Κάθε εμπλοκή της εκκλησίας με την κοσμική εξουσία δημιουργεί ποικίλα προβλήματα. Καταρχήν τρέφει διαφθορά. Σε αγώνες εξουσίας ποτέ δεν κυριαρχούν οι αγνότεροι και οι πιο πνευματικοί άνθρωποι. Συνήθως τα καταφέρνουν οι πιο καπάτσοι.
Άσχετα με το πώς θα καταλήξει η ιστορία των σκανδάλων πέριξ και μέσα στην Αρχιεπισκοπή, ήρθε η ώρα να συζητήσουμε στα σοβαρά για το πού πρέπει να πορευθεί η ελληνική Πολιτεία στις σχέσεις της με την Εκκλησία, και να ξεδιαλύνουμε μερικά πράγματα..
Η ελληνική κοινωνία έχει βαθύτατους και ιστορικούς δεσμούς με την Ορθοδοξία. Κάθε άνθρωπος που μεγάλωσε σ’ αυτόν τον τόπο -είτε είναι πιστός σήμερα είτε όχι- φέρει αποτυπωμένο στο πολιτιστικό του γονιδίωμα όλη την παράδοση της εκκλησίας. Από το «Φως ιλαρόν…» του εσπερινού, μέχρι τις γλυκές μορφές της βυζαντινής εικονογραφίας, μέχρι τον Επιτάφιο και μέχρι τη Λειτουργία των Χριστουγέννων. Όσοι πιστεύουν ή φοβούνται ότι μπορεί να υπάρξει διαχωρισμός κοινωνίας και Εκκλησίας πλανώνται πλάνην οικτράν. Όλοι μας έχουμε μέσα μας αυτήν την παράδοση κι αυτή δεν ξεριζώνεται αλλά εξελίσσεται, όπως η βυζαντινή αγιογραφία που έγινε Θεόφιλος και κατόπιν Τσαρούχης.
Είτε το ξέρουμε είτε όχι, είτε το θέλουμε είτε όχι, η ορθοδοξία παραμένει βασικός πυλώνας της σκέψης παντός ανθρώπου που έζησε τη μεγαλοπρέπεια ενός βυζαντινού εσπερινού ή άκουσε το «Κύριε εκέκραξα προς σε….». Ελληνική κοινωνία και ορθοδοξία έχουν ακατάλυτους πολιτιστικούς δεσμούς. Η πλειοψηφία των κατοίκων αυτού του τόπου έχουν με την εκκλησία ακατάλυτους πνευματικούς δεσμούς.
Η Πολιτεία όμως είναι αλλιώς. Είναι ένα κοσμικό δημιούργημα φτιαγμένο να υπηρετεί όλους τους πολίτες μιας χώρας, είτε είναι θρήσκοι είτε άθρησκοι είτε χριστιανοί είτε μουσουλμάνοι είτε είναι Αριστεροί ή Δεξιοί είτε Ολυμπιακοί είτε Παναθηναϊκοί. Είναι ουδέτερη προς κάθε πολίτη. Μετά από μακρά ιστορική εμπειρία, μετά από λάθη και θρησκευτικά μίση η Δύση κατέληξε σε ένα συμβιβασμό, που μάλιστα πηγάζει από το Χριστιανισμό. Ο …χριστιανικός συμβιβασμός είναι εκείνο που δίδαξε πριν δύο χιλιάδες χρόνια ο Ιησούς: «Τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού στον Θεό». Η Εκκλησία έχει σημαντικό ρόλο να παίξει στην κοινωνία -γι’ αυτό κι όλοι τη σέβονται- αλλά κανένα στην Πολιτεία. Το κράτος είναι ουδετερόθρησκο, όχι για ηθικούς λόγους, αλλά γιατί έτσι εξασφαλίζεται και η κοσμική πρόοδος, αλλά και η εκκλησιαστική ευταξία. Ειδικά για το τελευταίο πρέπει να τονίσουμε ότι τα σκάνδαλα που εμφανίζονται στην Ελλαδική Εκκλησία δεν είναι πρωτόφαντα στην παγκόσμια ιστορία. Υπήρξαν πολύ χειρότερα στην Καθολική Εκκλησία στο Μεσαίωνα μέχρι την επικράτηση του Διαφωτισμού. Ο κοσμικός χαρακτήρας που πήρε το Ισλάμ σε κάποιες χώρες δημιουργεί αποκρουστικές συνθήκες κ.λπ. Αν κοιτάξουμε προσεκτικά αυτή την ιστορία θα δούμε ότι όσο περισσότερο κοσμική εξουσία αποκτά μια εκκλησία τόσο χειρότερα δεινά προκύπτουν για το λαό της.
Το παραπάνω είναι φυσικό και ξέχωρο από το δόγμα που πρεσβεύει κάθε θρησκεία. Η θρησκεία φέρει την απολυτότητα του Λόγου του Θεού. Εξ ορισμού λοιπόν οι κηρύσσοντες τον Θείο Λόγο έχουν προνομιακό ρόλο στο διάλογο. Αυτό, συν κοσμική εξουσία, συν ένας φιλόδοξος άνθρωπος οδηγεί σε παραμορφώσεις και την κοινωνία και την πολιτεία. Μέχρι και σε φαινόμενα σαρίας ή Ιεράς Εξέτασης. Οποιαδήποτε εκκλησία μαζί με κοσμική εξουσία είναι βόμβα στα θεμέλια της Δημοκρατίας, επειδή το απόλυτον του Λόγου του Θεού δεν μπορεί (φυσικά) να ελεγχθεί με δημοκρατικό τρόπο. Αν, λοιπόν, κάποιος ιεράρχης ή μουλάς με κοσμική εξουσία ερμηνεύσει τον Λόγο του Θεού για την ικανοποίηση δικών του φιλοδοξιών, τότε τίποτε δεν σταματά τον αντιδημοκρατικό κατήφορο ή την αιματοχυσία. Ας μην ξεχνάμε ότι οι πιο μακρόχρονοι πόλεμοι της ιστορίας ήταν θρησκευτικοί, επειδή ακριβώς δεν υπήρχε διέξοδος της λογικής συναλλαγής. Συγκρούονταν απόλυτες αλήθειες.
Τα παραπάνω αποτελούν τον ιδεότυπο των σχέσεων εκκλησίας-πολιτείας. Η Ελλάδα δεν κινδυνεύει ούτε από θρησκευτικές απολυταρχίες ούτε από πολέμους. Κάθε εμπλοκή όμως με την κοσμική εξουσία δημιουργεί μικρά μεν αλλά ποικίλα προβλήματα. Καταρχήν τρέφει διαφθορά. Σε αγώνες εξουσίας ποτέ δεν κυριαρχούν οι αγνότεροι και οι πιο πνευματικοί άνθρωποι. Συνήθως τα καταφέρνουν οι πιο καπάτσοι. Έτσι, όμως, πλήττεται η πνευματικότητα του θεσμού και δημιουργείται φαύλος κύκλος διαφθοράς. Τα αποτελέσματα είναι καθημερινά στα περίπτερα και τα δελτία ειδήσεων…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 27.2.2005