Η νίκη της υπεύθυνης Αριστεράς στην Πορτογαλία, η οποία όχι μόνο δεν ανέβηκε στα κάγκελα για το μνημόνιο, αλλά σε συνεργασία με μια εξίσου υπεύθυνη Δεξιά το έφερε εις πέρας.
Είναι γνωστό πως στην Ελλάδα είμαστε πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό μας, γι’ αυτό και οι διεθνείς εξελίξεις δεν μας απασχολούν μέχρι να μας έρθουν τα απόνερά τους κατακέφαλα, όπως έγινε π.χ. με το προσφυγικό. Δεν πρέπει λοιπόν να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι εκλογές στην Πορτογαλία πέρασαν στα ψιλά, παρότι η συγκεκριμένη χώρα της Ιβηρικής έχει κοινά χαρακτηριστικά με την Ελλάδα. Ανήκε στην αλήστου μνήμης «συμμαχία του Νότου», πέρασε μνημόνιο και αποτελεί το πρώτο γράμμα του αρκτικόλεξου PIGS: Πορτογαλία (Portugal), Ιταλία (Ιtaly), Ελλάδα (Greece) και Ισπανία (Spain), χώρες που αποτελούσαν τους ασθενείς κρίκους της Ευρωζώνης κατά τη διάρκεια της τελευταίας κρίσης.
Η αναμέτρηση στην Πορτογαλία πέρασε στα ψιλά ακόμη και από την «Αυγή» (τελευταίο μονόστηλο στην πρώτη σελίδα), παρά το γεγονός ότι στην Πορτογαλία υπάρχει ένα από τα ελάχιστα «σαξές στόρι» της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) πήρε 36,69% των ψήφων έναντι του 32,31% που είχε πάρει τον Οκτώβριο του 2015 και θα συνεχίσει να συγκυβερνά με το Μπλόκο της Αριστεράς, που κράτησε τις δυνάμεις του (9,68%, από 10,19% το 2015). Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έβγαλε ανακοίνωση, οι πολυθρύλητες «Γέφυρες» σιώπησαν και μόνο ο άοκνος κ. Κώστας Ζαχαριάδης έγραψε «Μεγάλη νίκη των προοδευτικών δυνάμεων στην Πορτογαλία. Επικράτηση των σοσιαλιστών, το Μπλόκο της Αριστεράς ενισχύεται κι έρχεται τρίτο, η Δεξιά αποδυναμώνεται περαιτέρω. Μικρή, πλην σημαντική άνοδος των Πράσινων. Επόμενος σταθμός η Ισπανία, με τους Ιβηρες να δείχνουν τον δρόμο» (Twitter 6.10.2019).
Αλλά πάλι, τι θα μπορούσε να πει ο ΣΥΡΙΖΑ για τη νίκη της υπεύθυνης Αριστεράς στην Πορτογαλία, η οποία όχι μόνο δεν ανέβηκε στα κάγκελα για το μνημόνιο, αλλά σε συνεργασία με μια εξίσου υπεύθυνη Δεξιά το έφερε εις πέρας ανοίγοντας τον δρόμο της ανάπτυξης για τον πάλαι ποτέ φτωχό συγγενή της Ευρώπης. Να θυμίσουμε ότι το 2007 η Ελλάδα είχε κατά κεφαλήν ΑΕΠ 21.100 ευρώ, για να πέσει το 2017 στις 16.600, ενώ η Πορτογαλία το 2007 είχε 16.600 ευρώ και το 2017 έφτασε στις 18.700. Η ανεργία στην Πορτογαλία ήταν τον περασμένο Μάρτιο στο 6,3%, ενώ στην Ελλάδα στο 17,6%.
Η επιτυχία της πορτογαλικής οικονομίας και η εκλογική επιτυχία της πορτογαλικής Αριστεράς οφείλεται στην πρόσφατη πολιτική ιστορία της χώρας. Η κρίση βρήκε την Πορτογαλία με τους σοσιαλιστές στο τιμόνι. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, κυβερνώντες και αντιπολιτευόμενοι κεντροδεξιοί συναίνεσαν στην εφαρμογή του μνημονίου, με περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, ιδιωτικοποιήσεις και δομικές μεταρρυθμίσεις. Δεν υπήρξαν ΣΥΡΙΖΑϊκές κραυγές περί «γερμανοτσολιάδων», ούτε πολιτικαντισμοί, όπως του κ. Αντώνη Σαμαρά «εγώ δεν συναινώ στο λάθος».
