Το να πεθαίνει μια εφημερίδα είναι πολύ κακό πράγμα· πεθαίνει ένα από τα εγκεφαλικά κύτταρα της κοινωνίας.
Κατά την έναρξη του «Τρίτου Δρόμου» (προς τον σοσιαλισμό) ο σκιτσογράφος κ. Γιάννης Ιωάννου διεκτραγωδούσε το (πρώτο) κλείσιμο του καθημερινού «Βήματος». Στην ομώνυμη σειρά κόμικς έδειχνε κάποιους επαίτες -με ονόματα εφημερίδων- να ζητούν τη βοήθεια των αδιάφορων περαστικών. Μάταια, μέχρι που κάποιος από τους ζητιάνους πεθαίνει. Τότε, οι αδιάφοροι περαστικοί μετατρέπονται σε αγανακτισμένους και πολιορκούν το Μέγαρο Μαξίμου, ενώ ο (τότε πρωθυπουργός) Ανδρέας Παπανδρέου μονολογεί: «Μα γιατί τα βάζουν μ’ εμένα; Στο κάτω κάτω της γραφής, είμαι από τους λίγους σ’ αυτήν τη χώρα που ακόμη διαβάζουν εφημερίδα».
Το να πεθαίνει μια εφημερίδα είναι πολύ κακό πράγμα· πεθαίνει ένα από τα εγκεφαλικά κύτταρα της κοινωνίας. Το να δολοφονείται -όπως καταγγέλλει στον πρωτοσέλιδό της τίτλο η Unita για την αναστολή της κυκλοφορίας της- είναι χειρότερο. Αλλά πώς δολοφονείται μια εφημερίδα; Δολοφονείται από τον πρωθυπουργό, όπως διαλαλεί το πάλαι ποτέ όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας, ή από τους 210.000 αναγνώστες της που την εγκατέλειψαν τα τελευταία σαράντα χρόνια; Να θυμίσουμε ότι η εφημερίδα που ίδρυσε ο Γκράμσι το 1974 πουλούσε 239.000 φύλλα και το 2014 έφτασε τα 20.000.
Γι’ αυτή την καθοδική πορεία συνετέλεσαν πολλά. Η έκδοση της επίσης αριστερής, αλλά σαφώς πιο μοντέρνας Republica, η έλευση του Διαδικτύου, η πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων και κυρίως η αμηχανία της Αριστεράς απέναντι στις νέες προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Αυτές και η Αριστερά αλλά και η Unita τις εξηγούσε διά της θυματοποίησης, με αποκορύφωμα τον τίτλο «Δολοφόνησαν την Unita». Και ο κλαυθμυρισμός για όσα γίνονται δεν μπορεί να γίνει πλοηγός των ευρισκόμενων σε σύγχυση πολιτών, με αποτέλεσμα ψηφοφόροι και αναγνώστες να γυρίζουν την πλάτη.
Το πρόβλημα της ιστορικής εφημερίδας είναι το ίδιο με της Αριστεράς και των συντηρητικών παγκοσμίως. Αδυνατούν να εξηγήσουν έναν διαρκώς πιο πολύπλοκο κόσμο και απλώς οδύρονται για όσα γίνονται. Η νέα θεωρία για τον κόσμο -που είναι όρος επιβίωσης όλων των πολιτικών κομμάτων αλλά και των εφημερίδων- δεν είναι εύκολη δουλειά, αλλά γίνεται απείρως δυσκολότερη όταν κάποιος χρησιμοποιεί τα εργαλεία του παρελθόντος για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος. Στο κάτω κάτω της γραφής, ούτε το σκληρό φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι δεν κατόρθωσε να δολοφονήσει την ιστορική αυτή εφημερίδα. Αυτό πρέπει να μας υποψιάσει ότι τελικώς η Unita μάλλον αυτοκτόνησε.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 2.8.2014