Μας μπέρδεψε (πάλι) η κυβέρνηση. Ισχύουν όσα έλεγε η πρώην υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως όταν αποφάσισε και διέταξε να μην ιδρυθεί νομική σχολή στην Πάτρα; «Αυτήν τη στιγμή, όταν έχουμε χιλιάδες άνεργους δικηγόρους, το τελευταίο που χρειαζόμαστε είναι μια νέα νομική σχολή» (One, 5.7.2019). «Δεν είναι θέμα αν χρειάζεται η Πάτρα Νομική, αλλά η χώρα. Είναι ευρύτερη η συζήτηση για την αναδιάταξη του πανεπιστημιακού χάρτη. Ποια τμήματα εξυπηρετούν τις εθνικές και αναπτυξιακές ανάγκες, ποια ανταποκρίνονται στις ανάγκες της χώρας» (Αθήνα 9,84, 17.2.2021).
Από την άλλη πλευρά, σήμερα αδειοδοτεί τέσσερα μη κρατικά (και ο χρόνος θα δείξει πόσο «μη κερδοσκοπικά» είναι) ΑΕΙ, εκ των οποίων τα τρία έχουν νομικές σχολές! Σύμφωνοι. Αλλο τα κρατικά κι άλλο τα μη κρατικά πανεπιστήμια. Ολα όμως –ακόμη και με το στραμπουληγμένο άρθρο 16– είναι «υπό την εποπτεία του κράτους». Η δε αποστολή της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) –συμφώνως με τον ιδρυτικό νόμο που πέρασε αυτή η κυβέρνηση– είναι να «συμβάλλει στη διαμόρφωση και υλοποίηση της εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση και στην κατανομή της επιχορήγησης των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΕΙ)» (ν. 4653/2020).
Το θέμα εν προκειμένω δεν είναι αν η χώρα χρειάζεται τρεις επιπλέον νομικές σχολές εκεί που δεν χρειαζόταν ούτε μία. Δεν είναι καν η τακτική τού «άλλα λέω κι άλλα κάνω». Δεν είναι καν το πρόγραμμα σπουδών των μη κρατικών, που μοιάζει με Google μετάφραση από το εξωτερικό. Το ερώτημα είναι ποιος και με τι κριτήρια αποφασίζει τι θα κάνει κάθε ΑΕΙ.
Οπως έδειξε η αδειοδότηση, η αγορά –καλώς ή κακώς– προκρίνει την ίδρυση νέων νομικών σχολών, κάτι που το κεντρικό κράτος απαγόρευσε για το δημόσιο πανεπιστήμιο. Ετσι, λοιπόν, τα κρατικά ΑΕΙ μπαίνουν στον ανταγωνισμό έχοντας το ένα χέρι πίσω από την πλάτη, με τον/την εκάστοτε υπουργό να το κρατάει σφιχτά. Ο/Η υπουργός μπορεί να κανονίζει ποιες σχολές χρειάζεται η χώρα. Κανονίζει ακόμη και αν είναι «αρμοδιότητα Κοσμητείας για τη μετακίνηση μέλους διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού εντός του ίδιου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος ή σε άλλο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ιδρυμα» (ν. 5094/2024 αρ. 46). Πώς θα ανταγωνιστούν τα έρμα δημόσια ΑΕΙ τα σοβαρά ξένα πανεπιστήμια, αν τα τελευταία κάποια στιγμή δεήσουν να έρθουν στη χώρα;
Η φιλελευθεροποίηση της Ανώτατης Παιδείας, που χρησιμοποιεί σαν πρόσχημα η κυβέρνηση, θέλει να επιτραπεί σε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν, ακόμη κι αν κάποια στο τέλος μαραθούν. Σημαίνει άρση των απαγορεύσεων για τη λειτουργία των μη κρατικών ΑΕΙ, αλλά σημαίνει και ελευθερία για τα κρατικά να διαμορφώσουν τη φυσιογνωμία τους στο νέο τοπίο που ανατέλλει. Δεν είναι εμπόδιο το άρθρο 16 που προβλέπει ότι τα ΑΕΙ είναι «νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με (σ.σ. τάχα μου) πλήρη αυτοδιοίκηση». Μια χαρά, κι ορθώς, το στραμπούληξαν για να χωρέσουν τα… «Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης». Δεν θα μπορούσαν να κάνουν το ίδιο για να υλοποιηθεί η συνταγματική πρόβλεψη περί «πλήρους αυτοδιοίκησης»; Φευ! Κάνουν το ακριβώς αντίθετο. Καλοκαιριάτικα, την 1η Αυγούστου (!) ψήφισαν νομοθέτημα «ρύθμισης» του λόγου στα ΑΕΙ (μάλλον μόνο τα δημόσια) υπό το πρόσχημα «διέγερσης σε διάπραξη εγκλημάτων, βιαιοπραγίες ή διχόνοια» (ν. 5224/2024). Ο,τι ακριβώς κάνει και ο Ντόναλντ Τραμπ στα αμερικανικά πανεπιστήμια με το πρόσχημα του αντισημιτισμού.
Για το καλοκαιριάτικο αυτό φρούτο θα ασχοληθούμε σε άλλο άρθρο, διότι το θέμα είναι σύνθετο, αλλά προς το παρόν θα πρέπει να παρατηρήσουμε το εξής: το καλό που έκανε η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι ανέδειξε στην πράξη όλα τα στραβά της Αριστεράς. Το κακό τούτης της κυβέρνησης είναι είναι ότι συκοφαντεί στην πράξη όλες τις αρετές του φιλελευθερισμού.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 7.9.2025