*****
Με αφορμή τη νίκη που πέτυχαν την Κυριακή οι σοσιαλιστές και ο πατέρας της «αριστερής λιτότητας», πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα, αναφέραμε ότι το πορτογαλικό θαύμα της ταχύτατης εξόδου από την κρίση οφείλεται στη συναίνεση που πέτυχε το πολιτικό σύστημα, όταν οι σοσιαλιστές έφεραν το μνημόνιο και η Κεντροδεξιά το στήριξε. Αμέσως μετά έγιναν εκλογές, τις οποίες κέρδισαν οι κεντροδεξιοί, και οι αντιπολιτευόμενοι σοσιαλιστές συναίνεσαν στην εφαρμογή του προγράμματος, κάνοντας τους Πορτογάλους για πρώτη φορά στην ιστορία πιο πλούσιους από τους Ελληνες.
Το 2007 η Ελλάδα είχε κατά κεφαλήν ΑΕΠ 21.100 ευρώ, για να πέσει το 2017 στις 16.600, ενώ η Πορτογαλία το 2007 είχε 16.600 ευρώ και το 2017 έφτασε στις 18.700. Η ανεργία στην Πορτογαλία ήταν τον περασμένο Μάρτιο στο 6,3%, ενώ στην Ελλάδα στο 17,6%. Η πολιτική συναίνεση έφερε και κοινωνική συναίνεση. Κατά τη μνημονιακή περίοδο της Πορτογαλίας (2010-2013) έγιναν 5 γενικές απεργίες. Στην Ελλάδα, κατά τα δύο πρώτα μνημόνια 2010-2015, η ΓΣΕΕ κήρυξε 28 πανελλαδικές απεργίες. Το σημαντικότερο στοιχείο, όμως, είναι ότι στην Πορτογαλία οι απεργίες δεν έγιναν στη βάση της άρνησης της πραγματικότητας, αλλά για την κατανομή των βαρών. Οι μεγαλύτερες (και καθ’ όλα ειρηνικές) διαδηλώσεις έγιναν όταν το 2012 η κεντροδεξιά κυβέρνηση του Πέδρο Πάσους Κοέλιου αποφάσισε να μειώσει τις ασφαλιστικές εισφορές που πλήρωναν οι εργοδότες και να αυξήσει τις αντίστοιχες των εργαζομένων προκειμένου να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
Οταν η Ελλάδα βρέθηκε μπροστά στο ντουβάρι της πραγματικότητας, δεν συζήτησε αν θα πάει αριστερά ή δεξιά για να προσπεράσει το εμπόδιο. Αποφάσισε να κλάψει μπροστά στο τείχος και το 2015 να χτυπήσει το κεφάλι της σ’ αυτό. Το αίτημα εδώ δεν ήταν ποτέ η δίκαιη κατανομή των βαρών, αλλά η άρνηση της λιτότητας, λες και μια χώρα με ισχνή παραγωγική βάση και με διαλυμένα τα ταμεία του κράτους μπορούσε να βγει από την κρίση χωρίς θυσίες.
Αυτή η διαφορετική προσέγγιση δεν είχε μόνο ως αποτέλεσμα την επιμήκυνση της ελληνικής κρίσης, συν τη δευτερογενή που γέννησε η «περήφανη διαπραγμάτευση» του 2015. Στην Ελλάδα των μεγάλων αγώνων και των αριστερών πομφολύγων οι ανισότητες διευρύνθηκαν, ενώ στην Πορτογαλία ελαφρώς μειώθηκαν. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο δείκτης GINI στην Ελλάδα ήταν 34,1 το 2010, για να ανεβεί στο 36 το 2015, ενώ στην Πορτογαλία ήταν 35,8 το 2010, για να πέσει στο 35,5 το 2015.
Υπάρχει όμως και μία ακόμη χαρακτηριστική διαφορά. Το 2014 ο πρώην πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες συνελήφθη για «φορολογική απάτη, διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος». Ολως παραδόξως (για τα ελληνικά πράγματα), ούτε το Σοσιαλιστικό Κόμμα ούτε το πολιτικό σύστημα κατηγορήθηκε συλλήβδην ως «διεφθαρμένο». Ο υπουργός του, Αντόνιο Κόστα, έγινε το 2015 πρωθυπουργός…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 10 και 11.10.2019
