Η παθητική πολιτική της διαιώνισης των προβλημάτων δοκιμάστηκε και απέτυχε. Ηρθε η ώρα, λοιπόν, να ξαναπιάσουμε το νήμα των ενεργητικών πολιτικών.
Οταν είναι να αποφασίσεις, το καλύτερο πράγμα είναι να πράξεις το σωστό. Το δεύτερο καλύτερο πράγμα είναι να πράξεις λάθος. Το χειρότερο όλων είναι να μην κάνεις τίποτε.
Θεόδωρος Ρούσβελτ
Η συντηρητική άποψη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι απλή. Λέει ότι «κάτι πρέπει να γίνει, αλλά όχι τώρα». Εμφανίζει στον παρόν κινδύνους και ελπίζει ότι στο μέλλον αυτοί θα εξαλειφθούν. Στην ουσία θέλει να αποφύγει το ρίσκο, διότι σε κάθε χρονική στιγμή κάποιοι κίνδυνοι θα υπάρχουν. Μπορεί να είναι διαφορετικοί, αλλά ποτέ κανένα «παρόν» δεν υπήρξε ακίνδυνο. Για την ακρίβεια, ποτέ η επίλυση ενός προβλήματος δεν είναι ακίνδυνη. Μια απόφαση πάντα έχει θετικά κι αρνητικά αποτελέσματα. Αυτό που μετράει είναι το τελικό ισοζύγιο. Αν δηλαδή τα θετικά προϊόντα της επίλυσης ενός προβλήματος υπερτερούν των αρνητικών από τη διαιώνιση του προβλήματος.
Η συντηρητική άποψη για την επίλυση των προβλημάτων εμπεριέχει ένα λογικό τέχνασμα. Συγκρίνει τους (ενίοτε υπαρκτούς) κινδύνους του παρόντος με ένα ακίνδυνο αλλά εντελώς φανταστικό μέλλον. «Η επίλυση ενός προβλήματος πρέπει να γίνει τότε που οι συνθήκες θα είναι κατάλληλες», ισχυρίζεται. Πότε θα είναι οι συνθήκες κατάλληλες; Ποτέ η απάντηση δεν είναι ξεκάθαρη. «Κάποτε», είναι η συνηθέστερη.
Η συντηρητική στάση απέναντι στα προβλήματα είναι βολική. Αποφεύγει το βραχυχρόνιο και συμπυκνωμένο κόστος της επίλυσής των. Μόνο που αυτό δεν σημαίνει ότι η συντήρηση ενός προβλήματος είναι χωρίς κόστος. Απλώς το διαχέει χρονικά. Χειρότερα: σ’ ένα κόσμο ραγδαίων αλλαγών κάθε πρόβλημα που δεν λύνεται, επιδεινώνεται. Οχι μόνο οι συνθήκες δεν γίνονται καταλληλότερες, αλλά αντιθέτως: Το κόστος μη επιδείνωσης των σημερινών «κακών» συνθηκών αυξάνει.
Η συντηρητική θεώρηση των προβλημάτων είναι μονοδιάστατη. Βλέπει μόνο τους κινδύνους του συγκεκριμένου προβλήματος και χάνει το δάσος των ευκαιριών που ανοίγονται. Είναι στατική. Βλέπει τα ισοζύγια και ποτέ τις δυναμικές να αναπτύσσονται.
Ο κ. Κωστής Στεφανόπουλος είναι πολύπειρος πολιτικός. Η δεκαετής παρουσία του στην Προεδρία της Δημοκρατίας μας έδειξε ότι είναι νουνεχής πολιτικός. Με το προχθεσινό άρθρο στην «Καθημερινή» μας απέδειξε ότι είναι και προοδευτικός πολιτικός. Προτιμά την κίνηση από την ακινησία, την πρόοδο από τη στασιμότητα.
Ξέρει από τη μακρόχρονη πείρα του πως ιδανικές συνθήκες για την επίλυση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων δεν πρόκειται να υπάρξουν. Αντιλαμβάνεται ότι η ελληνική ομηρία στο Αιγαίο έχει τεράστιο κόστος. Οχι μόνο οικονομικό (11 εκατ. ευρώ τον χρόνο είναι μόνο τα καύσιμα), αλλά κοινωνικό. Κάθε ευρώ που «επενδύεται» σε αναχαιτίσεις, είναι ευρώ που δεν πάει στην παιδεία, στην υγεία, στην προκοπή του τόπου.
Ο κ. Στεφανόπουλος κατανοεί πως αυτό το κόστος δεν είναι μονοδιάστατο. Ακόμη κι αν η χώρα μας διατηρήσει το σημερινό «κακό» ισοζύγιο ισχύος με τη γείτονα, θα έχει χάσει στο ενδιάμεσο πολλά από τα τρένα των εταίρων μας. Σ’ αυτόν τον κόσμο δεν υπάρχει μόνο η Τουρκία. Το μέλλον της χώρας δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Εχουμε πολλά στοιχήματα να κερδίσουμε, για τα οποία δεν περισσεύουν χρήματα να ποντάρουμε.
Χαριτολογώντας θα λέγαμε πως κάθε φορά που το βαθύ κράτος της γείτονος προκαλεί κι εμείς «τσιμπάμε» οι στρατηγοί δεν κατορθώνουν να εμποδίσουν μόνο τον εκσυγχρονισμό της Τουρκίας. Πετυχαίνουν και δεύτερο «σμπάρο». Αντί να σέρνουμε εμείς την Τουρκία προς την Ευρώπη, το βαθύ κράτος της Τουρκίας σέρνει την Ελλάδα μακριά από την Ευρώπη.
Η παθητική πολιτική της διαιώνισης των προβλημάτων δοκιμάστηκε και απέτυχε την πρώτη περίοδο διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Αποδείχθηκε πως όχι μόνο δεν λύθηκαν τα προβλήματα, αλλά αντιθέτως: μεγεθύνθηκαν και πολλαπλασιάστηκαν.
Ηρθε η ώρα, λοιπόν, να ξαναπιάσουμε το νήμα των ενεργητικών πολιτικών. Σίγουρα αυτές εμπεριέχουν και κάποιο ρίσκο. Αλλά πάλι… Αν κοιτάξουμε την ιστορία, πότε έγινε οτιδήποτε χωρίς κανένα ρίσκο;
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 30.5.2006
