να την προσέξουμε, αλλά δεν πρέπει να βγάλουμε βιαστικά συμπεράσματα. Αυτό δεν σημαίνει ότι η αποστασιοποίηση των πολιτών από την πολιτική διαδικασία δεν είναι συγκυριακό φαινόμενο. Εμφανίζεται χρόνια τώρα και οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, ο κυριότερος των οποίων έχει να κάνει με τη συνειδητοποίηση των εκλογέων ότι το κράτος δεν μπορεί να τους προσφέρει όσα με πελατειακό τρόπο στο παρελθόν προσέφερε.
Κακά τα ψέματα. Ενα μεγάλο κομμάτι της προηγούμενης πολιτικοποίησης των Ελλήνων είχε να κάνει με την πελατειακή σχέση: «Στήριξε τώρα το κόμμα, για να σε βοηθήσουμε όταν γίνουμε κυβέρνηση». Αυτό το μοντέλο δεν μπορεί να συνεχιστεί για καθαρά οικονομικούς λόγους: το κράτος πλέον δεν μπορεί να ικανοποιήσει την πελατεία του. Η κυβέρνηση έκανε φιλότιμες προσπάθειες να συντηρήσει αυτό το μοντέλο (γι’ αυτό και το δημόσιο χρέος εκτινάχθηκε στα ύψη), αλλά είναι εμφανές ότι δεν υπάρχουν τα λεφτά. Αυτό το κατανοούν όλο και περισσότεροι, με αποτέλεσμα να διαβρώνεται η πολιτική συμμετοχή, αλλά και ο δικομματισμός. Το μεγάλο κράτος κρατούσε πολλούς στο μαντρί της πολιτικής και στα επιμέρους μαντριά των δύο μεγάλων κομμάτων.
Ενας δεύτερος λόγος είναι ότι ξεφτίζουν πολλές από τις μόδες της μεταπολίτευσης. Μία από αυτές ήταν του πολιτικοποιημένου ατόμου, και δη του αριστερού. Αυτό εξηγεί την παλιά απορία του Λεωνίδα Κύρκου, γιατί τόσος κόσμος ερωτευόταν το ΚΚΕ εσωτερικού και τελικά δεν το παντρευόταν. Πολλοί απολιτίκ -κυρίως από τη δεξιά- δήλωναν ΚΚΕ εσ. (ήταν μεν αριστερό, αλλά όχι «σκληροπυρηνικό σαν το ΚΚΕ» ούτε «τυχοδιωκτικό σαν το ΠΑΣΟΚ»). Κάτι αντίστοιχο ζούμε σήμερα με τους Οικολόγους και γι’ αυτό εκτινάσσονται στις δημοσκοπήσεις, αλλά τα ποσοστά τους δεν επιβεβαιώνονται στις κάλπες. Μέρος αυτής της απολιτίκ στάσης εκφράζεται σήμερα και διά της αποχής, την οποία διάφοροι γελωτοποιοί της τηλεόρασης θέλουν να την κάνουν trendy.
Υπάρχουν και οι πληγωμένοι των δύο μεγάλων κομμάτων: Στις ευρωεκλογές του 2004 δεν ψήφισαν (σε μεγάλο ποσοστό) οι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ και προχθές δεν ψήφισαν (σε μεγάλο ποσοστό) οι οπαδοί της Ν. Δ. Είναι και οι απογοητευμένοι από την καρικατούρα της πολιτικής που παρουσιάζουν τα media (σαν ένα ατέλειωτο σκυλοκαβγά χωρίς διακύβευμα) και οι πραγματικοί αρνητές της πολιτικής, κάποια γκρουπούσκουλα αναρχικών, οι μόνοι που προπαγάνδισαν την αποχή ως πολιτική στάση.
Η χώρα, και όχι μόνο το πολιτικό σύστημα, βρίσκεται σε μεταβατική φάση. Πρέπει να δούμε ψύχραιμα όλες τις παραμέτρους, ώστε η νέα φάση να έχει καλύτερα από το παρελθόν χαρακτηριστικά.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 10.6.2009