Ο «ατυχής πόλεμος» του 1897 έγινε τέσσερα χρόνια μετά το «Δυστυχώς, επτωχεύσαμεν» του Χαριλάου Τρικούπη.
Ωραία τα λέει ο κ. Κωνσταντίνος Γρίβας, ο οποίος –συμφώνως με όσα διαβάζουμε– είναι αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής στη Σχολή Ευελπίδων. Σιγά να μην αφήσουμε τους ξένους να πουν ποια είναι τα «εθνικά μας δίκαια». Δεν εννοούμε μόνο τους Τούρκους, αλλά και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. «Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί», γράφει, «όταν μιλάμε για “συμβιβασμό” αλλά και για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. (…) Εκτός και αν είμαστε πρόθυμοι να αφήσουμε το Δικαστήριο, ή όποιον άλλον, να αποφασίσει για λογαριασμό μας ποια από τα ελληνικά νησιά είναι ελληνικά και ποια όχι» («Τα Νέα» 16.12.2019).
Βεβαίως, στο Δικαστήριο οι χώρες πάνε με συγκεκριμένο συνυποσχετικό, που αφορά αυστηρώς προσδιορισμένα ζητήματα τα οποία δεν αφορούν το «έδαφος» (αυτό έχει καθοριστεί από άλλες συνθήκες), αλλά τα νέα ζητήματα της θάλασσας.
Αλλά έχει ενδιαφέρον αυτό που ρητώς διατυπώνει ο καθηγητής της Σχολής Ευελπίδων, διότι σέρνεται από διάφορους εθνικιστικούς κύκλους στον δημόσιο διάλογο: δεν συζητούμε με τους Τούρκους διότι αυτό θα οδηγήσει σε –φτου κακά!– «συμβιβασμό» και δεν επιδιώκουμε προσφυγή στη Χάγη διότι φοβούμαστε ότι υπάρχουν και «εθνικά δίκαια» που δεν εμπίπτουν στο Διεθνές Δίκαιο. Αρα, τι απομένει; Η σύγκρουση, με τον ισχυρότερο να τα παίρνει όλα.
Δεν θα συζητήσουμε ποιος είναι στρατιωτικώς ισχυρότερος μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση. Πρέπει, όμως, να υπενθυμίσουμε δύο στοιχεία. Πρώτον, οι εθνικιστικοί κύκλοι της Τουρκίας λένε ακριβώς τα ίδια. Τα δικά τους «εθνικά δίκαια» φτάνουν κάπου στην Ανδρο και δεν θέλουν τη Χάγη (που από την εποχή του Κωνσταντίνου Καραμανλή εμείς προσπαθούμε) διότι τα δικά τους «δίκαια» δεν είναι και τόσο δίκαια. Το δεύτερο που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 έγινε τέσσερα χρόνια μετά το «Δυστυχώς, επτωχεύσαμεν» του Χαριλάου Τρικούπη. Το «Μαύρο ’97» ή ο «Ατυχής πόλεμος» είχε ως αποτέλεσμα να φτάσουν οι Τούρκοι στη Λαμία και τελικώς κρατήσαμε τη Θεσσαλία μετά παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων. Πληρώσαμε, όμως, βαρύτατες πολεμικές αποζημιώσεις στην Τουρκία. Η κυβέρνηση του Δημητρίου Ράλλη, για να πληρώσει το ποσό αυτό, υπέγραψε (ας πούμε) «μνημόνιο» και παραχώρησε στην Επιτροπή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου τα μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων, τσιγαρόχαρτου, ναξίας σμύριδος, τον φόρο κατανάλωσης καπνού, τα τέλη χαρτοσήμου και τους δασμούς του τελωνείου Πειραιώς. Από αυτό το «μνημόνιο» βγήκαμε το 1978.
Βεβαίως, σήμερα πολλά έχουν αλλάξει. Οι Ενοπλες Δυνάμεις μας είναι σε καλύτερη κατάσταση από εκείνη που είχε περιγράψει ο Χαρίλαος Τρικούπης: «Δεν έχομεν στρατόν. Ο ελληνικός στρατός τής σήμερον είναι αγέλη». Αλλά δεν υπάρχουν και επαρκώς μεγάλες δυνάμεις για να μας αποτρέψουν από μια νέα «εθνική τύφλωση».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 17.12.2019