Το άρθρο του περασμένου Σαββάτου («Είμαστε όλοι αντισημίτες;» «Απογευματινή» 22.5.2004) προκάλεσε πολλές αντιδράσεις. Κάποιοι το διάβασαν ως άρνηση της ύπαρξης αντισημιτισμού στην Ελλάδα. Λανθασμένη ανάγνωση, αλλά δικαιολογημένη. Το άρθρο μου βασίστηκε σε παλιό δελτίο Τύπου του Κέντρου που στηλίτευε τους Έλληνες γελοιογράφους για τις αντιδράσεις τους στην δολοφονία του Σεϊχη Γιασίν (SWC 30.3.2004) ενώ υπήρχε και νεότερο δελτίο τύπου που είχε εκδοθεί την προηγουμένη της δημοσίευσης (SWC 21.5.200) από το ίδιο Κέντρο και που βασιζόταν σε μια λεπτομερή καταγραφή αντισημιτικών εκδηλώσεων που έγιναν τα δύο τελευταία χρόνια στη χώρα. Αυτή η καταγραφή -στο συντριπτικό της μέρος σωστή- μπορεί να δικαιολογήσει την καταγγελία ότι στην Ελλάδα υπάρχει αντισημιτισμός. Ψιλά γράμματα αλλά χρωστούμενα γιατί το θέμα του αντισημιτισμού άρχισε να παίρνει εφιαλτικές διαστάσεις ένθεν κακείθεν. Όπως γράφαμε και σ’ αυτή τη στήλη (Απογευματινή 3.4.2002) «Οι καιροί είναι κρίσιμοι. Κάποιοι Ισραηλινοί χρησιμοποιούν τον αντισημιτισμό για να ενοχοποιήσουν την διαμαρτυρία. Πολλοί (εντός κι εκτός συνόρων) θέλουν να χρησιμοποιήσουν την διαμαρτυρία για να παράγουν αντισημιτισμό. Πρέπει να αντισταθούμε και στους μεν και στους δε. Η αντίστασή μας είναι πολιτική και πρέπει να παραμείνει τέτοια…»
Υπάρχει λοιπόν αντισημιτισμός στην Ελλάδα; Διάχυτος, αλλά δεν είναι (κυρίως) αυτός που το «Κέντρο Σάιμον Βίζενταλ» καταγγέλλει. Ο αντισημιτισμός στην Ελλάδα δυστυχώς είναι βαθύς και λαϊκός. Έχει να κάνει με θρησκευτικές δοξασίες (π.χ. «οι καταραμένοι Εβραίοι που σταύρωσαν τον Ιησού») με ηλίθιες θεωρίες συνωμοσίας (π.χ. «οι Εβραίοι που κυριαρχούν στον κόσμο»), με τα στερεότυπα των «Εβραίων Σάιλοκ», με χίλιες δυο ανοησίες που δυστυχώς γίνονται πιστευτές (π.χ. «οι Εβραίοι ειδοποιήθηκαν και δεν πήγαν στους Δίδυμους Πύργους την 11η Σεπτεμβρίου») κ.ά.
Αυτός ο διάχυτος αντισημιτισμός δεν καταγράφεται συχνά στα δημόσια κείμενα αλλά είναι ο πιο ύπουλος. Μεγαλώνουμε γενιές ελληνόπουλων με ρατσιστικές απόψεις. Οι Εβραίοι στο συλλογικό μας υποσυνείδητο είναι δαιμονικοί. «Βρίσκονται στη ρίζα κάθε κακού», όπως θα έλεγε κι ένας δημοφιλής μουσικοσυνθέτης.
Αυτός ο αντισημιτισμός είναι επικίνδυνος. Φτιάχνει βεβηλωτές μνημείων και αρνητές του Ολοκαυτώματος. Φτιάχνει φασίστες που μπορεί κάποια στιγμή να σηκώσουν κεφάλι -δυστυχώς υπό την ανοχή όλων μας. Δεν είναι περιθωριακό φαινόμενο. Φοβάμαι ότι αποτελεί μια ισχυρή πλειοψηφία των «της ελληνοχριστιανικής παιδείας μετεχόντων».
Το περίεργο είναι ότι καμιά από τις οργανώσεις που μάχονται τον αντισημιτισμό δεν ασχολείται με αυτόν τον αναντάμ-παπαντάμ ρατσισμό. Αντιθέτως την έχουν πέσει στον κ. Στάθη (Σταυρόπουλο). Ο εν λόγω σκιτσογράφος πολλές φορές κινείται στα χωράφια της απρέπειας. Είναι απρέπεια να εξισώνεις τα θύματα του χειρότερου εγκλήματος στην ιστορία της ανθρωπότητας (το Ολοκαύτωμα) με τα εγκλήματα πολέμου στην Παλαιστίνη. Δεν μπορώ όμως να δεχθώ ότι οι οργισμένες καρικατούρες που απεικονίζουν τον κ. Σαρόν ως Ντερ Στρίμερ έχουν ρατσιστικό υπόβαθρο. Όλες οι γελοιογραφίες του κ. Σταυρόπουλου είναι υπερβολικές -πολλές φορές ανορθολογικές, κάποιες φορές απρεπείς, στην συντριπτική τους πλειοψηφία εκνευριστικές -αλλά δεν έχουν εφαλτήριο τον ρατσισμό. Είμαι σίγουρος ότι τα ίδια θα έκανε ακόμη και αν ο κ. Σαρον ήταν Παλαιστίνιος ή Νεοζηλανδός.
Το επόμενο ερώτημα, λοιπόν, είναι αν υπάρχει αυτός ο «νέος αντισημιτισμός», ο αντισημιτισμός της Αριστεράς και των κινημάτων της αντιπαγκοσμιοποίησης. Υπάρχει σε περιθωριακές μορφές -ο κ. Ροζέ Γκαροντί κατάντησε αρνητής του Ολοκαυτώματος, ο κ. Μίκης Θεοδωράκης τσουβάλιασε όλο τον εβραϊκό λαό στο άρμα του κ. Σαρόν- αλλά αυτός ο αντισημιτισμός είναι περισσότερο κατασκεύασμα των Κέντρων που πολεμούν τον αντισημιτισμό παρά υπαρκτός ρατσισμός. Ναι! Πολλοί ξεπερνούν τα όρια της κριτικής στην πολιτική του Ισραήλ (η εξίσωση του αστεριού του Δαβίδ με τον αγκυλωτό σταυρό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Είναι σα να εξισώνουν κάποιοι τον Ορθόδοξο Σταυρό με την σβάστικα, επειδή οι Σέρβοι του κ. Μιλόσεβιτς έκαναν σφαγές στην Βοσνία και το Κόσοβο), αλλά αυτό δεν είναι ρατσισμός. Είναι (στην καλύτερη περίπτωση) γνήσια ανοησία…
Πρέπει να βάλουμε τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις για να μπορέσουμε να τα αντιμετωπίσουμε. Πρέπει να ξεχωρίσουμε τον υπαρκτό εν Ελλάδι αντισημιτισμό, από τον φαντασιακό που τσουβαλιάζει την κριτική στον κ. Σαρόν με το «κάψιμο του Ιούδα» και τις ηλιθιότητες για τα «Πρωτοκόλλα των Σοφών της Σιών». Ο διαχωρισμός είναι αναγκαίος γιατί ο άλλος -ο υπαρκτός- αντισημιτισμός ελλοχεύει…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 1.6.2004
