Η αγορά χρεοκόπησε τη «Λίμαν Μπράδερς», αλλά είναι οι πολιτικές αποφάσεις των νέων συντηρητικών που μας οδηγούν στην ύφεση.
Η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους -που υποκριτικά πολλοί βαφτίζουν «νεοφιλελεύθερη»- παρέλαβε από τον Μπιλ Κλίντον το 2001 μια οικονομία που παρουσίαζε διαδοχικούς πλεονασματικούς προϋπολογισμούς. Το 2000 είχε πλεόνασμα 230 δισ. δολαρίων και ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία που αμερικανική κυβέρνηση εξαγόραζε το δημόσιο χρέος της. Το 2008 η κυβέρνηση Μπους παρουσίασε για έβδομη συνεχή χρονιά έλλειμμα που έφτανε τα 311 δισ. δολάρια. Το βασικότερο πρόβλημα συνίσταται στο ότι αυτά τα ελλείμματα δεν ήταν παραγωγικά, δεν χρηματοδότησαν π.χ. υποδομές. Αντιθέτως (όπως έμαθε όλος ο κόσμος μετά τον «Κατρίνα»), η χρηματοδότηση των υποδομών συρρικνώθηκε. Δεν χρηματοδότησε καν αλόγιστες κοινωνικές σπατάλες. Αντιθέτως χρηματοδότησε ένα καταστροφικό πόλεμο και διά των φοροαπαλλαγών μεταφορά εισοδημάτων από τους πολλούς στους λίγους. Το επίπεδο ευημερίας διατηρήθηκε με την αύξηση του δανεισμού (δημόσιου και ιδιωτικού) μέχρι που το «αεροπλανάκι» της επαναχρηματοδότησης των δανείων κατέρρευσε.
Η απάντηση της κυβέρνησης Μπους ήταν να διευρύνει τα ελλείμματα. Το σχέδιο Πόλσον ορθώς ονομάστηκε «σοσιαλισμός των πλουσίων». Είναι μεταφορά πόρων από τους πολλούς σε λίγους. Ανέδειξε για μια ακόμη φορά τη διπλή ηθική των νέων συντηρητικών: μέχρι σήμερα χαρακτήριζαν «μπολσεβικισμό» κάθε παρέμβαση στην οικονομία, ενώ τα 700 δισ. τώρα χαρακτηρίζονται «αναγκαία χρηματοδότηση του συστήματος».
Χειρότερα: το σχέδιο Πόλσον είναι αντιπαραγωγικό, πέταμα χρημάτων στον κάδο των απορριμμάτων. Χρηματοδοτεί ένα σύστημα που πριν από λίγες εβδομάδες αποδείχθηκε καταστροφικό. Θα έχει επεκτείνει, μάλιστα, την κρίση στην πραγματική οικονομία. Ολοι αντιλαμβάνονται ότι η διεύρυνση των ελλειμμάτων σημαίνει μεγαλύτερο πληθωρισμό. Μεγαλύτερος πληθωρισμός σημαίνει αύξηση των επιτοκίων και εξ αυτού επανατροφοδότηση της πιστωτικής κρίσης, αλλά και πλήγμα στην πραγματική οικονομία, αφού και οι παραγωγικές επιχειρήσεις δανείζονται λεφτά. Στην ουσία, δηλαδή, το σχέδιο Πόλσον εξυπηρετεί μόνο τους πρώην συναδέλφους του -μετόχους και στελέχη των επενδυτικών τραπεζών- αυτούς δηλαδή που μας οδήγησαν στην κρίση.
Θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα, αν (έστω ελλειμματικά), αυτά τα 700 δισ. έμπαιναν παραγωγικά στην αμερικανική οικονομία. Αν γίνονταν δημόσιες υποδομές, αν χρηματοδοτούσαν την έρευνα, την απορρύπανση του περιβάλλοντος ή τη δημιουργία ενός συστήματος υγείας. Η αύξηση των ελλειμμάτων θα ήταν πάλι μακροχρόνια προβληματική, αλλά τουλάχιστον θα άφηνε κάτι πίσω της: δρόμους, γνώση, υγιείς εργαζόμενους, ανθρώπινο περιβάλλον. Θα υπήρχαν σπατάλες, αλλά θα βελτιώνονταν έστω λίγο οι όροι της πραγματικής παραγωγής. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι αγορές οδήγησαν στη σημερινή κρίση, λες και οι αγορές είναι πρόσωπα που λαμβάνουν αποφάσεις. Κατά τον ίδιο τρόπο παλιότερα οι άνθρωποι πίστευαν ότι ο Δίας ρίχνει τους κεραυνούς. Βεβαίως, η αγορά χρεοκόπησε τη «Λίμαν Μπράδερς», αλλά είναι οι πολιτικές αποφάσεις των νέων συντηρητικών που μας οδηγούν στην ύφεση.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 9.10.2008