Τελικώς έκανε μεγάλη ζημιά στην κυβέρνηση το σκάνδαλο των υποκλοπών. Η ζημιά δεν ήταν άμεση. Δεν φάνηκε στις δημοσκοπήσεις και στις εκλογές του 2023. Αυτό είναι λογικό. Οι πολίτες δεν πολυσκοτίζονται για τους κανόνες της Δημοκρατίας και για πολλούς οι υποκλοπές ήταν ένας λογαριασμός που αφορούσε μόνο τους «επάνω»: ένα μέρος της ελίτ (Μέγαρο Μαξίμου) παρακολουθούσε άλλα μέλη της ελίτ, πολιτικούς αρχηγούς, υπουργούς, στρατηγούς, επιχειρηματίες, δημοσιογράφους κ.ά. «Καλά να πάθουν», είπαν, ή σκέφτηκαν οι περισσότεροι.
Υπήρξε όμως έμμεση ζημιά που ήταν διπλή και μεγάλη. Πρώτον, η κυβέρνηση επαναπαύθηκε από την «επιτυχή» διαχείριση του σκανδάλου των υποκλοπών και θέλησε να κάνει τα ίδια με τα Τέμπη. Εξ ου και ο βουλευτής της Δημήτρης Μαρκόπουλος προήδρευσε και των δύο εξεταστικών επιτροπών και μάλιστα με τον ίδιο αλαζονικό και αντιθεσμικό τρόπο. «Η εξεταστική για τα Τέμπη δεν ήταν η καλύτερη στιγμή του Κοινοβουλίου», είπε ο πρωθυπουργός (Alpha, 29.1.2025). Παρέλειψε να πει πως η εξεταστική για τις υποκλοπές ήταν ακόμη χειρότερη.
Στην ουσία η κυβέρνηση την έπαθε όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επαιρόταν ότι «θα μπορούσα να πυροβολήσω κάποιον και να μη χάσω ούτε μία ψήφο» (23.1.2016). Προς στιγμήν αυτό έμοιαζε να επαληθεύεται. Παρά τα καραγκιοζιλίκια και τις πολλές θεσμικές παρεκτροπές, ο Ντόναλντ Τραμπ κυριαρχούσε στις δημοσκοπήσεις μέχρι τις αρχές του 2020. Μετά ήρθε η COVID-19 και οι υποσχέσεις του Αμερικανού προέδρου: «Ξέρετε θα φύγει τον Απρίλιο λόγω ζέστης…» (10.2.2020), «θα εξαφανιστεί μια μέρα, θα είναι σαν θαύμα…» (27.2.2020), οι συμβουλές να πίνουν χλωρίνη κ.λπ. Τελικώς, 1.212.060 Αμερικανοί πέθαναν σε ζωντανή μετάδοση με τα πτώματά τους στοιβάζονταν σε κοντέινερ ψυγεία.
Κάπως έτσι έγινε και με τα Τέμπη. Το επιτυχές κουκούλωμα των υποκλοπών δημιούργησε την ψευδαίσθηση (και συνεπακολούθως την αλαζονεία) στην κυβέρνηση ότι θα μπορούσε να διαχειριστεί με τον ίδιο τρόπο ένα θεσμικό σκάνδαλο και ένα δυστύχημα με 57 νεκρούς, μια τραγωδία με την οποία μπορούσε να ταυτιστεί. Ο,τι ακριβώς έγινε με τη διαχείριση της πανδημίας στις ΗΠΑ.
Η δεύτερη έμμεση και μεγάλη ζημιά που έπαθε η κυβέρνηση από το σκάνδαλο των υποκλοπών έχει να κάνει με την εμπιστοσύνη των πολιτών. Αυτοί μπορεί να μην έδωσαν δεκάρα για το γεγονός ότι κάποιοι (που η Δικαιοσύνη δεν μπόρεσε ποτέ να εντοπίσει!) παρακολουθούσαν τις συνομιλίες πολιτικών αρχηγών, υπουργών, στρατηγών κ.λπ. Είδαν όμως –ή έστω οσμίστηκαν– τις μεθόδους συγκάλυψης. Είδαν μια Βουλή ανίσχυρη να εξετάσει το παραμικρό στην αρμόδια επιτροπή· άκουσαν δημοσίους υπαλλήλους της ΕΥΠ να δηλώνουν υπεράνω του Συντάγματος και ότι δεν θα λογοδοτούσαν σε κανέναν· διαπίστωσαν ότι ο Αρειος Πάγος αρχειοθετεί στο άψε-σβήσε τρανταχτές υποθέσεις χωρίς να κάνει την παραμικρή έρευνα και να μην καλεί ουσιώδεις μάρτυρες· είδαν την κυβέρνηση να μην εφαρμόζει αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας· άκουσαν αλαζόνες υπουργούς να εξαπολύουν από την TV μισές αλήθειες και πολλά ψέματα. Το κουκούλωμα των υποκλοπών μεγέθυνε και εμπέδωσε την –έτσι κι αλλιώς– υφέρπουσα δυσπιστία στους θεσμούς. Και μετά ήρθαν τα Τέμπη…
Εχουμε γράψει πολλάκις πως θεωρούμε απίθανο να καλύπτει η κυβέρνηση κάποιον έμπορο ή λαθρέμπορο εύφλεκτων προϊόντων. Αλλά οι μικρές συγκαλύψεις που έκανε για να μην κατηγορηθούν –έστω για λάθη– κάποιοι υπουργοί της και χαλάσει ο μύθος του «επιτελικού κράτους» φούντωσαν τη συνωμοσιολογία σε ένα κλίμα που ήταν ήδη στραβό λόγω και των υποκλοπών. Υπήρχε και η αλαζονεία του στυλ «θα μπορούσα να συγκαλύψω τα πάντα και να μη χάσω ούτε μία ψήφο» και η υπόθεση πήρε έναν κακοτράχαλο κατηφορικό δρόμο, με αποτέλεσμα να φθείρονται εν συνόλω οι θεσμοί.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 2.3.2025
